مناقشه ایران و انگلیس بر سر جزایر خلیج فارس از سال 1820 آغاز شد
به گزارش خبرگزاری فارس، اولین «نشست نیاوران» با عنوان ایرانی‌ترین جزایر با محوریت سه جزیره بوموسی، تنب بزرگ و تنب کوچک در مجموعه فرهنگی تاریخی نیاوران برگزار شد.
این نشست با حضور کوروش احمدی پژوهشگر سیاست خارجی و دیپلمات سابق کشورمان، علیرضا رافتی نویسنده کتاب ایران نرسیده به امارات، بیژن مقدم مدیر مجموعه نیاوران و با اجرای امید اخوی کارشناس حوزه تاریخ و جمعی از علاقه مندان برگزار شد.
اسناد قدیمی موجود درخصوص جزایر سه گانه بر حاکمیت ایران بر این جزایر اذعان دارند
کوروش احمدی در این نشست گفت: سابقه تاریخی سه جزیره بوموسی، تنب بزرگ و تنب کوچک یکی از مناقشات 50 سال گذشته ایران بوده است؛ چرا که موقعیت ژئوپلیتیک فوق العاده‌ای دارد و بیش‌ترین عمق آب در این منطقه است.
احمدی درخصوص حضور نیروهای ایرانی در این جزایر گفت: 9 آذر پنجاهمین سالگرد حضور نیروهای ایرانی در این جزایر و اعاده حاکمیت ایران بر این جزایر و آخرین روزی بود که پیمان‌هایی که انگلیس با شیوخ کشورهای حاشیه خلیج فارس داشت خاتمه یافت و از ابتدای دسامبر سال گذشته کشورهای تحت حاکمیت این شیوخ دیگر هیچ علقه رسمی امنیتی و حفاظتی با انگلیس ندارند و به خودشان واگذار شدند.
وی ادامه داد: از سال 1820 انگلیس بر شیوخ جنوب خلیج فارس که اقدام به دزدی دریایی می‌کردند و برای کشتی های تجاری مزاحمت ایجاد می‌کردند حمله کرده و تاسیسات آن ها را از بین برد و بر خلیج فارس و راس الخیمه غلبه پیدا کرد؛ همچنین تعدادی نیرو در قشم پیاده کرد و از همین‌جا مناقشه بین ایران و انگلیس بر سر جزایر خلیج فارس آغاز شد؛ اعتراض ایران و بیماری نیروهای انگلیس موجب تخلیه قشم شد؛ اما انگلیس بوسعید و که در غربی ترین نقطه قشم قرار دارد را نگه داشت و از آن به عنوان ایستگاه ذغال سنگ استفاده کرد. این منطقه دوره‌هایی تحت حاکمیت ایران و دوره هایی مورد تصدی بحرین بود.
احمدی با اشاره به اینکه در دوران صفویه به بعد وضعیت ایران بهم ریختگی خاصی داشت، افزود: خلیج فارس همیشه به دلیل نفت موجود در آن مورد طمع قدرت‌های بزرگ بوده است. پس از دوران صفویه، زندیه و افشاریه به دلیل بهم ریختگی اوضاع داخل، ایران نتوانست حاکمیت بر بحرین را حفظ کند، از این‌رو قبیله‌ای از داخل آن حاکمیتش را به دست گرفت. در دهه 1820 مذاکره‌ای بین نماینده انگلیس در خلیج فارس و حاکم فارس انجام و تعلق بحرین به ایران مورد توافق قرار گرفت اما لندن نپذیرفت و موضوع منتفی شد.
احمدی گفت: بین قدرت‌های جهانی مسلط بر خلیج فارس و ایران تعارض و تضاد وجود داشت و از سویی سیاست انگلیس نیز مهار ایران به عنوان قدرت منطقه‌ای بود؛ از این‌رو انگلیس واحدهای کوچک محلی همچون شیوخ امارات، قطر، بحرین و کویت را بال و پر می داد تا مقابل ایران بایستند.
او توضیح داد: انگلیس سه عهدنامه با شیوخ خلیج فارس امضا کرد که اولین آن در سال 1820 امضا و در آن جنگ بین شیوخ ممنوع و انگلیس به عنوان حکم معرفی شد. در چرخش قرن 18 به 19 و 20 و به دلیل تحولات بین‌المللی و افزایش رقابت‌های استعماری و تهدیدات موجود به دلیل سلطه انگلیس بر خلیج فارس از سویی و تمایل انگلیس جهت کنترل راه استراتژیک رسیدن به شبه قاره هند از سویی دیگر، انگلیس ابتدا جزایر واقع در تنگه هرمز همچون لارک، قشم و هنگام را تحت سیطره خود درآورد و شیوخی را علم کرد که این جزایر متعلق به آنهاست، اما با امکان‌پذیر نشدن این طرح تمرکز خود را بر جزایر خروجی تنگه هرمز شامل بوموسی، تنب بزرگ و کوچک معطوف کرد.
این دیپلمات برجسته کشورمان تصریح کرد: انگلستان در بحث نگهداری اسناد فوق العاده عمل می‌کند و در اسناد موجود منتشر شده توسط خودشان که به صورت کتاب چاپ شده، بارها و بارها بر حاکمیت ایران بر این جزایر سه گانه در دوران‌های مختلف اذعان شده است.
احمدی درپایان مطالب خود خاطرنشان کرد: درخصوص جزایر سه گانه مسائل حقوقی مطرح است که باید از طریق حقوقی و در سطح بین المللی پیگیری شود؛ و اسناد موجود نیز باید در سطح بین‌المللی انتشار پیداکنند تا دیده شوند.
بوموسی قابلیت تبدیل شدن به جزیره گردشگری دارد
در ادامه این نشست، علیرضا رافتی پژوهشگر و نویسنده کتاب ایران نرسیده به امارات گفت: کتاب یاد شده سفرنامه من به بوموسی (که در ادبیات رسمی «ابوموسی» گفته می‌شود) درکنار بررسی نامه‌ها و شهود درمورد این جزیره است. برخلاف آنچه تصور می‌شود بوموسی جزیره‌ای نظامی نبوده و ورود به آن بسیار ساده و تنها از طریق تماس با فرمانداری امکان پذیر است و این جزیره با پتانسیل‌های موجود قابلیت تبدیل شدن به یک منطقه گردشگری دارد.
وی در ادامه افزود: در بوموسی یک اقامتگاه بوم‌گردی وجود دارد که مواجهه آن با گردشگر شبیه مواجهه با مهمان است. معماری این جزیره معماری موسوم به بوشهری (بناهای سفید و چوبی) است و تمام بناهای موجود در آن پس از انقلاب ساخته شده است. پیش از ساکن شدن افراد در این جزیره از آن جهت چرای گوسفندان در فصولی از سال استفاده می شده و اقامتگاه موقت ساحلی بوده است. فرهنگ و زبان آن نیز بندری و هرمزگانی است.
رافتی در پایان گفت: علت نامگذاری کتاب با عنوان ایران نرسیده به امارات علاوه بر اشاره به موقعیت جغرافیایی جزایر سه گانه، اشاره به این سه جزیره است که متعلق به ایران هستند وهرگز به امارات نرسیده است.
پایان پیام /