مناقشه زنگزور بر سر منافع ملی است

گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو - محمدحسین رستم‌دار، دانشجوی دانشگاه امیرکبیر: کریدور زنگزور گذرگاهی است به طول 41 کیلومتر در خاک ارمنستان و مجاور با مرز ایران که کشور آذربایجان را به نخجوان متصل می کند.

در این میان آذربایجان در حال تلاش برای احداث کریدور زمینی و ریلی است که این کشور را از جنوبی‌ترین استان ارمنستان یعنی سیونیک به نخجوان و ترکیه متصل می‌کند.

کریدور زنگزور از آن جهت با اهمیت شد که جمهوری آذربایجان را از طریق ارمنستان به روسیه و ترکیه متصل و زمینه را برای ارتباط آسیا، اروپا و خاورمیانه با یکدیگر فراهم می سازد.

گذرگاه زنگزور تنها یک مسیر ارتباطی میان آذربایجان و نخجوان و در نهایت اتصال به ترکیه نیست بلکه از نگاه کلان تر بخشی از حلقه اتصال مسیری ترانزیتی است که از چین در شرق آغاز و در یک خط مستقیم با عبور از کشورهای تاجیکستان، ازبکستان، ترکمنستان و عرض دریای خزر به آذربایجان منتهی و با گذر از این دالان به نخجوان، ترکیه و حوزه دریای سیاه و مدیترانه در غرب می رسد.

تسلط آذربایجان بر این گذرگاه و حذف ارمنستان، یک موقعیت بسیار ممتاز راهبردی و اقتصادی را در اختیار باکو قرار خواهد داد و فرصت مناسبی است که با تسلط بر این کریدور، ارمنستان را از همسایگی با ایران دور کند.

از سوی دیگر بحران سیاسی در روابط روسیه و ارمنستان باعث شده است تا ایروان از سیاست های مسکو فاصله بگیرد و علاوه بر این امکان دسترسی مستقیم زمینی به ترکیه و بدست آوردن ابزار دیگری برای شکست تحریم‌های غرب سبب میشود تا حمایت روسیه را به همراه داشته باشد که چندان تعجب برانگیز نخواهد بود. از این رو تغییر ژئوپولوتیکی در قفقاز و همچنین احداث پایگاه های اسرائیلی در جنوب آذربایجان می‌توان برداشت کرد که نقش اثرگذار ایران تحت عنوان قدرت تعیین کننده در معادلات نظامی و اقتصادی در نواحی شمالی اش خدشه دار و فاقد هرگونه نقش استرتژیک خواهد شد.

با این حال که تنش‌ها در منطقه حل نشده باقی مانده است، همگرایی منافع ایران و ارمنستان متأثر از نگرانی آنها از امنیت مشترک مرزی است.

اما نمی‌توان برداشت کرد که سیاست ایران در قفقاز مبتنی بر جانب داری از ارمنستان و آذربایجان است بلکه سیاست ایران مبتنی بر منافع و امنیت ملی خود است و در همین چارچوب اقدامات باکو برای اشغال جنوب ارمنستان یا احداث کریدور زنگزور با منافع ملی ایران در تضاد قرار میگیرد.

همچنین پس از تاکید مقام معظم رهبری در دیدار جداگانه با پوتین و اردوغان مبنی بر اینکه ایران با تغییرات ژئوپلیتیکی در قفقاز مخالفت خواهد کرد، بارها بر خطوط قرمز ایران در این خصوص تاکید شده است.

در مجموع به نظر می‌رسد ژئوپلیتیک قفقاز همچنان در نوسان است و رقابت قطب‌های متعدد بدون هژمونی طرف خاصی جریان دارد و به دلایل ژئوپلیتیکی، اقتصادی و امنیتی، نگرانی‌های استراتژیک شایان توجهی برای کشورمان دارد و تعادل و ثبات در مرزهای شمالی کشور را دچار مخاطره می‌کند.

* انتشار یادداشت‌ها به معنای تأیید تمامی محتوای آن توسط «خبرگزاری دانشجو» نیست و صرفاً منعکس کننده نظرات گروه‌ها و فعالین دانشجویی است.