ندایی: مقاومت سینماگران در برابر دانشگاه باید شکسته شود

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، امیرحسین ندایی، استاد دانشگاه و میزبان نشست‌های تخصصی فرهنگی چهلمین جشنواره فیلم فجر، در گفت‌وگویی کوتاه از فاصله‌ای که میان بخش دانشگاهی با سینمای حرفه‌ای ایران هست، انتقاد کرد.

این کارشناس سینما در ابتدای این مصاحبه که با موضوع بررسی نشست‌های فرهنگی این دور از جشنواره فیلم فجر بود، بیان کرد: مهمترین نکته این است که جشنوراه فیلم فجر، جایی برای نمود بدنه سینمای حرفه‌ای ایران است. همیشه در طول تاریخ سینمای کشور، بدنه آکادمیک با سینما ارتباط داشته است. از همان ابتدای شکل گیری سینمای ایران می‌توان به ارتباط میان دانشگاهیان با سینما اشاره کرد و گفت که نزدیک به 100 سال از شکل‌گیری این ارتباط می‌گذرد. اما این دو بخش در مقاطعی به خصوص در سال های اخیر، از هم جدا شدند و متأسفانه این فاصله تشدید شده تا جایی که بخش دانشگاهی متمرکز در سینما کار خودش و بدنه حرفه‌ای هم کار خودش را می‌کند.

ندایی با بیان اینکه دانشگاه ایران فیلمسازان قابل قبولی را داشته که وارد عرصه سینمای حرفه‌ای کرده ادامه داد: می‌توان چهره‌هایی مانند بهرام توکلی و ابراهیم حاتمی کیا و... را نام برد که از دانشگاه وارد سینما شدند. البته در سینما نیز رابطه استاد و شاگری وجود دارد و بسیاری از فیلمسازان ما در عرصه سینما بدون تحصیلات دانشگاهی فیلمسازی را یاد گرفته‌اند. اما دانشگاه نشان داده که می‌تواند فیلمسازان باسواد و حرفه‌ای را به سینما معرفی کند.

او دبیری مسعود نقاش‌زاده به عنوان چهره دانشگاهی و علمی که در عرصه فیلمسازی بعد از تحصیلات علمی ورود کرده را نقطه مثبتی ارزیابی کرد و گفت: خوشبختانه نقاش‌زاده از آنجایی که چهره دانشگاهی و علمی است، به برگزاری نشست‌های فرهنگی، تمایل بسیار زیادی داشت. خب، این قدم اول در سینما و جشنواره فیلم فجر بوده است و در واقع طبیعی است که قدم اول کاستی‌هایی داشته باشد و با مقاومت روبرو شود. اما امید این است که این روند ادامه داشته باشد هرچند معتقدم که سینمای حرفه‌ای در برابر آکادمیک مقاومت دارد اما این مقاومت باید شسکسته شود. بسیاری از استادان دانشگاه و همچنین برخی از سینماگران باور دارند که این ارتباط باید برقرار شود.

این استاد دانشگاه در واکنش به این سؤال که چگونه می‌توان با این نشست‌ها و بررسی‌های فرهنگی و دانشگاهی سینمای ایران را متحول کرد و آیا به صرف برگزاری نشست‌ها می‌توان منتظر اتفاقت بزرگی در سینمای کشور بود، جواب داد: خیلی نکته‌ای مهم است؛ که این دو نفر در جلسه‌ای بنشینند، صحبت کنند کاری را به پیش نخواهد برد. از سوی دیگر در بخش دانشگاهی سینمای ایران، همیشه استادان و دانشجویان پژوهش‌هایی انجام داده‌اند که در همان دانشگاه باقی مانده و در بدنه سینما وارد نشده است. طبیعی است که همانطور که در سینما کاری انجام شود مورد نقد و بررسی دانشگاهیان قرار می‌گیرد، این پژوهش‌ها نیز باید وارد سینما شود تا مورد استفاده سینماگران قرار گیرد.

وی ادامه داد: اما اینکه چطور می‌شود این کار را کرد و این روند چگونه می‌تواند اثرگذاری حرفه‌ای در سینما داشته باشد، بنظرم اگر خود فیلمسازان بخش حرفه‌ای وارد این دیالوگ شوند و این جریان‌سازی به تعامل و گفت‌وگو کشیده شود، به تدریج می‌توان شاهد اثرگذاری نشست‌های فرهنگی و علمی در سینما شد.

میزبان نشست‌های فرهنگی جشنواره بیان کرد: صادقانه باید گفت سینمای ما، سینمای اندیشمندی نیست البته نه اینکه در طول این سال‌ها فیلم یا فیلمساز اندیشمندی نداشته باشیم. ما فیلمساز اندیشمند داریم. اما با توجه به نمونه‌های موفق سینمای اندیشمندانه دنیا که در حوزه‌های مختلف علمی مانند روان‌شناسی، فلسفی، جامعه‌شناسی و علوم پایه‌ای حوزه علوم انسانی ورود داشته‌اند نشان می‌دهد که سینمای ما ایرادات جدی دارد. این ایرادات توسط متخصص امور آن که در دانشگاه‌ها هستند برطرف می‌شود. به این ترتیب این گفت‌وگو بدون شک می‌توان مؤثر باشد.

ندایی در ادامه توضیح داد: بنظرم سینمای ما باید توسط اساتید دانشگاه از منظر علوم انسانی مورد تحلیل و تفسیر قرار بگیرد و نه نقد سینمایی. باید اجزای فیلم‌ها توسط دانشگاه تحلیل شود تا ایرادات علمی آنها روشن شود. بار دیگر تأکید می‌کنم که تحلیل و نه نقد سینمایی. ما فیلم‌های بسیار مهمی داریم که تلاش می‌کنند تا در حوزه‌های روان‌شناسی و جامعه‌شناسی ورود کنند اما نه اختلال روانی، نه جامعه و خانواده ایرانی و نه مباحث فلسفی را به خوبی نمی‌شناسند. این ناظر به ایرادات علمی سینما است اما ایراد‌های مهم دیگری نیز ناظر به مباحث ساختاری و مهم هنری است مانند دکوپاژ، موسیقی و کارکرد تصویری، نقاشی، فضاسازی و معماری و... در حالی که ما شاهد نمونه‌های قابل توجهی در تاریخ هنرمان از این وجوه هستیم که می‌تواند در شکل‌دهی سینمای ما کمک فراوان کند اما وارد سینما نشده است. البته این نکته مطلق نیست و نمونه‌های بسیار کم و معدودی که توانسته‌اند به خوبی وارد این حوزه‌ها شوند داریم.

او در پایان درباره اینکه این نشست‌ها در اولین دور از برگزاری خود چگونه برگزار شدند گفت: بنظرم حتی از توقع من فراتر بود و بازخورد خوبی داشت، امیدوارم این جلسات ادامه داشته باشد. بدون شک با یک دوره نمی‌توان نظر قطعی داد چراکه این گام اول برای ورود جشنواره بود اما در صورتی که این جلسات در سال تداوم نداشته باشد بدون شک به نتیجه نمی‌رسد.