نشست تخصصی «تصویر خانواده در سینمای ایران» برگزار شد

به گزارش خبرگزاری تسنیم و به نقل از روابط عمومی نخستین جشنواره بین‌المللی فیلم حوا؛ نشست تخصصی «تصویرخانواده در سینمای ایران، از سینمای موجود تا سینمای موعود، با تکیه بر کتاب «تاریک، روشن» مرحوم نادر طالب‌زاده» با حضور دکتر سیدعلی‌اصغر تقوی، دکتر حسن بنیانیان و علی اکبر عبدالعلی‌زاده عصر امروز (یکشنبه 18 تیرماه) از ساعت 13 در خانه کتاب و ادبیات ایران برگزار شد. در ابتدای این نشست بعد از قرائت قرآن کریم و پخش سرود جمهوری اسلامی ایران، سیدعلی اصغر تقوی مدرس دانشگاه و محقق در نشست تخصصی «تصویرخانواده در سینمای ایران، از سینمای موجود تا سینمای موعود، با تکیه بر کتاب «تاریک، روشن» مرحوم نادر طالب‌زاده» از سلسله نشست‌های جشنواره بین‌المللی فیلم حوا گفت: تصویر خانواده در سینمای ایران وضعیت روشن و باثباتی ندارد و وضع ما و نسبت مان در سینما با خانواده ایرانی اسلامی مشخص نیست. در واقع تصویر خانواده در سینمای ایران آسیب پذیر است و ما نمی‌توانیم از آن دفاع کنیم. بنابراین باید به فکر اصلاح این تصویر باشیم.

سیدعلی اصغر تقوی: «یه حبه قند»، «مادر» و «مهمان مامان» تنها مانده‌اند وی افزود: مرد و زن در جایگاه خانواده‌ای که در سینما بازنمایی می‌شود، باور پذیر نیستند. برای مثال برخی تقابل‌ها بین مردان و زنان که در سینما دیده می‌شود، واقعی نیست. صورت بندی این تقابل در سینمای ایران عمدتا دوگانه‌های ظالم و مظلوم را بازنمایی می‌کند. فیلم‌هایی مثل «مادر»، «یه حبه قند» و «مهمان مامان» به عنوان استثنائاتی در سینمای ایران که بازنمایی درستی از خانه و خانواده دارند، تنها مانده‌اند. وی با بیان اینکه سینمای ایران گویی اصرار به بازنمایی خانواده تک نفره و کم جمعیت دارد، بیان کرد: عشق‌ها نیز در فیلم‌های سینمای ایران معمولا در بیرون از خانواده شکل می‌گیرند و ما از درک قابلیت‌های عشق‌های دراماتیک خانوادگی غافل مانده‌ایم. به گفته تقوی ما سینمای نکبت و فلاکت نداریم و این واژه‌ها اصلا برای سینمای ما وزین نیستند اما برخی فیلم‌های ما سیاه نما هستند و شاید به همین دلیل دیده نمی‌شوند و نمی‌توانند به خانواده اصیل ایرانی بپردازند. سینمای ما نباید برچسب زن و سیاه نما باشد. تقوی خاطر نشان کرد: در سینمای خانواده نباید به دنبال گفتن این حرف باشیم که مسائل یا سیاه است یا سفید. بلکه باید این تصویر سایه روشن باشد و نقش زنان اصیل ایرانی را در خانواده روشن و روشن تر نشان بدهد. در یک جمع بندی کلی تصویر سینمای ایران از خانواده و خانه ایرانی روایتی صحیح و قابل قبول نیست.

حسن بنیانیان: فیلم‌های خانوادگی باید مفهوم عشق را ترویج کنند

حسن بنیانیان رییس اسبق حوزه هنری و کمیسیون پیوست نگاری شورای عالی انقلاب فرهنگی نیز در این جلسه گفت: باید از ابتدای انقلاب اسلامی تاکنون مسجد را از مناظر کارکردهای دیگر فرهنگی مورد استفاده قرار می‌دادیم تا امروز فرزندانمان به طور طبیعی سیر فعالیت خود را بعد از مدرسه و کار و دانشگاه در مساجد می‌گذراندند و قاعده بزرگی از استعدادهای هنری شکل می‌گرفت که امروز فیلم‌هایی را به کل دنیا برای بازسازی خانواده متلاشی صادر می‌کرد. وی با نقل خاطره ای از دیدار با مقام معظم رهبری افزود: من سه روز بود رییس حوزه هنری شده بودم و خدمت مقام معظم رهبری برای دریافت نظرات و رهنمودهای ایشان رسیدم و ایشان از من درباره برنامه‌هایم پرسیدند. من محورهایی را نوشته بودم که یکی از آن‌ها شناسایی طلاب فاضل برای فعالیت در حوزه هنری بود. ایشان علت را پرسیدند و گفتند کار واجب تر من در این مسئولیت این است که به حوزه هنری استان‌ها بگویم هر ماه دست کم هنرمندانشان با ائمه جمعه نشستی را برگزار کنند و ما توانستیم فرمایشات ایشان را تا حدی محقق کنیم. ما بلد نیستیم چطور با هنرمندان تعامل کنیم گاهی هنرمندان می‌خواهند خود را با تصویر کردن بدبختی های جامعه اثبات کنند. باید ابتدا اجازه دهیم هنرمندان درد و دل و طرح مساله کنند و درباره ظرفیت‌های سینما برای حل مسائل خانواده صحبت کنیم. هر فیلمی که مستقیم یا غیر مستقیم به افراد بگوید داشتن یک بچه کافی است یا اصلا به داشتن فرزند نیازی نیست، حتما سیاه‌نما است. فیلم‌ها باید بتوانند محبت بین زن و شوهر را بیشتر و عشق را ترویج کنند.

فیلم‌های مادرانه و زنانه در سینمای ایران متعدد اما حاصل فردیت فیلمساز و نه یک جریان آگاهانه هستند

علی اکبر عبدالعلی زاده فعال رسانه‌ای نیز در این نشست درباره طیف فیلم‌های سینمایی با موضوع خانواده گفت: در سینمای ایران فیلم‌های دارای موضوع خانواده و زن و مادرانه تعدد دارند. از فیلم «مادر» علی حاتمی که جایگاه فرهنگی زن ایرانی در آن مستتر هست تا آثار رسول ملاقلی پور که جایگاه زنانگی و مادرانگی را به بهترین نحو تصویر کرده است. همچنین کیومرث پور احمد تا حمید نعمت الله و رضا میرکریمی که حضور زن در هسته اصلی جامعه یعنی نهاد خانواده را بسیار خوب بازنمایی کرده است. از «مهر مادری» کمال تبریزی و آثار رخشان بنی اعتماد تا پوران درخشنده و نرگس آبیار که تصویر مادران شهید را بسیار زیبا تصویر کرده است، یا بهرام بیضایی که تصویر زن اسطوره‌ای را به خوبی بازنمایی کرده است بنابراین این فیلم ها ساخته شده اما شاید همه‌شان نتیجه جنبش‌های فردی فیلمساز و برگرفته از جغرافیا و تجربه‌های زیسته خود اوست اما به طور کلی نداشتن آگاهی مساله است و ما به طور کلی آگاهی از جایگاه زن در فرهنگ ایرانی نداریم و نگاهمان برگرفته از فمینیسم غربی است مدیران ما نیز مداقه ای تاکنون بر مسایل زنان نداشته‌اند که همین ضعف‌ها نتیجه اش منجر به جنبشی می‌شود که نسبتی با فرهنگ ما ندارد. وی ادامه داد: ما ریشه‌ها را بازیابی نکرده ایم تا فرهنگ مستوری پیش از اسلام را دریابیم. در این وضع نهادهایی موظف هستند که متاسفانه ترک فعل کرده اند و بخشی نیز برعهده نهادهای سینمایی است که باید دارای شناخت نسبت به جایگاه زن در فرهنگ ایرانی اسلامی باشند. وقتی ظرفیت‌ها احصا نمی‌شود، مدیریت درستی صورت نمی‌گیرد و بنیان و کارکرد سینما را درک نمی‌کنیم، همین می‌شود که روبرت مرداک در جمله مشهور خود می‌گوید:«اگر قرار است جامعه ایرانی را دچار فروپاشی کنیم باید به هسته اصلی خانواده آسیب بزنیم.» عبدالعلی زاده با طرح مثالی از تصویر نامطلوب زن در سینمای ایران بیان کرد: در فیلم «خط فرضی» درباره زن معلمی که تمام وجوه قدسی را در ابتدا دارد قصه‌ای روایت می‌شود، اما بدون اطلاع شوهرش به یک عروسی می‌رود و بچه‌اش دچار گاز گرفتگی می شود و بعد در مسیر فیلم جایگاه مادر به تدریج به لجن کشیده می‌شود و فیلمساز شخصیتی دروغ‌گو از مادر بدون دلیل منطقی می‌سازد. وی عنوان کرد: ما حتی از ناحیه رقیب نیز نتوانسته‌ایم جایگاه مادر را دریابیم اما جریان مقابل همواره برای تاثیرگذاری سوار بر ظرفیت‌های داخلی و آسیب زنی از همان ناحیه شده است.