نفتی‌ها، کنار یا علیه ساکنان

قاسم منصور آل‌کثیر در روزنامه شرق نوشت: رئیس سازمان بازرسی کشور در روزهای اخیر از تأسیسات نفتی «کریت‌کمپ» کارخانه ان‌جی‌ال 800 در 35کیلومتری جاده اهواز - ماهشهر بازدید کرد. قبل از پرداختن به این سفر، گریزی می‌زنم به سفر قبلی ایشان در آذرماه 1399.

رئیس سازمان بازرسی کشور در سفر قبلی گفته بود که سال‌ها حق استان خوزستان از آلایندگی پرداخت نشده و جمع آن با جرایم حدود 200 هزار میلیارد تومان است و حتی اگر 50 درصد این حق پرداخت می‌شد، بسیاری از مشکلات امروز در خوزستان وجود نداشت. اما آیا از آن سفر تاکنون تغییری ایجاد شد؟ در دیداری که حسن درویشیان در روزهای اخیر از کریت‌کمپ (تأسیسات نفتی مسیر اهواز - ماهشهر) به‌منظور بررسی وضعیت آلایندگی با مسئولان نفتی داشت، رفتار متولیان نفتی شایان توجه بود، گویی در دیاری غریب زندگی می‌کنند و همه هستی آنها نفت است و بس.

آنها می‌گفتند از وقتی خطوط نفت اینجا بود، بشری در نزدیکی این خطوط زندگی نمی‌کرد و نفتی‌ها در تلاش بودند قوانین بازدارنده به آنها یاری دهد تا مردمی را که از نظر آنان معارضین خطاب می‌شدند، به عقب برانند. مردمی که خود را ساکنان اصلی و آنجا را سرزمین آبا و اجدادی‌شان می‌دانند، اینک از نظر نفتی‌ها معارض هستند و باید عقب رانده شوند.

در بسیاری از نقاط نفت‌خیز جهان، نفت را چه از زیر آب، خشکی، کوهستان و صحرا بدون اندک مزاحمتی برای مردم استخراج می‌کنند. در آنجا از راه‌حل‌های منطقی و معقول استفاده شده است. نباید فقط با ابراز خطر و نگاه امنیتی به ماجرا، به دنبال حل مسائل برویم. این خطر در نتیجه فعالیت نفت است.

آنها مسئول‌اند که مانع چنین خطراتی شوند و باید طبق پروتکل‌هایشان قبل از هر کاری منطقه را ایمن کنند، اما اینکه لوله نفت و گاز کشیده شود و بعد بگویند این لوله خطرناک است پس فاصله بگیرید، روشی غیرقانونی و منطقی است.

نفتی‌های غریب با اینکه در سال‌های گذشته هیچ‌گونه حصاری برای تعیین محدوده خودشان نکشیده بودند، تأکید داشتند که لازم است قوانین، محکم و ضمانت اجرائی داشته باشند. سخنان و تصمیماتی که اندک توجهی به مسائل و پیوست‌های اجتماعی نداشتند. تصمیمات و سخنانی یک‌سویه که چنین رویه‌ای در همه جا، بدون درنظرگرفتن مردم، با شکست مواجه شده است.

البته که نفتی‌ها اذعان دارند فهرستی بلندبالا از مسئولیت‌های اجتماعی را انجام داده‌اند. اهواز در بخش صنعت و به لحاظ استقرار منابع نفت و گاز، صنایع مادر و سنگین یکی از آلوده‌ترین شهرهای کشور است. همچنین وقوع جنگ در کشورهای هم‌جوار، پدیده خشک‌سالی و وقوع مکرر پدیده گرد‌و‌غبار از منابع مهم آلاینده هوای اهواز در سال‌های اخیر به شمار می‌آید.

کارشناسان محیط زیست می‌گویند بعضی خطوط لوله و جاده‌های تأسیسات نفتی مانع از رسیدن آب به کانون‌های ریزگرد در اهواز هستند و این امر باعث پیشروی کانون‌های ریزگرد در اطراف اهواز می‌شود. یادمان نرود که در طرح جامع بهداشت اهواز، صنایع و تأسیسات نفتی بیشترین سهم را در آلایندگی اهواز دارند.

بر اساس طرح جامع کاهش آلودگی هوای اهواز که پیش از این در کارگروه ملی گردو‌غبار به تصویب رسیده بود، صنایع باید در شعاع 30کیلومتری شهر مستقر شوند.

سازمان جهانی بهداشت پیش از این اعلام کرد که آلودگی هوا باعث افزایش مرگ‌ومیر می‌شود. همان سازمان تاکنون دو بار اهواز را به‌عنوان آلوده‌ترین شهر جهان معرفی کرده است. مؤسسه بین‌المللی تحقیقات سرطان (IARC) نیز دو سال پیش به‌طور رسمی آلودگی هوا و ذرات معلق در آن را در گروه نخست مواد سرطان‌زا قرار داد و آن را از عوامل ابتلا به سرطان اعلام کرد. آثار این آلودگی چند سال است که خود را نشان داده است.

مدیرعامل جمعیت هلال احمر خوزستان پیش از این اعلام کرده بود سالانه شش هزار مبتلای جدید سرطان در خوزستان داریم. در نهایت حضور دائمی گازهای خطرناک نفت و فولاد را نمی‌توان نادیده گرفت؛ صنایعی که قرار بود بخش مهمی از آلودگی خود را مهار کنند و اینک در پاسخ به رئیس بازرسی کشور مرتب می‌گویند پولی که باید برای این کار در نظر گرفته شود سرسام‌آور است و چنین بودجه‌ای نداریم.