نقطه ضعف در کارنامه مثبت رشد اقتصادی / دولت کشاورزی را دریابد

به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، رشد اقتصادی، دلالت بر افزایش تولید یا درآمد سرانه ملی دارد. اگر تولید کالاها یا خدمات به هر وسیله ممکن در یک کشور افزایش پیدا کند، می‌توان گفت که در آن کشور، رشد اقتصادی اتفاق افتاده است. بنابراین افزایش تولید یک کشور در یک سال خاص در مقایسه با مقدار آن در سال پایه، رشد اقتصادی کشور محسوب می‌شود.

بررسی تحولات اقتصاد ایران طی سال‌های اخیر به ویژه در دولت سیزدهم مؤید آن است که شرایط اقتصادی کشور پس از کاهش محدودیت‌های ناشی از همه‌گیری ویروس کرونا به‌واسطه انجام واکسیناسیون سراسری به‌مرور به وضعیت قبلی خود بازگشت، این مهم در حالی رخ داد که بسیاری از بنگاه‌های تولیدی که متأثر از اعمال تحریم‌های بین‌المللی با مشکلات عدیده‌ای مواجه شده بودند نیز به‌مرور خود را با شرایط سخت تحریمی وفق دادند و به‌تدریج سطح تولیداتشان افزایش یافت. افزایش سطح تولیدات و صادرات غیرنفتی و نفتی کنار بهبود شرایط در بازارهای جهانی نفت، به‌تدریج فضا را برای بازیابی اقتصاد ایران فراهم نمود.

اما در این بین نکته ای که با بررسی عملکرد بخش های مختلف و سهم آن ها در کیک اقتصاد ایران کاملا مشهود است و به نظر می رسد هر چه سریع تر باید برای آن چاره اندیشی شود، عملکرد ضعیف و سهم ناچیز بخش بسیار حساس و کلیدی کشاورزی در رشد اقتصادی کشور طی یکی دو سال گذشته است.

گفتنی است بخش کشاورزی به دلیل تامین امنیت غذایی جامعه طبیعتا از جایگاه ویژه ای در اقتصاد برخوردار است. از طرفی با توجه به محدودیت های ارزی کشور، خودکفایی و رشد تولید در این بخش می تواند سهم قابل توجهی از نیاز های وارداتی کشور را کاهش هد که این امر مشخصا به بهبود و مدیریت بهتر منابع ارزی در دوران تحریم کمک شایانی خواهد کرد.

مولفه های رشد اقتصادی در 9 ماهه سال 1402/ عملکرد ضعیف بخش کشاورزی در رشد اقتصادی

طبق آمار های منتشر شده توسط بانک مرکزی بررسی عملکرد رشد اقتصادی بر حسب گروه فعالیت‌های اقتصادی در 9 ماهه سال 1402 نشان می‌دهد، رشد ارزش افزوده گروه‌های "خدمات"، "نفت و گاز"، "صنایع و معادن" و "کشاورزی، جنگلداری و ماهیگیری" نسبت به دوره مشابه سال قبل به ترتیب معادل 4.0، 16.3، 3.9 و 0.7 درصد بود که به ترتیب از سهمی معادل 2.2، 1.3، 0.9، و 0.1 واحد درصد در رشد اقتصادی نه‌ماهه سال 1402 برخوردار بوده‌اند.

همانطور که در جدول بالا مشخص است عملکرد بخش کشاورزی و سهم این بخش در رشد اقتصادی چه در 9 ماهه سال 1402 و چه در 9 ماهه سال 1401 از بخش هایی همچون صنعت، ساختمان، تامین آب، برق و گاز، حمل و نقل و... همواره کمتر بوده است.

وضعیت وخیم تر بخش کشاورزی در گزارش مرکز آمار نسبت به بانک مرکزی

گفتنی است در بررسی آمارهای منتشر شده توسط مرکز آمار ایران اوضاع بخش کشاورزی و سهم این بخش در کیک اقتصاد ایران بسیار وخیم تر از گزارش منتشر شده توسط بانک مرکزی است. طبق گزارش های مرکز آمار در پاییز سال 1402 رشته فعالیت‌های گروه کشاورزی رشد منفی 1 درصد، گروه صنایع و معادن 6.9 درصد (شامل: استخراج نفت خام و گاز‌طبیعی 21.8، سایر معادن 0.3، صنعت 1.3، انرژی منفی 5.6 و ساختمان 0.4 درصد) و گروه خدمات 4.6 درصد نسبت به پاییز سال 1401، رشد داشته است.

همانطور که در جدول بالا مشخص است، عملکرد بخش کشاورزی و رشد محصول ناخالص داخلی در این حوزه ی کلیدی و حساس در تمامی فصول سال 1401 و 1402 منفی بوده است. به بیانی دیگر رشد تولید محصولات کشاورزی همواره در دو سال گذشته کاهشی بوده و به نظر می رسد با این دست فرمان و با ادامه همین روند فعلی در سال آتی نیز این روند ادامه یابد.

لازم به ذکر است، طبق گزارش مرکز آمار (که در جدول زیر مشخص است) در پاییز سال گذشته تنها عملکرد بخش کشاورزی و بخش تامین آب، برق و گاز طبیعی منفی بوده است. عملکرد بخش تامین آب، برق و گاز طبیعی در مدت مشابه سال گذشته مثبت بوده است و تنها بخشی که حتی عملکرد مدت مشابه آن در سال گذشته نیز منفی بوده است بخش کشاورزی است.

نقش بانیان کشاورزی ضعیف دولت‌های قبل در وزارت جهاد کشاورزی دولت رئیسی

به نظر می رسد، بخش مهمی از دلایل عملکرد ضعیف حوزه کشاورزی در حوزه رشد طی مدت اخیر را باید در نحوه مدیریت وزارت جهاد کشاورزی در این دولت جستجو کرد.

همانطور که قبلا هم در گزارش هایی مطرح کردیم، با تغییراتی که در مدیریت ارشد وزارت جهاد کشاورزی در یک سال گذشته رخ داد، با روی کار آمدن آقای نیکبخت به عنوان وزیر جهاد کشاورزی، فردی پرتلاش و دلسوز در عین حال دارای ضعف های مدیریتی و نیز کم اطلاع نسبت به جریانات سیاسی پیرامون خود در وزارتخانه و انتصاب فردی به نام شاهرخ رمضان نژاد یکی از چهره های شناخته شده اصلاح طلبان به عنوان سرپرست حوزه وزارتی و دادن اختیارات فراوان به وی و دخالت و ورود ایشان در امور اجرایی زیادی که غیرمرتبط هست، حوزه تولید در بخش کشاورزی قفل شده و کار هم در این بخش کما فی السابق دست عناصری از جریان اصلاح طلبی هست که کارنامه ضعیف آنها در دولت های گذشته نمایان است.

در این وضعیت به نظر می رسد، با توجه به عملکرد مثبتی که دولت آقای رئیسی در حوزه افزایش نرخ رشد اقتصادی در یک سال اخیر داشته است و این مساله به نقطه قوت دولت سیزدهم تبدیل شده، ضرورت دارد آقای رئیس جمهور دستور بررسی ویژه دلایل ضعف قابل توجه رشد تولید در بخش کشاورزی را بدهند و نقش مدیرانی که کارنامه ضعیف آنها در دولت های گذشته مشخص است، بررسی و تصمیم گیری درخور و تغییرات مدیریتی لازم در این باره صورت گیرد.