نمک پنهان؛ قاتل خاموش درسفره های ایرانی

اصفهان - نمک پنهان سدیمی است که بدون افزودن مستقیم نمک سر سفره یا آشپزی، از طریق مواد غذایی آماده یا پرمصرف جذب می‌شود و مصرف‌کننده اغلب از میزان واقعی آن آگاه نیست.

خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها - مرجان سیف الدین: مصرف متعادل نمک در مواردی مانند تنظیم خواب، حفظ تعادل قند خون، جلوگیری از ریزش بزاق حین خواب، جذب مواد مغذی، جلوگیری از گرفتگی عضلانی، کمک به عملکرد صحیح سلول‌های عصبی و استخوان‌سازی برای بدن مفید است، اما نباید فراموش کرد زمانی که دریافت سدیم بالا باشد، بدن آب بیشتری نگه می‌دارد و این تجمع مایعات یکی از عوامل افزایش فشار خون است.

نمک پنهان در غذا

ریاض غیرتمند، متخصص قلب و عروق، در گفت‌وگو با خبرنگار مهر درباره تأثیرات مصرف زیاد نمک پنهان گفت: نمک پنهان در غذاهای فرآوری‌شده، نان، دوغ، پنیر، فرآورده‌های گوشتی، غذاهای کنسروی، انواع سس‌ها، سوپ‌های آماده، غذاهای منجمد و حتی برخی غلات صبحانه یافت می‌شود.

وی افزود: این نمک‌ها سهم زیادی در دریافت روزانه سدیم دارند و متأسفانه مصرف روزانه ما در این غذاها بسیار است و مصرف بیش از حد سدیم که عنصر اصلی نمک است، اصلی‌ترین عامل بروز پرفشاری خون است که زمینه ساز بیماری‌های قلبی و عروقی، سکته مغزی و نارسایی قلبی می‌شود.

وی ادامه داد: مصرف زیاد غذاهایی که در آن نمک پنهان است دفع کلسیم از ادرار را افزایش می‌دهد که به کاهش تراکم استخوان و افزایش خطر پوکی استخوان، فشار بر کلیه‌ها به‌ویژه در سالمندان و افراد با بیماری زمینه‌ای منجر می‌شود.

وی با تاکید بر وجود نمک‌های پنهان در مواد غذایی، به حذف نمکدان از سفره و اضافه کردن آن به غذاها تاکید کرد و هشدار داد: افزایش خطر مرگ زودرس از پیامدهای افزودن نمک به غذا است، حتی به صورت اندک پس از پخت غذا که می‌تواند به‌طور قابل توجهی ریسک مرگ زودرس را افزایش دهد.

عباسعلی غیور نجف‌آبادی، دیگر متخصص بیماری‌های قلب و عروق، توصیه کرد برای سلامتی بدن به‌خصوص قلب و عروق، مصرف نمک، به‌ویژه اضافه کردن نمک به غذاهای آماده و فرآوری‌شده را کاهش دهیم.

وی افزود: نان و فراورده‌های نانی سهم اصلی از دریافت سدیم در بسیاری از کشورها را دارند، بنابراین باید از استفاده نمک برای خوراکی‌های ترکیبی با نان جلوگیری کرد.

وی با اشاره به گسترش زندگی‌های ماشینی عنوان کرد: غذاهای آماده و کنسرو شده مانند سوپ‌های آماده، سس‌ها، گوشت‌های فرآوری‌شده مثل سوسیس، کالباس و غذاهای منجمد از جمله غذاهایی است که بیشترین نمک‌های پنهان در غذاها را دارد.

غیور نجف آبادی ادامه داد: محصولات لبنی، غذاهای رستورانی ادویه‌ها و چاشنی‌ها مثل کچاپ، سس سویا، سس سالاد، غذاهای صبحانه‌ای آماده مثل کورن فلکس، پنکیک آماده از دیگر غذاهایی است که نمک‌های پنهان دارند.

این متخصص چون دیگر متخصصان مهمترین راهکار کاهش مصرف نمک و نمک پنهان را «خرید هوشمندانه» و مطالعه برچسب مواد غذایی و انتخاب اقلام با عنوان «کم‌نمک» یا «بدون نمک» عنوان کرد.

وی از کاهش استفاده از غذاهای آماده و فرآوری‌شده، اصلاح دستور پخت خانگی، استفاده کمتر از نمک، جایگزین کردن طعم‌دهنده‌های طبیعی مانند لیمو، سبزیجات معطر و سرکه را از راهکارهای کاهش مصرف نمک پنهان در غذاها نام برد.

غیور نجف‌آبادی با بیان اینکه تشکل‌های غیردولتی در این موضوع فعال هستند، ادامه داد: در سال‌های اخیر افزایش آگاهی عمومی، کمپین‌های آموزشی و برچسب‌گذاری رنگی بر بسته‌بندی برخی از مواد غذایی در ایران به چشم می‌خورد اما نیازمند برنامه‌های طولانی مدتی است تا مصرف متعادل نمک به‌عنوان یک اصل در سلامتی و پخت غذا نهادینه شود.

میزان مصرف نمک در ایران و جهان

سازمان جهانی بهداشت میزان مصرف نمک را کمتر از 5 گرم در روز (کمتر از یک قاشق مربا خوری) عنوان کرده است در حالی که میانگین مصرف نمک در ایران حدود 9.5 تا 10 گرم در روزاست و در مصرف نمک بعد از کشور هند قرار دارد.

نمک پنهان به شکلی جدی و ناملموس سلامت عمومی را در ایران و سراسر جهان تهدید می‌کند. مصرف نمک فراتر از سطح مجاز جهانی، به ویژه از مسیر غذاهای آماده، نان و محصولات فرآوری‌شده چالش اصلی بسیاری کشورها از جمله ایران است.

سیاست‌های ملی، آموزش عمومی و اصلاحات صنایع غذایی برای کاهش مصرف نمک پنهان ضرورت اساسی دارند.