نوبلیست‌ها، ترامپ را نقد می‌کنند!
پژوهش‌های برندگان نوبل اقتصاد امسال، توضیح می‌دهد که چگونه فناوری باعث پیدایش محصولات و روش‌های تولید جدیدی می‌شود که جایگزین شیوه‌های قدیمی‌تر شده و در نتیجه موجب ارتقای سطح زندگی، بهداشت و کیفیت زندگی مردم می‌شود. آکادمی سلطنتی علوم سوئد - نهاد اعطاکننده جایزه - اعلام کرد که این سه نفر همچنین نشان داده‌اند که چنین پیشرفت‌هایی را نباید امری بدیهی و تضمین‌شده دانست.
آکادمی نوبل در رابطه با جایزه نوبل اقتصاد 2025 اعلام کرد «رکود اقتصادی، نه رشد، در بیشتر تاریخ بشر وضعیت معمول بوده است. کار آنها نشان می‌دهد که باید نسبت به تهدیدهایی که رشد مداوم را به خطر می‌اندازد، آگاه و آماده مقابله باشیم.» برندگان جایزه نیز در سخنانشان بر چالش‌هایی مانند سیاست‌های تجاری دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا و اصلاحات دولت او در حوزه آموزش عالی که برخی آن را حمله‌ای به آزادی دانشگاهی می‌دانند، تاکید کردند.
هشدار موکیر درباره «گل به خودی» علمی آمریکا
درحالی‌که اکثر اقتصاددانان رشد اقتصادی را عامل اصلی رفاه می‌دانند، برخی دیگر معتقدند که رشد همواره پدیده‌ای مثبت و بی‌عیب نیست. جایزه نوبل اقتصاد سال2024 به دارون عجم‌اوغلو، سایمون جانسون و جیمز رابینسون به‌خاطر پژوهش در زمینه نهادها تعلق گرفته بود. جانسون به‌ویژه بر این نکته تاکید داشت که منافع نوآوری فناورانه اغلب به نفع نخبگان قدرتمند متمایل می‌شود. همچنین بحث‌های شدیدی در جریان است درباره اینکه چه میزان رشدی در شرایط تغییرات اقلیمی و تخریب محیط زیست قابل‌دوام است. این جایزه معتبر که نام کامل آن «جایزه بانک مرکزی سوئد در علوم اقتصادی به یاد آلفرد نوبل» است، آخرین جایزه نوبل سال جاری بود و ارزشی معادل 11میلیون کرون سوئد (حدود 1.2میلیون دلار) دارد. موکیر، استاد دانشگاه نورث‌وسترن آمریکا، نیمی از مبلغ جایزه را دریافت کرد. او گفت صبح خیلی زود بیدار شده بود تا خبر آزادی گروگان‌های اسرائیلی از غزه را بشنود و «کاملا جایزه نوبل را فراموش کرده بود.»
او به رویترز گفت پژوهش‌هایش بر این پرسش متمرکز است که «چرا ما بسیار ثروتمندتر از اجداد چند نسل پیش خود هستیم و زندگی بهتری داریم؟» با این حال، هشدار داد که ممکن است ایالات متحده جایگاه پیشتاز خود را در تحقیقات علمی و آموزشی در دوران ریاست‌جمهوری ترامپ از دست بدهد. موکیر اشاره کرد: «حمله دولت فعلی به آموزش عالی و تحقیقات علمی شاید بزرگ‌ترین گل به خودی در تاریخ باشد یا دست‌کم بزرگ‌ترین از زمان سلسله مینگ در چین که عملا پژوهش علمی و اکتشاف را ممنوع کرد.»
او افزود: «این کار خودتخریب‌گر است و به کلی ناشی از سیاست‌هایی بی‌ربط است.» دولت ترامپ اما می‌گوید آمریکا بزرگ‌ترین تامین‌کننده مالی پژوهش‌های علمی در جهان است و اقداماتش با هدف کاهش اتلاف منابع و ترویج نوآوری انجام می‌شود. آگیون، استاد کُلژ دو فرانس و انسیاد در پاریس و همچنین مدرسه اقتصاد لندن (LSE) و‌هاویت، استاد دانشگاه براون در آمریکا، نیم دیگر جایزه را به‌طور مشترک دریافت کردند.
تعرفه‌ها مانع رشد هستند
این جایزه در زمانی اعطا می‌شود که اقتصاد جهانی در نقطه عطفی قرار گرفته است و بسیاری انتظار دارند هوش مصنوعی موجب موج تازه‌ای از رشد شود. همچنین این موضوع اهمیت خطرات راهبردی برای اروپا را برجسته می‌کند؛ قاره‌ای که ممکن است بیش از پیش، از ایالات متحده و چین در فناوری‌های آینده عقب بماند. آگیون گفت: «این روند واگرایی جهانی و موانع تعرفه‌ای، مانع رشد است. هرچه بازار بزرگ‌تر باشد، فرصت‌های بیشتری برای تبادل ایده‌ها، انتقال فناوری‌ها و رقابت سالم وجود دارد. هر چیزی که سد راه گشودگی شود، مانع رشد است.» او افزود که «در حال حاضر ابرهای تیره‌ای در حال تجمع هستند» که فشار برای افزایش موانع تجاری و محدودیت در باز بودن اقتصادی را افزایش می‌دهند.
آگیون از اروپا خواست تا از آمریکا و چین بیاموزد؛ کشورهایی که به گفته او توانسته‌اند میان رقابت و سیاست صنعتی تعادل برقرار کنند. «در اروپا، به نام سیاست رقابت، ما بیش از حد با هر نوع سیاست صنعتی مخالفت کردیم. باید در این زمینه تحول ایجاد کنیم و راه‌هایی برای تلفیق سیاست صنعتی در حوزه‌هایی مانند دفاع، اقلیم، هوش مصنوعی و زیست‌فناوری پیدا کنیم.»
پیتر هاویت، دیگر برنده نوبل اقتصاد امسال نیز که از دریافت این جایزه «کاملا شوکه شده» بود، از سیاست‌های تجاری ترامپ نیز انتقاد کرد. او در مصاحبه خود اشاره کرد که: «بازگرداندن مشاغل تولیدی به آمریکا سیاست درستی نیست.» هاویت افزود: «کاملا روشن است که این سیاست‌ها نوآوری را تضعیف می‌کند؛ چون آنچه را که ما «اثر مقیاس» می‌نامیم، تضعیف می‌کند. آغاز جنگ تعرفه‌ای فقط باعث کوچک شدن بازار برای همه می‌شود.» او همچنین گفت که «تلاش برای بازگرداندن مشاغل تولیدی به آمریکا شاید از نظر سیاسی معنادار باشد، اما از نظر اقتصادی سیاست درستی نیست.» هاویت اشاره کرد: «اگرچه ما در طراحی کفش‌های ورزشی عالی هستیم، اما بهتر است ساخت آنها را به دیگران واگذار کنیم.»
جایزه نوبل اقتصاد نخستین‌بار در سال1969 اهدا شد. در حالی‌که معدودی از اقتصاددانان چهره‌های شناخته‌شده عمومی هستند، از برندگان مشهور پیشین می‌توان به بن برنانکی، فردریش هایک و میلتون فریدمن اشاره کرد. جوئل موکیر، فیلیپ آگیون و پیتر هاویت روز دوشنبه به‌خاطر کارشان در مورد اینکه چگونه نوآوری و نیروهای «تخریب خلاق» می‌توانند رشد اقتصادی را هدایت کنند و استانداردهای زندگی را در سراسر جهان ارتقا دهند، جایزه نوبل اقتصاد2025 را دریافت کردند. تحقیقات آنها توضیح می‌دهد که چگونه فناوری باعث ایجاد محصولات و روش‌های تولید جدیدی می‌شود که جایگزین روش‌های قدیمی می‌شوند و در نتیجه استاندارد زندگی، سلامت و کیفیت زندگی را بهبود می‌بخشند.