نگاهی به اشکال‌های گفتاری و نوشتاری امروز
دکتر هادی انصاری، تحصیلکرده دکترای زبان و ادبیات فارسی، در مقاله خود با عنوان «درست بنویسیم و درست بخوانیم» که آن را در اختیار ایسنا قرار داده است، می‌نویسد: درباره درست خواندن و گفتن و نوشتن، تاکنون بسیار گفته‌اند و نوشته‌اند و شنیده‌ایم و خوانده‌ایم؛ ولی کافی نیست. پاسداشت زبان فارسی و برطرف کردن اشکال‌ها، نمی‌تواند به چندنوشته، برنامه، کتاب و جزوه منحصر باشد و اگر هر روز هم یادآوری...
بدین منظور بر آن شدیم تا برخی اشکال‌های رایج امروزی را که در گفتار و نوشتار مردم، فراوان دیده و شنیده می‌شود، یادآوری و اصلاح کنیم تا شاید بتوانیم در راه درست خواندن و درست نوشتن واژه‌ها، اصطلاح‌ها، عبارت‌ها و درنهایت برای پاسداشت زبان فارسی قدمی برداریم.
اکثر مردم، اقل مردم / اکثریت مردم، اقلیت مردم
می‌گویند: اکثریت مردم عقیده دارند که... یا اقلیت مردم چنینند. اکثر و اقل در عربی، افعل التفضیلند یعنی بیشتر و کمتر یا بیشترین و کمترین؛ اکثریت و اقلیت، اسم مصدرند یعنی زیاد بودن و کم بودن. در این‌گونه جمله‌ها باید افعل به کار برود نه مصدر. یعنی باید گفت: اکثر مردم عقیده دارند؛ نه اکثریت مردم. یا اقل مردم، چنینند؛ نه اقلیت مردم چنینند. در زبان فارسی بهتراست به جای (اکثر)، از واژه (بیشتر) استفاده کنیم؛ بیشتر مردم عقیده دارند که....
االصوت الحسن / صوت حسن / صوت حسین
دریکی دو دهه اخیر، بر روی شیشه مغازه‌هایی که در کار ضبط صوت و وسایل صوتی بودند، ترکیب یا عنوان (صوت الحسن) می‌نوشتند. البته در عربی (حسن) صفت است و براساس قوانین عربی، موصوف وصفت، هر دو باید با (آل) نوشته شوند (الصوت الحسن) یعنی صدای خوب و نیکو. از همان ترکیب (صوت الحسن) با این‌که (صوت) بدون (آل) است باز معنایی می‌توان دریافت کرد. برخی مغازه‌داران از روی بی توجهی به معنای (حسن) بدون این‌که بدانند این واژه صفت است (= نیکو) و به گمان این‌که (حسن) نام شخصی است (مثلا نام حضرت امام حسن)، (حسن) را تغییر می‌دادند و بر روی شیشه (صوت الحسین) یا (صوت حسین) می‌نوشتند! درصورتی که این دو واژه با هم تفاوت معنایی دارند.
املا، انشا، اجرا، امضا / املاء، انشاء، اجراء، امضاء
واژه‌هایی مانند املاء، انشاء، اجراء، امضاء، انقضاء، استثناء، بهاء، بقاء و... در زبان عربی همزه پایانی (ء) دارند. در زبان فارسی برای این‌که شکل و لباس فارسی به خود بگیرند، بدون همزه نوشته می‌شوند: املا، انشا، اجرا، امضا، بقا، بها، انقضا و.... این واژه‌ها در هنگام اضافه، برای سهولت تلفظ (ی) می‌گیرند. مثلا انشای من، املای کلاس چهارم، اجرای قوانین، امضای قرارداد، به‌استثنای او، بقای عمرتان و....
املاک و مستتغلات / املاک و مستقلات
مستتغلات، در عربی جمع (مستتغل) به فتح (غ) و با تشدید (ل) است یعنی خانه و دکان یا هر محلی که از آن کرایه می‌گیرند. گاهی به کسر (غ): (مستتغلات) و گاهی با (ق): (مستقلات) می‌نویسند و می‌خوانند که نادرست است و باید نوشته شود: املاک و مستتغلات.
انتر / عنتر
انتر، واژه فارسی است؛ یعنی بوزینه؛ و با همزه (ا) نوشته می‌شود: انتر. گاهی دیده می‌شود به اشتباه، آن را با (ع) می‌نویسند: عنتر. عنتر در عربی نوعی مگس است و مجازا به معنی شجاع است. بهتراست هرکدام با املای درست خود نوشته شود.
انر انر / عنر عنر
اصطلاح (انر) صفت است و در فارسی با همزه (ا) نوشته می‌شود: انر؛ به معنی زشت و مهیب است. در زبان مردم معمولا تکرار می‌شود: (انر انر) و اغلب در جمله نقش قید حالت دارد. یعنی با حالتی زشت و بدقواره. مثال: من انر انر پیش او بروم و چه بگویم؟ یا؛ فلانی انر انر توی چشم من زل زد و... نوشتن آن به شکل عنر عنر نادرست است.
انتهای پیام