نگرانی زمستانی صنایع
در سایه ناترازی انرژی و سوءمدیریت‌های پیش آمده حالا قطع برق صنایع در زمستان نیز به یک رویه تبدیل شده است. مدت‌زمان کوتاهی از عدم قطع برق صنایع نگذشته است که زمزمه‌های ازسرگیری قطع برق صنایع از شهرک‌های صنعتی آغاز شده است. رئیس کارگروه انرژی شهرک‌های صنعتی اعلام کرده است که به زودی قطع برق شهرک‌های صنعتی آغاز می‌شود. این در حالی است که شهرک‌های صنعتی از اردیبهشت تا اواسط مهر ماه مشمول...
آن‌طور که مدیرعامل سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی می‌گوید قطع برق واحدهای صنعتی برای دو تا سه روز در هفته حدود 10 درصد هزینه تولید را افزایش می‌دهد. اتفاقی که به طور مستقیم بر قیمت کالاهای اساسی مصرفی مردم اثرگذار است. از طرفی وزیر صمت با بیان اینکه تولید باید آخرین بخشی باشد که با قطع برق و آب مواجه می‌شود، از وزیر نفت و نیرو درخواست کرده است که محدودیت‌های کمتری بر بخش تولید اعمال شود. از طرف دیگر رئیس‌جمهور درباره قطع برق و گاز صنایع تاکید کرده است که با تمام وجود در تلاش هستیم تا انرژی مورد نیاز تامین شود تا صنعت بتواند سر پا بماند و کارش را انجام دهد. با وجود تمام این تاکیدات، تولیدکنندگان فعال در شهرک‌های صنعتی می‌گویند با رسیدن دمای هوا به صفر، قطع برق واحدهای تولیدی هم آغاز می‌شود. آنها برای اثبات پیش‌بینی‌های خود به تجربه سال‌های گذشته و وعده‌های بی‌سرانجام مسوولان اشاره می‌کنند و می‌گویند اگر وزارت نیرو مدعی است که قطع برق صنایع مجدد آغاز نمی‌شود، چرا همین موضوع را به صراحت و با شفافیت اعلام نمی‌کند تا واحدهای صنعتی برای تولید خود برنامه‌ریزی کنند.
تشدید خاموشی‌ها
سید سجاد‌هاشمی، رئیس کارگروه انرژی شهرک‌های صنعتی در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» گفت: رسالت وزارت نیرو تامین و توزیع برق است، اما به محض اینکه با محدودیت مواجه می‌شوند، صنعت و مردم را متهم می‌کنند. متاسفانه قطعی برق ابتدا از شهرک‌های صنعتی آغاز می‌شود. این در حالی است که مصرف کل شهرک‌های صنعتی استان تهران حدود 900 مگاوات است و سهم صنعت از کل برق تولیدی کشور 33 درصد است. با وجود این در برنامه‌های مدیریت مصرف، صنایع باید مدیریت مصرف داشته باشند، درحالی‌که چنین میزانی عملا امکان‌پذیر نیست و بخش زیادی از ساعات کار از دست می‌رود.
وی توضیح داد: از هشتم اردیبهشت سال جاری برق واحدهای تولیدی شهرک‌های صنعتی دو روز در هفته از ساعت 8 صبح تا 12 شب و علاوه بر آن دو روز دیگر در هفته از ساعت 6 عصر تا 12 شب قطع شد. این روند تا حدود دهم مهرماه ادامه داشت. عملا این الگو طی چند سال اخیر تکرار و هر سال شدت قطعی‌ها بیشتر شده است. این در حالی است که طبق ماده 25 قانون بهبود محیط کسب‌وکار، در شرایط مدیریت مصرف نباید واحدهای تولیدی، صنعتی و کشاورزی در اولویت قطع برق قرار گیرند. اما برخلاف متن صریح قانون، اولین بخشی که دچار محدودیت می‌شود بخش تولید است. هاشمی گفت: وضعیت قطع برق از سال 1397 تا امروز به‌صورت مستمر ادامه داشته و هر سال خسارت بیشتری به صنایع وارد کرده است. قطع ناگهانی برق علاوه بر کاهش تولید به ماشین‌آلات نیز آسیب می‌زند. افت ولتاژ و کمبود جریان باعث خرابی دستگاه‌ها و ضایع شدن مواد اولیه شده و مانع از انجام تعهدات واحدهای تولیدی به بازار می‌شود. دیزل‌ژنراتورها نیز برای کار اضطراری طراحی شده‌اند و نمی‌توانند ساعت‌های طولانی بار تولیدی را تحمل کنند. در کنار این موارد، هزینه سوخت جایگزین، چند برابر هزینه‌برق در شرایط عادی است که این مساله فشار مضاعفی بر تولیدکنندگان وارد می‌کند.
اتلاف 12 روز کاری
رئیس کارگروه انرژی شهرک‌های صنعتی در ادامه گفت: تبعات این شرایط برای واحدهای تولیدی بسیار سنگین است. وقتی برق واحدهای تولیدی طی هفته 36 ساعت قطع می‌شود، درحالی‌که طبق قانون کار امکان 44 ساعت کار هفتگی داریم، ماهانه حدود 12 روز کاری را از دست می‌دهیم. این مساله منجر به ناترازی تولید، افزایش هزینه‌ها و از بین رفتن تعادل عرضه و تقاضا می‌شود. به دنبال شرایط ایجاد شده بسیاری از کارخانه‌ها نتوانستند در تابستان کار کنند. در یک مورد، قیمت کاغذ که پیش از این کیلویی 24 تا 25 هزار تومان بود، اکنون به حدود 40 هزار تومان رسیده است. این افزایش قیمت ناشی از کاهش تولید، کمبود عرضه و رشد تقاضا است. همین روند در صنایع غذایی، پوشاک، لوازم خانگی و سایر بخش‌ها نیز مشاهده می‌شود؛ چرا که اگر مواد اولیه تولید نشود، به زنجیره بعدی نمی‌رسد و قیمت‌ها افزایش می‌یابد.
وی تصریح کرد: مسوولان سال گذشته اعلام کردند که نیروگاه‌ها به‌موقع اورهال نشده‌اند و ذخایر سوخت کافی نیست. اما امسال مدعی هستند که ذخایر تکمیل است و مشکلی وجود ندارد. وزیر نیرو اعلام کرده بود که قطعی برق صنایع در تابستان 1404 نسبت به تابستان 1403 کمتر می‌شود. در حالی‌که برخلاف این وعده، میزان خاموشی‌ها افزایش یافت. به طوری که در سال جاری قطع برق به جای خرداد از اردیبهشت رخ داد. رئیس کارگروه انرژی شهرک‌های صنعتی گفت: اطمینان دارم زمانی که دمای هوا به حوالی صفر نزدیک شود، قطع برق صنایع مجددا آغاز خواهد شد. بنابراین تا زمانی که وزارت نیرو رسما و با شفافیت اعلام نکند که قطعی برق در زمستان نخواهیم داشت، ما ناچار هستیم که بر اساس شواهد و تجربیات تصمیم بگیریم، ژنراتورها را اورهال کرده، سوخت تهیه کنیم و برای جلوگیری از بحران دوباره آماده باشیم.
وی عنوان کرد: اگر مسوولان مدعی هستند قطعی برق در زمستان رخ نخواهد داد، با صراحت و شفافیت اعلام کنند که در زمستان صنایع قطعی برق ندارند تا خیال صنعتگران و تولیدکنندگان راحت شود. با توجه به تجربه سال‌های گذشته بعید می دانم که در زمستان شاهد محدودیت‌ها نباشیم. سال گذشته با سرد شدن هوا و کاهش دما در اواخر دی، بهمن و حتی اوایل اسفندماه دو روز در هفته برق شهرک‌های صنعتی قطع شد. صنایع وقتی برق ندارند به ناچار برای تامین انرژی به سمت گازوئیل می‌روند. گازوئیل یارانه‌ای که لیتری 300 تومان است را باید با قیمت لیتری 15 تا 25 هزار تومان تهیه کنیم. در مواردی که سوخت از بازار آزاد تهیه می‌شود، حتی برچسب قاچاقچی سوخت نیز به تولیدکنندگان زده می‌شود و با فشار و بازخواست دستگاه‌های نظارتی مواجه می‌شویم.
هاشمی بیان کرد: علاوه بر این طبق قانون بهبود محیط کسب و کار در شرایطی که واحدهای خدمات‌رسان نتوانند خدمات ارائه دهند، باید تمهیداتی به کار گرفته شود تا بیمه‌ها جبران خسارت کنند. اما این موضوع هم اصلا اهمیتی برای دولت ندارد. تا به امروز حتی یک ریال خسارت واحدهای تولیدی توسط بیمه‌ها جبران نشده است و این بخش از قانون کاملا نادیده گرفته شده است. هاشمی گفت: به پیشنهاد‌هایی نظیر استفاده صنایع از پنل‌های خورشیدی برای تامین برق نیز خوش‌بین نیستم. اگر پنل‌های خورشیدی را در سقف کارخانه‌ها نصب کنیم، آنقدر انرژی دریافت نمی‌کنیم که حتی ماشین‌آلات را راه‌اندازی کنیم. برای تولید یک مگاوات برق خورشیدی حداقل 1.2 هکتار وسعت نیاز است. ضمن اینکه انرژی باید ابتدا به شبکه منتقل شود، سپس از شبکه دریافت شود. در نتیجه این راهکار نه تنها برای واحدهای صنعتی مقیاس‌پذیر نیست، بلکه مسوولیت تامین برق را از وزارت نیرو به تولیدکننده منتقل می‌کند، درحالی‌که این کار وظیفه ذاتی وزارت نیرو است.
به گفته وی، بخشی از صنایع به دلیل آلودگی که دارند ملزم به استفاده از برق سبز شده‌اند. یا باید از بورس برق سبز بخرند یا خودتامین باشند. در غیر این صورت ما‌به‌التفاوت این هزینه از واحدهای تولیدی دریافت می‌شود. صنایع آلاینده در صورت عدم استفاده از برق سبز باید برای هر کیلووات برق 5 هزار تومان بپردازند.
هزینه‌های تحمیلی به صنایع
هاشمی گفت: معضل دیگری که مشترکان صنعتی در قبوض برق با آن مواجه هستند، مربوط به مصرف برق بیش از مقدار تعیین شده در قرارداد واحد تولیدی با شرکت برق است. مشکل اساسی ما این است که زیرساخت ایجاد نشده است و به تولیدکننده می‌گویند تجاوز از قدرت دارید. تولیدکننده یا باید تولید را کاهش دهد و کارخانه را تعطیل کند تا به آن سطح تجاوز از قدرت نرسد یا اینکه افزایش آمپراژ دهد که در این صورت هم وزارت نیرو می‌گوید زیرساخت نداریم به شما برق بیشتری بدهیم.
وی اضافه کرد: در شهرک صنعتی عباس‌آباد از سال 1401 تا خرداد 1404 آن مقدار برقی که تولیدکنندگان نیاز داشتند به آنها تعلق نمی‌گرفت، چون زیرساخت نداشتند. اگر تقاضای تولیدکننده‌ای یک مگاوات برق بود، اما یک مگاوات و 200 کیلووات مصرف می‌کرد، 200 کیلووات اضافه مصرف شده براساس تعرفه برق سبز محاسبه می‌شد. در برخی شهرک‌های صنعتی مانند شمس‌آباد، وزارت نیرو 700 مگاوات برق را به فروش رسانده، اما صرفا 500 مگاوات زیرساخت ایجاد کرده است. در شهرک صنعتی عباس‌آباد نیز 400 مگاوات برق به فروش رسانده‌اند و هزینه آن را دریافت کرده‌اند، اما 200 مگاوات زیرساخت ایجاد کرده‌اند. این موضوع باعث شده هنگام درخواست افزایش آمپراژ یا ظرفیت، با پاسخ «زیرساخت نداریم» روبه‌رو شویم، درحالی‌که هزینه آن سال‌ها پیش از صنعتگران دریافت شده است. در واقع وزارت نیرو زیرساخت ایجاد نکرده است، تولیدکننده مصرف می‌کند و باید تاوان بدهد.
رئیس کارگروه انرژی شهرک‌های صنعتی گفت: در کنار تمام این موارد، قبوض برق با وجود مصرف واقعی نسبتا پایین، با افزودن هزینه‌های متعدد نظیر عوارض، هزینه سوخت نیروگاه، ترانزیت، برق پاک، جریمه تجاوز از قدرت و 10درصد مالیات ارزش افزوده، چند برابر محاسبه می‌شود. برای نمونه یک واحد تولیدی با مصرف 300میلیون تومانی برق، قبض برق به مبلغ یک‌میلیارد و 400میلیون تومان دریافت کرده است. این در حالی است که دولت همچنان مدعی ارائه یارانه به برق صنعتی است.