هشتمین گشت اقیانوس شناسی با «کاوشگر خلیج فارس» پایان یافت

به گزارش روز چهارشنبه ایرنا از پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی، در این گشت دریایی که در راستای برنامه پایش بلند مدت خلیج فارس و دریای عمان، 14 شهریور 1400 از بندر بوشهر آغاز شد، 67 نقطه در محدوده آبهای ایرانی خلیج فارس، تنگه هرمز و دریای عمان مورد مطالعه، سنجش و نمونه برداری قرار گرفت و هزاران نمونه و داده محیطی جمع آوری و ثبت شد.

ابوالفضل صالح عضو هیات علمی و مدیر برنامه کلان پایش اقیانوس‌شناسی خلیج فارس و دریای عمان پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی، در این باره گفت: در این تحقیقات میدانی، که با حضور 14 محقق از پژوهشگاه و نمایندگانی از دانشگاه های علوم و فنون دریایی خرمشهر، دانشگاه شهید بهشتی تهران و ناظرین سازمان حفاظت محیط زیست برگزار شد، داده برداری و مطالعه شرایط حاکم بر خلیج فارس و دریای عمان در حوزه های فیزیک و شیمی دریا، آلودگی دریا، زیست شناسی دریا، زمین شناسی دریا، علوم جوی و سنجش از دور ماهواره‌ای، انجام شد.

وی افزود: تعیین وسعت منطقه هیپوکسی (کم اکسیژن) در خلیج فارس، رصد منطقه کم اکسیژن در دریای عمان، سنجش آلاینده های مواد مغذی، مواد نفتی، سموم و غیره در آب و رسوب، ارزیابی میزان اسیدی شدن محیط های دریایی، رصد پستانداران دریایی، ارزیابی گیاهان و جانوارن شناورزی و کفزی دریایی، صحت سنجی داده های ماهواره ای و در پایان تاثیرات چرخند حاره ای شاهین بر دریای عمان از اهداف از پیش تعیین شده و پیش آمده در این گشت دریایی بودند.

صالح تصویر برداری هوایی و انجام عملیات غواصی در دو جزیره فارورگان و هرمز در مناطق مرجانی را نیز از فعالیت های مهم انجام شده در این تحقیقات دریایی عنوان کرد و در ادامه، نقشه برداری دقیق از مناطق مرجانی، ارزیابی وضعیت سلامت مرجانها و بررسی روند تغییر مساحت مناطق پوشیده با مرجان در خلیج فارس را نیز از دیگر اهداف این مطالعات برشمرد.

وی درمورد تجهیزات مورد استفاده در این گشت دریایی گفت: در این مطالعه از تجهیزات تخصصی اقیانوس شناسی نظیر دستگاه نمونه بردار چندتایی آب (روزت)، انواع تورهای پلانکتونی عمودی و افقی (بونگو، نئوستون...)، نمونه بردار رسوب سطحی (گرب)، نمونه بردارهای مغزه های رسوبی (مغزه گیرهای جعبه ای، وزنی و پیستونی)، برای نمونه برداری از آب در لایه ها و اعماق مختلف، رسوب سطحی و مغزه های رسوبی از بستر دریا، جانوران ریز شناور در سطح و لایه های زیرین آب (زئوپلانکتون و نئوستون جانوری)، فیتوپلانکتون (تولید کنندگان اولیه در دریا) در اعماق مختلف و جانوران ساکن بستر دریا استفاده شد.

وی افزود: ثبت داده های هواشناسی، فیزیکی و شیمیایی در لایه های مختلف آب از سطح تا نزدیک بستر (دما، شوری، چگالی، غلظت اکسیژن محلول، pH، غلظت کلروفیل آ و کدورت آب) نیز در محل توسط دستگاه های هواشناسی و دستگاه های CTD مستقر بر روی شناور کاوشگر انجام شد.

مدیر برنامه کلان پایش اقیانوس‌شناسی خلیج فارس و دریای عمان ضمن اشاره به پدیده چرخنده حاره ای شاهین که بخش هایی از جنوب کشور در دریای عمان را در هم نوردید، گفت: با توجه به اینکه خاتمه گشت اقیانوس شناسی PGE2102 در چابهار مقارن با رسیدن و عبور چرخند حاره ای شاهین در دریای عمان بود پس از توقف شناور کاوشگر خلیج فارس در اسکله شهید بهشتی چابهار و از سرگذراندن این طوفان، ویژگی های ستون آب تا اعماق 200 متری زیر سطح مجددا در دریای عمان از چابهار تا بندرعباس مورد بررسی قرار گرفت تا اثرات کوتاه مدت چرخند حاره ای در این ابعاد و انرژی بر اکولوژی دریای عمان برای اولین بار در این دریا مورد ارزیابی قرار گرفته و گزارش شود.

به گفته امیر قاضی لو رئیس مرکز اقیانوس شناسی چابهار، در بررسی از پستانداران دریایی نظیر دلفین ها و وال ها که برای اولین بار در این گشت اقیانوس شناسی و به صورت نظام مند با روش مشاهده مستقیم با چشم مسلح استفاده شد، فراوانی پستانداران دریایی در طول مسیر حرکت کاوشگر خلیج فارس و همچنین ایستگاههای مطالعاتی ثبت شد. در این مطالعه گونه های دلفین Tursiops truncatus (Montagu, 1821) و Stenella longirostris (Gray, 1828) به عنوان فراوانترین گونه مورد شناسی قرار گرفتند. بر اساس نتایج اولیه بنظر میرسد فراوانی پستانداران دریایی در دریای عمان به مراتب بیشتر از خلیج فارس می باشد.

در این گشت میدانی که با حمایت و مشارکت مالی صندوق ملی توسعه محیط زیست و نظارت سازمان حفاظت محیط زیست کشور و توسط پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی انجام شد، مقرر شد داده ها و نتایج به دست آمده از این برنامه پایشی در اختیار سازمان حفاظت محیط زیست قرار داده شود تا ضمن ایجاد تصویر صحیح و روزآمدی از وضعیت محیط زیستی خلیج فارس و دریای عمان، به عنوان مستندات علمی و استاندارد برای حفاظت عالمانه و موثرتر از این اکوسیستم های آبی ارزشمند مورد استفاده قرار گیرد.

• سازمان حفاظت محیط زیست
• خلیج فارس
• تنگه هرمز