هفت ویژگی سند جامع همکاری ایران و روسیه

روز گذشته معاهده مشارکت جامع همکاری‌های راهبردی ایران و کشور روسیه در مسکو به امضا رؤسای جمهور دو کشور مسعود پزشکیان رئیس جمهور کشورمان و ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه قرار گرفت. در این خصوص فاطمه مهاجرانی سخنگوی دولت یادداشتی نوشته است که متن آن به شرح زیر است:

روز گذشته معاهده مشارکت جامع همکاری‌های راهبردی ایران و کشور روسیه، در راستای همکاری منطقه‌ای دو کشور و با تمرکز بر حوزه‌های اقتصادی، سیاسی، امنیتی و نظامی امضا شد. این معاهده نه فقط یک سند سیاسی، بلکه نقشه راه برای آینده است. زیرا همان‌گونه که اعلام شد دربرگیرنده همه ابعاد همکاری میان دو کشور است.

با امضای این معاهده که شامل یک مقدمه و 47 ماده در همه حوزه‌های مناسبات دوجانبه است، سطح تعاملات ایران و روسیه ارتقا یافته، زمینه پیشبرد همکاری‌ها تسهیل شده و این معاهده در اقتدار و همکاری منطقه‌ای دو کشور با تمرکز بر حوزه‌های اقتصادی، سیاسی، امنیتی و نظامی مؤثر خواهد بود.

این توافقنامه قراردادی بلندمدت و مبتنی بر اصول منشور سازمان ملل متحد، حقوق دوجانبه و توازن تعهدات و احترام به تمامیت ارضی است. بر همین اساس هفت ویژگی اصلی معاهده مشترک جامع راهبردی بین ایران و روسیه را می‌توان چنین برشمرد:

_نخست؛ جدید نیست: معاهده اساسی روابط و اصول همکاری بین ایران و روسیه در سال 1379 و در دولت آقای سید محمد خاتمی امضا شد و در سال 1380 (2001) به تصویب مجلس رسید. این موافقتنامه عملاً هر 10 سال به صورت خودکار تمدید می‌شد. اما از آنجا که روند رو به توسعه روابط دو کشور در چند دهه اخیر، باید مبنا و ریشه شکل‌گیری توافقنامه راهبردی باشد، تصمیم گرفته شد معاهده به‌روز و تکمیل شود و دو کشور روی این موضوع توافق کردند. درنتیجه در دولت آقای روحانی مقرر شد این فرایند طی شود. پس از آن در دولت سیزدهم (دولت شهید رئیسی) نیز مذاکرات درباره این موضوع انجام شد و اکنون در دولت چهاردهم از سوی آقای دکتر پزشکیان رئیس جمهوری اسلامی ایران امضا شده است.

_دوم؛ متداول است: امضای چنین معاهده‌ای که چهارچوب جامع همکاری‌های دو کشور را مشخص می‌کند، میان کشور‌های مختلف رایج است.

_سوم؛ متوازن است: یعنی این معاهده بر اساس منافع متقابل تنظیم شده و هیچ تعهد یکطرفه‌ای در آن وجود ندارد.

_چهارم؛ بر اساس موازین بین‌المللی است: در این معاهده استاندارد‌ها و اصول حقوق بین‌المللی رعایت شده است.

_پنجم؛ جامع است: در این سند همه ابعاد همکاری‌ها و روابط؛ از جمله ابعاد سیاسی، ابعاد اقتصادی، حمل‌ونقل و کریدور ترانزیتی، پولی و بانکی، سرمایه‌گذاری، علمی، اطلاعاتی، قضائی، نفت و گاز، محیط زیستی، کشاورزی و امنیت غذایی مورد توجه قرار گرفته است. هرچند سه حوزه اصلی معاهده مشارکت راهبردی ایران و روسیه شامل اقتصاد، فناوری و فرهنگ و گردشگری است.

_ششم؛ علیه طرف یا طرفین ثالثی نیست: این معاهده علیه هیچ کشور دیگری نیست، بلکه هدف آن تضمین منافع دو کشور است. این تعامل نه باهدف تهدید، بلکه برای تقویت امنیت مشترک و حفظ ارزش‌های انسانی است.

_هفتم؛ مانع روابط ایران با دیگر کشور‌ها نخواهد بود: امضای این قرارداد همکاری، همان‌گونه که تاکنون نداشته است، از این به بعد نیز منافاتی در حوزه همکاری با دیگر کشور‌ها نخواهد داشت.

بر این اساس، همان‌گونه که وزیر محترم امور خارجه دولت مطرح کردند، باید باز هم تأکید کرد که ایران و روسیه با آگاهی از مسئولیت تاریخی خود در حال ساختن نظم جدیدی هستند که در آن همکاری، جایگزین هژمونی و احترام، جایگزین تحمیل خواهد شد.