هوش مصنوعی در تراز ریاست‌جمهوری
در حالی نمایندگان مجلس برای راهبری هوش مصنوعی در کشور با تشکیل سازمان و یک شورای راهبری در زیرمجموعه این سازمان موافقت کرده‌اند که برخی از کشورهای منطقه از جمله امارات برای این مهم، وزارتخانه تشکیل داده‌اند. این در حالی است که دولت پیشنهاد تبدیل سازمان ملی هوش مصنوعی به ستاد را داشت که در مجلس رای نیاورد.
موضوعی که نشان‌دهنده عزم نمایندگان برای حفظ ساختار قدرتمند این نهاد در سطح ریاست‌جمهوری است. روز گذشته نمایندگان مجلس شورای اسلامی در جریان رسیدگی به گزارش شور دوم کمیسیون صنایع و معادن در مورد طرح ملی هوش مصنوعی، با تصویب ماده 2 تشکیل شورای ملی راهبری هوش مصنوعی، موافقت کردند. بر این اساس در اجرای مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی، «شورای ملی راهبری هوش مصنوعی» به‌عنوان متولی اصلی سیاستگذاری و نظارت بر اجرای سیاست‌های کلان کشور در حوزه هوش مصنوعی تشکیل می‌شود. همچنین اعضای این شورا نیز انتخاب شدند.
بنابراین رئیس‌جمهور، رئیس شورا و رئیس سازمان ملی هوش مصنوعی دبیر شورا خواهند بود. از سوی دیگر علاوه بر برخی وزرا و معاونت علمی رئیس‌جمهور، برخی دیگر از مسوولان از جمله دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی، دبیر شورای عالی فضای مجازی، نماینده ستاد کل نیروهای مسلح، رئیس صندوق توسعه ملی، رئیس سازمان صدا‌و‌سیما، رئیس مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه، دو نفر شخصیت حقیقی به پیشنهاد حکم رئیس شورا، نماینده قوه قضائیه به‌عنوان ناظر و رئیس اتاق بازرگانی از جمله اعضای شورای ملی راهبری هوش مصنوعی خواهند بود.
مصطفی پوردهقان، عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد»، با اشاره به تصویب ماده 2 طرح ملی هوش مصنوعی، گفت: در مجلس تصویب کردیم که سازمان هوش مصنوعی تشکیل شود. ما هوش مصنوعی را به یکی از زیرمجموعه‌های معاونت علمی رئیس‌جمهور تبدیل نکردیم و از سوی دیگر آن را زیرمجموعه یکی از وزارتخانه‌ها نیز قرار ندادیم. بر این اساس ما خودمان به طور مستقل یک سازمانی را به اسم سازمان هوش مصنوعی قرار دادیم که به صورت مستقیم زیر نظر رئیس‌جمهور است و درجه اهمیت آن را بسیار بالا بردیم. او ادامه داد: همچنین در دل سازمان هوش مصنوعی یک شورایی را در جهت هم‌افزایی همه دستگاه‌های اجرایی تعریف کردیم. در آن شورا شرح وظایف همه دستگاه‌ها را مشخص کردیم که چه افرادی با چه سمت‌هایی داخل این سازمان به عنوان موضوع راهبری هوش مصنوعی حضور داشته باشند.
این عضو کمیسیون صنایع مجلس اظهار کرد: در مجلس برخی از دوستان اصرار می‌کردند که هوش مصنوعی را به زیرمجموعه معاونت علمی ببریم و توجیه‌شان هم این بود که ما معاونتی به نام معاونت علمی داریم که معاونت ریاست جمهوری است، جایگاه خوبی دارد و هوش مصنوعی نیز زیرمجموعه آن بیاید. اما در صحن تاکید کردیم که به هر حال جایگاه هوش مصنوعی به عنوان یکی از موضوعات پیش‌برنده و اساسی کشور جایگاه خاصی دارد و نمی‌خواهیم یکی از شاخه‌های معاونت علمی باشد. در اصل معاونت علمی می‌تواند یکی از شاخه‌های حوزه هوش مصنوعی باشد برای اینکه به قدری فضای هوش مصنوعی گسترده، بزرگ و در حال رشد است که می‌توان بسیاری از وزارتخانه‌ها را در زیرمجموعه آن آورد. بر همین اساس یک سازمان مستقل برای هوش مصنوعی تعریف شد.
پوردهقان در خصوص اینکه چرا برای هوش مصنوعی یک وزارتخانه تشکیل نشد، اظهار کرد: وزارتخانه برای اموری است که بخواهد یک چارچوبی در استان‌ها و شهرستان‌ها پیدا کند. اما موضوع هوش مصنوعی بیشتر یک فرآیند علمی است که به هر حال ما باید در یک سازمان مستقلی چارچوب‌ها را برای کسانی که می‌خواهند در این زمینه در حوزه صنعت، دفاعی و نظامی، آموزشی و حوزه‌های زندگی جاری مردم خدماتی را بگیرند، مشخص کنیم. بنابراین سازمان هوش مصنوعی بیشتر چارچوب‌ها را مشخص می‌کند و قرار نیست که خودش مجری یک کاری باشد و اقدامی را رقم بزند. بر این اساس در این قالب که قرار است سیاستگذاری، راهبری و ریل‌گذاری کند بهترین نسخه‌ای که می‌شد برای آن در نظر گرفت سازمان مستقل بود.
او همچنین در پاسخ به اینکه پیش از این قرار بود دولت لایحه‌ای در خصوص هوش مصنوعی بدهد، آن لایحه به کجا رسید، تصریح کرد: مقام معظم رهبری درجه حساسیت موضوع هوش مصنوعی را در سخنرانی که داشتند برای همه دستگاه‌های اجرایی و مقننه مشخص کردند. بر این اساس هوش مصنوعی یک موضوع پیش‌برنده است و کشور ما هم باید جزو پیشران‌ها باشد،
بنابراین دیگر مجلس معطل نکرد. این نماینده مجلس ادامه داد: البته ما هر چقدر هم صبر کردیم تا دولت لایحه کارشناسی شده‌ای در مورد هوش مصنوعی را به مجلس بیاورد، این اتفاق نیفتاد. در واقع دو موضوع پیش آمد یک تعللی که دولت کرد و نکته دوم اینکه دیدیم دولت می‌خواست هوش مصنوعی را به زیرمجموعه معاون علمی ببرد. بنابراین به این نتیجه رسیدیم که دولت نگاه جامع و کاملی در مورد هوش مصنوعی ندارد و یک مقدار موضوعات صنفی در درون دولت ایجاد شد. به همین دلیل ما خودمان مستقل اقدام کردیم و ضمن اینکه نظرات دولت و مرکز پژوهش‌ها را گرفتیم، از تجربیات و نقاط قوت و ضعف بسیاری از کشورهایی که پیشران شدند و به جلو حرکت کردند نیز استفاده کردیم.
پوردهقان خاطرنشان کرد: از سوی دیگر نظر بسیاری از اساتید دانشگاهی را که ایده‌های بسیار خوبی را در این حوزه داشتند، گرفتیم. در نهایت با یک پختگی خیلی خوب نظر بقیه کمیسیون‌ها از جمله کمیسیون آموزش و کمیسیون امنیت ملی را نیز دریافت کردیم. بنابراین یک طرح جامع و کاملی را با کمک همه دستگاه‌های اجرایی دولت و خود مجلس آوردیم که صحن هم استقبال بسیار خوبی در مورد این طرح داشت.
او در پاسخ به اینکه آیا دولت بار مالی ناشی از طرح ملی هوش مصنوعی را پذیرفته است، تاکید کرد: دولت بار مالی این طرح را پذیرفته است. هوش مصنوعی موضوعی است که مورد تایید حکمرانی کشور است و از سوی حکمرانی یکی از محورهای توسعه‌یافتگی کشور قلمداد شده است. بر این اساس سران قوا هم بر این موضوع تاکید دارند. بنابراین این طرح مورد تایید دولت است و البته تامین مالی آن هم بر عهده دولت است.