هوش مصنوعی در چه مشاغلی نمی‌تواند جایگزین انسان شود و در چه مواردی می‌تواند؟

اگرچه تکامل هوش مصنوعی تهدیدی برای امنیت شغلی برخی از مشاغل است؛ اما برخی از کارها تنها از عهده انسان برمی‌آید و هوش مصنوعی چه در زمان کنونی و چه در آینده قادر به انجام آنها نیست؛ اما در مقابل در برخی از مشاغل به‌راحتی می‌تواند جایگزین انسان شود و بدون نیاز به حقوق و استراحت، کار انسان را انجام دهد.

چند ماه پیش شاهد دستاوردهای بزرگ فناوری هوش مصنوعی بودیم. از میان این‌دستاوردها می‌توان به چت بات هوش مصنوعی ChatGPT با قابلیت نوشتن انشا یا مدل یادگیری ماشینی Stable Diffusion با قابلیت ایجاد عکس اشاره کرد.

این‌پیشرفت هوش مصنوعی بسیاری از افراد را در مورد امنیت شغلی خود نگران کرده است و چنین افرادی به دنبال مشاغلی هستند که تکامل هوش مصنوعی تهدیدی برای نابودی آنها نباشد. اگرچه هوش مصنوعی در بسیاری از مشاغل می‌تواند جایگزین انسان شود؛ اما در برخی از مشاغل هنوز هم وجود انسان ضروری است. بنابراین اگر نگران هستید هوش مصنوعی شما را بیکار کند، می‌توانید به فکر مشغول شدن در چنین مشاغلی باشید.

در این‌مقاله ابتدا مشاغلی را معرفی می‌کنیم که در برابر خطر اشتغال‌زدایی ناشی از تکامل هوش مصنوعی مصون هستند و سپس با مشاغلی آشنا می‌شویم که ممکن است در چند سال آینده به هوش مصنوعی واگذار شوند.

مشاغل مصون از خطر جایگزینی انسان با هوش مصنوعی در آنها:

• محتوا نویسی
• بازاریابی و تبلیغات
• طراحی گرافیک
• برنامه‌نویسی
• آهنگسازی

مشاغل انسانی در خطر نابودی به‌واسطه تکامل توانایی‌های هوش مصنوعی:

• صندوقداری
• رانندگی
• مراکز تماس برای ارائه خدمات تلفنی به مشتریان
• معلمی
• وکالت و دیگر مشاغل مرتبط با حوزه قضایی

چه مشاغلی در برابر تهدیدهای ناشی از تکامل هوش مصنوعی مصون هستند؟

خاخامی نکته‌سنج به نام جاشوا فرانکلین در مورد بعیدبودن جایگزینی هوش مصنوعی با انسان‌ها در برخی از مشاغل توضیح داده است. او در سخنرانی‌اش در مورد این‌موضوع، مخاطبین خود را با ارائه یک خطبه نوشته‌شده توسط ChatGPT متعجب کرده است.

او پس از ارائه این‌خطبه به مخاطبین خود گفته که متن نوشته‌شده توسط هوش مصنوعی در زبان عبری روح ندارد. به بیان دیگر فرانکلین با این‌جمله خود می‌خواسته بگوید هوش مصنوعی توانایی همدردی ندارد. به اعتقاد او این‌ابزار قادر به ابراز عشق و محبت و برقراری ارتباط با مردم نیست. به همین دلیل هوش مصنوعی در مشاغلی که بیان خواهیم کرد، نمی‌تواند جای انسان را بگیرد

محتوا نویسی

اگر ChatGPT قادر به نوشتن انشا و مقاله‌های آموزشی است، پس چرا برای انجام این‌کار همچنان به انسان‌ها نیاز داریم؟

اجازه دهید قبل از پاسخ به این‌سؤال، به‌صورت ساده و مختصر نحوه ایجاد متن توسط ChatGPT و سایر چت بات‌های هوش مصنوعی را بیان کنیم. این‌چت بات‌ها از یکسری مدل‌های زبانی استفاده می‌کنند که از حجم گسترده‌ای از داده‌ها برای ایجاد عباراتی شبیه به عبارات نوشته‌شده توسط انسان بهره می‌برند.

چت بات‌ها نمی‌توانند متون کپی‌رایتینگ و منحصربه‌فرد ایجاد کنند؛ مثلاً یکی از معایب بزرگ ChatGPT، عدم توانایی آن برای نوشتن متن با موضوعات مرتبط به قبل از سال 2021 است. جالب است بدانید که ChatGPT هم می‌تواند مقاله‌ای در رابطه با موضوع این‌مقاله بنویسد؛ اما ممکن است در نتیجه کار آن شاهد تناقضات بسیار زیادی باشیم و مهم‌تر اینکه خروجی این‌چت بات ممکن است، ترکیبی از چند متن و یک متن کپی‌شده باشد

فرض کنید ابزار تولید محتوای متنی با هوش مصنوعی به میزان گسترده‌ای در سراسر جهان استفاده می‌شد. در این صورت خواندن مقاله‌های خبری و پست‌های وبلاگ خسته‌کننده می‌شد؛ زیرا هوش مصنوعی برای نوشتن آنها سبک سایر نویسندگان را دنبال می‌کرد. در ضمن مردم از خواندن متون ایجادشده توسط هوش مصنوعی خسته می‌شدند و به دنبال متونی بودند که انسان آنها را با خلاقیت و با قلم خود نوشته باشد.

وب‌سایت CNET به‌تازگی در طرحی آزمایشی مقالات نوشته‌شده توسط هوش مصنوعی را منتشر کرده است. این‌مقالات اشتباهات پایه بسیار زیادی داشته‌اند و هر چهار ماه یک‌بار به‌ناچار یک ویراستار انسانی آنها را بازنگری و بازنویسی کرده است.

البته چت بات‌های هوش مصنوعی مثل ChatGPT بی‌فایده هم نیستند و می‌توان به‌جای جایگزینی نویسندگان انسانی با آنها، از چنین ابزاری برای سرعت بخشیدن به تولید محتوای متنی توسط انسان‌ها استفاده کرد. این‌ابزارها می‌توانند به انسان‌هایی که قادر به نوشتن بخشی از مقاله نیستند، کمک کنند تا پیش‌نویس متن را سریع‌تر و راحت‌تر بنویسند.

بازاریابی و تبلیغات

اگر مرتب در فضای وب می‌چرخید، حتماً با تعداد زیادی از تبلیغات ایجادشده با هوش مصنوعی مواجه شده‌اید. امروزه بسیاری از کمپین‌های بازاریابی از هوش مصنوعی برای به ارائه تبلیغات خود به مخاطبان هدفشان استفاده می‌کنند.

البته با این وجود شرکت‌های بازاریابی هنوز هم از تیم‌هایی برای جمع‌آوری اطلاعات در مورد علایق و سلایق مشتریان خود استفاده می‌کنند؛ زیرا هوش مصنوعی نمی‌تواند انگیزه مشتریان را کاملاً درک کند.

تنها تبلیغات دست‌اول و منحصربه‌فرد، تأثیرگذار هستند و به همین دلیل می‌توانند افراد را به سمت بازارهای هدف سوق دهند. از سوی دیگر هوش مصنوعی تبلیغات را بر اساس تبلیغاتی که قبلاً تهیه شده‌اند، ایجاد می‌کند و خلاق نیست.

تبلیغات ایجادشده توسط هوش مصنوعی مانند متون ایجادشده توسط آن، ترکیبی از تبلیغات ساخته شده هستند. بنابراین بعید به نظر می‌رسد در جذب مشتری موفق باشند. ممکن است صاحبان کسب‌وکار بتوانند رویکردها و راهبردهای خود برای ساخت تبلیغات را به ابزار هوش مصنوعی اضافه کنند، اما فرایند ساخت تبلیغات با این‌ابزار باید تحت مدیریت متخصصین بازاریابی انسانی باشد.

طراحی گرافیک

ابزارهای ساخت عکس با کمک هوش مصنوعی مثل Stable Diffusion عملکرد خوبی دارند و حتی به‌تازگی برنده یک مسابقه هنری نیز شده‌اند. عملکرد خوب این‌ابزارها حتی موجب اعتراضات آنلاین گسترده هنرمندان دیجیتالی علیه آنها نیز شده است؛ اما طراحان گرافیک نباید نگران باشند؛ زیرا تکامل هوش مصنوعی تهدیدی برای نابودی شغل آنها نیست.

DALL-E و Stable Diffusion می‌توانند هر تصویری را که می‌خواهید، در مدت کوتاهی ایجاد کنند؛ مثلاً می‌توانند نمونه‌های واقعی از شخصیت‌های کارتونی ایجاد کنند. آنها قادر به ایجاد صدها تصویر شبیه به هم هستند؛ اما اشتباهات عجیب غریبی مثل انگشتان اضافی نیز در تصاویر ایجادشده توسط آنها نیز دیده شده است.

دلیل دیگری که می‌تواند خیال طراحان گرافیک از بابت جایگزینی آنها با هوش مصنوعی را راحت کند، نبود حق کپی‌رایت برای تصاویر ایجادشده با ابزار هوش مصنوعی است. هوش مصنوعی تصاویر را بر اساس تصاویر موجود ایجاد می‌کند و در این زمینه نیز مانند ساخت تبلیغات و تولید محتوای متنی، خلاقیتی از خود ندارد.

بنابراین آن گروه از طراحان گرافیک که تصاویر را با خلاقیت خودشان و بدون الهام گرفتن از تصاویر دیگر ایجاد کرده‌اند و گروه دومی از طراحان گرافیکی که نتیجه کار آنها شبیه خروجی ابزارهای هوش مصنوعی ساخت عکس است، دعواهای حقوقی بسیار زیادی رخ خواهد داد.

برنامه‌نویسی

با وجود اینکه هوش مصنوعی توانایی برنامه‌نویسی و ساخت نرم‌افزار را دارد؛ اما باز هم نمی‌تواند جایگزین توسعه‌دهندگان نرم‌افزار و برنامه نویسان انسانی شود.

هوش مصنوعی از عهده ایجاد محتوای پایه برمی‌آید؛ اما محتوای ایجادشده توسط آن برای قابل استفاده شدن، باید به دست انسان ویرایش شود؛ مثلاً ChatGPT برای نوشتن کد با پایتون و سایر زبان‌های برنامه‌نویسی به‌اندازه کافی هوشمند شده است؛ اما حتماً باید ویراستار انسانی کدهای نوشته‌شده توسط آن را بررسی کند. در ضمن برنامه‌نویسی انسانی باید ببیند آیا کدهای نوشته‌شده با هوش مصنوعی می‌توانند خروجی مورد نظر را ایجاد کنند یا خیر. ممکن است کدهای نوشته‌شده بدون خطا عمل کنند، اما خروجی آنها، نتیجه مورد انتظار نباشد.

در ضمن در پروژه‌های پیچیده استفاده از برنامه نویسان انسانی اهمیت بسیار زیادی دارد. تنها برنامه نویسان متخصص می‌توانند کدها را برای ایجاد خروجی مورد نظر بازنویسی و به‌روزرسانی کنند.

آهنگسازی

اگر هوش مصنوعی قادر به ترانه‌نویسی است، چرا نمی‌تواند آهنگسازی کند؟ به‌طور کلی برای ساخت برخی از ترانه‌ها باید موسیقی‌ها به‌منظور تقویت صدای خواننده خودکار تنظیم شوند. در ضمن نرم‌افزارهای تبدیل متن به گفتار با قابلیت بیان کلمات با صدای رسا و شمرده طراحی شده‌اند. تجربه انسان باعث خلق موسیقی می‌شود و هوش مصنوعی تجربه‌ای در این‌زمینه ندارد.

موسیقی‌ها، حتی موسیقی‌های بدون کلام، احساسات خاصی را در انسان ایجاد می‌کنند. هوش مصنوعی توانایی ایجاد هوک‌های به‌یادماندنی و تقلید سبک آهنگسازان مختلف را دارد؛ اما قادر به ساختن قطعات موسیقی موفق در برانگیختن احساسات و عواطف نیست.

خوشبختانه آهنگسازان فیلیپینی متوجه چنین موضوعی شده‌اند. امروز شاهد اجرای سبک‌های جدید موسیقی فیلیپینی مثل مث راک در رویدادهای مدرن اجرای موسیقی در این‌کشور هستیم.

مشاغل انسانی در خطر نابودی به دلیل تکامل هوش مصنوعی

بشر در طول تاریخ دستگاه‌های مختلفی برای انجام کارهای خطرناک و وظایف روتین ساخته است؛ مثلاً در گذشته آسانسورها قبل از ساخت تجهیزات کنترل خودکار طبقه و متداول‌شدن استفاده از آنها، اپراتور انسانی داشتند. در ضمن امروزه برای جلوگیری از فجایع انسانی، بمب‌ها را با کمک ربات‌ها خنثی می‌کنند.

در آینده نزدیک انجام بسیاری از کارهای خطرناک و خسته‌کننده دیگر هم به هوش مصنوعی واگذار می‌شود. مشاغلی که ممکن است در آینده به دلیل پیشرفت هوش مصنوعی دیگر شاهد آنها نباشیم، به شرح زیر هستند:

صندوقداری

امروزه بیشتر مردم عادت کرده‌اند به‌جای رفتن به فروشگاه‌های فیزیکی، مایحتاج خود را آنلاین بخرند. آنها به‌جای رفتن به فروشگاه فیزیکی، به‌راحتی وب‌سایت فروشگاه آنلاین مورد نظر خود را باز می‌کنند و خریدشان را انجام می‌دهند. حتی در برخی از فروشگاه‌های فیزیکی نیز از برخی از فناوری‌های هوش مصنوعی استفاده می‌کنند که خرید الکترونیکی نیز یکی از این فناوری‌ها است

مثلاً آمازون یک سرویس هوش مصنوعی تحت عنوان Amazon One ایجاد کرده است. این‌فناوری قادر به اسکن کف دست انسان و ایجاد الگوی اختصاصی خطوط کف دست هر یک از مشتریان آمازون با استفاده از فناوری یادگیری ماشینی (یکی از فناوری‌های زیرمجموعه هوش مصنوعی) است. این‌فناوری خرید الکترونیکی تنها با اسکن کف دست را امکان‌پذیر کرده است

رانندگی

در حال حاضر شرکت‌های خودروسازی مطرح در حال رقابت با یکدیگر برای ساخت نخستین خودرو کاملاً مستقل و خودران هستند. اکنون تسلا یکی از خودروسازهای پیشتاز و محبوب در این‌زمینه است. این‌شرکت خودروسازی متعلق به ایلان ماسک در نوامبر 2022 اجرای آزمایشی فناوری خودروی خودران در آمریکا را آغاز کرد.

در ضمن خودروسازان در حال تلاش برای ساخت خودروهای خودران، در حال طراحی و ساخت، خودروهای پرنده (که با نام eVTOLs نیز معرفی شده‌اند) نیز هستند. این‌وسایل نقلیه می‌توانند با استفاده از هوش مصنوعی بدون نیاز به خلبان انسانی، پرواز کنند. درنتیجه ممکن است به‌زودی دیگر نیازی به راننده انسانی نباشد و هوش مصنوعی جای آن را بگیرد.

مراکز تماس برای ارائه خدمات تلفنی به مشتریان

اکنون اپراتورهای انسانی مراکز تماس ارائه‌دهنده خدمات تلفنی به مشتریان، به سؤالات افراد در مورد خدمات و کالاها پاسخ می‌دهند. اگرچه خدمت‌رسانی در این‌شغل به برقراری تعامل انسانی نیاز دارد، اما هوش مصنوعی در چنین شغلی هم می‌تواند جای انسان را بگیرد.

البته حتی اکنون هم در این‌مراکز برای پاسخ‌دادن به سؤالات متداول و تکراری از هوش مصنوعی استفاده می‌شود؛ اما مشتریان پس از شنیدن پاسخ هوش مصنوعی در صورت نیاز به دانستن جزئیات بیشتر، توسط چت بات‌ها به اپراتورهای انسانی ارجاع داده می‌شوند.

اکنون می‌توان این‌شغل را کاملاً به هوش مصنوعی واگذار کرد؛ اما برخی از افراد به دلیل اینکه می‌خواهند برای مطلع‌شدن از پیشنهادهای برندهای مختلف، حتماً با اپراتورهای انسانی صحبت کنند، تمایلی به صحبت با چت بات‌های هوش مصنوعی ندارند.

این‌مشکل می‌تواند استفاده از هوش مصنوعی در مراکز تماس را محدود کند؛ اما اگر جواب پاسخی حتماً باید با چت بات داده شود، توسعه‌دهندگان می‌توانند برای آموزش چت بات‌ها جهت تشخیص و تقلید صدای انسان توسط آنها، از فناوری یادگیری ماشین استفاده کنند.

این‌کار باعث می‌شود بتوان یک مرکز تماس هوش مصنوعی ایجاد کرد که صدای اپراتورهای آن با صدای انسان قابل تشخیص نباشد. به همین دلیل احتمالاً در سال‌های آتی تقاضا برای استخدام اپراتورهای انسانی مراکز تماس کاهش خواهد یافت.

معلمی

متأسفانه احتمالاً در آینده معلم‌های انسانی نیز به دلیل تکامل هوش مصنوعی کنار گذاشته می‌شوند. تقاضای فزاینده کنونی برای استخدام آموزگاران مختلف، نیاز به استفاده از هوش مصنوعی برای آموزش دادن به انسان را افزایش داده است. سازمان یونسکو در گزارش 2016 خود به این‌موضوع اشاره کرده است.

در این‌گزارش گفته شده استخدام 20.1 میلیون معلم مدرسه دوره اول و دوم در سراسر جهان ضروری است. همچنین انتظار می‌رود تا 13 سال آینده 48.6 میلیون معلم بازنشسته شوند که باید نیروهای جایگزین آنها استخدام شوند. آموزش معلم‌های جدید صرف زمان و هزینه قابل توجهی را می‌طلبد. به همین دلیل متخصصان به فکر استفاده از هوش مصنوعی برای آموزش در مدارس هستند.

طبیعتاً هوش مصنوعی نیاز به حقوق و استراحت ندارد. در ضمن یک معلم دیجیتالی که به شکل مناسبی آموزش داده شده باشد، در مورد موضوعاتی مثل جنسیت، نژاد و سایر مسائل تعصب برانگیز، متعصب نیست.

اگر ایده به کارگیری معلمان دیجیتالی ایجادشده بر پایه هوش مصنوعی موفق شود، کشورهای مختلف به‌سرعت بهره‌مندی از چنین معلم‌هایی را شروع می‌کنند. آنتونی سلدن، متخصص بریتانیایی در حوزه آموزش معتقد است تا سال 2027 ربات‌ها جایگزین معلمان انسانی می‌شوند.

وکالت و سایر مشاغل حوزه قضایی

قضات، وکلا و سایر افراد در حال کار در حوزه قضایی، نیز باید نگران از دست دادن شغل خود به‌واسطه تکامل هوش مصنوعی باشند. چین سیستم‌های هوش مصنوعی مختلفی را در بخش‌های مختلف سیستم قضایی خود ایجاد کرده است. امکان دارد سایر کشورها نیز به‌زودی چنین رویه‌ای را دنبال کنند.

در چین از یک سیستم هوش مصنوعی به نام Xiao Zhi 3.0 یا Little Wisdom (به معنی عقل کوچک) برای اعلام فرایندهای مختلف دادگاه، تحلیل پرونده‌های قضایی، تأیید اطلاعات و ضبط شهادت‌ها استفاده می‌شود.

در دادگاهی در شهر سوژو نیز از برنامه‌ای مشابه برای بررسی شواهد و صدور احکام استفاده می‌شود. در ضمن قضات و دادستان‌های چینی از سیستمی تحت عنوان Xiao Baogong Intelligent Sentencing Prediction System برای مجازات مجرمان استفاده می‌کنند.

این‌سیستم پس از تحلیل اطلاعات پرونده و قضاوت‌های قبلی انجام‌شده در مورد پرونده‌های مشابه، مجازات مختلفی را پیشنهاد می‌کند. در ضمن شرکت هوش مصنوعی DoNotPay نخستین ربات وکیل جهان را طراحی و ایجاد کرده است.

این‌ربات در حقیقت بر پایه اپلیکیشنی عمل می‌کنند که قرار است به کمک متهمی بیاید که ماه آینده باید در مقابل احضاریه صادرشده به دلیل تخطی از قوانین راهنمایی رانندگی، از خود دفاع کند. احتمالاً در آینده وکلای هوش مصنوعی در پروژه‌های بیشتری جایگزین وکلای انسانی شوند.

نتیجه‌گیری

مشاغلی که جایگزینی انسان با هوش مصنوعی در آنها امکان‌پذیر نیست، نیازمند برخی از ویژگی‌های مختص انسان مثل همدردی و خلاقیت هستند؛ اما احتمالاً در آینده هوش مصنوعی در مشاغلی که تنها باید یکسری کارهای روتین و تکراری انجام شود، جای انسان را خواهد گرفت.

هوش مصنوعی آن‌چنان با سرعت بالایی در حال تکامل است که نمی‌توانیم در مورد تأثیرات بلندمدت آن روی زندگی بشر اظهارنظر کنیم. پی‌بردن به توانایی‌های بالقوه هوش مصنوعی، تنها در حین تکامل آن در آینده امکان‌پذیر خواهد بود.