وقتی هنر دست عشایر در سایه لوکس‌پسندی رنگ می‌بازد / صنایع دستی را با حفظ اصالت برندسازی کنیم

به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ به نقل از مرصادنیوز، نخ ریسی از دیرباز هنری رایج در میان عشایر منطقه زاگرس بوده است. بافت سیه چادر، جاجیم، گلیم، چیق و... نمونه هایی از هنرمندی زنان عشایر است که مواد اولیه آن از پشم و موی دامها بدست می آید. هنرها و صنایع دستی یادگار و نمادی از تاریخ و هویت هر قوم و منطقه است که نوع مواد اولیه، کاربرد و نحوه ساخت آن با سبک زندگی مردمان آن منطقه ارتباطی ناگسستنی دارد. ماندگاری این هنرها به دو اصل مربوط است که مهمترین آن وجود هنرمندان و سپس تقاضا و مصرف از سوی مردم است.

کم شدن تعداد پیشکسوتان در حوزه صنایع دستی علی الخصوص در زمینه نخ ریسی، کم رغبتی نسل امروز نسبت به یادگیری صنایع دستی برای ایجاد اشتغال، صنعتی شدن زندگی شهری، لوکس شدن لوازم مصرفی و غیرکاربردی شدن برخی محصولات هنری و دستی از جمله عواملی است که مرگ یا فراموشی برخی هنرهای دستی عشایر را رقم زده است.

هنر نخ ریسی در میان زنان عشایر مرسوم بود / "تشی" ابزاری برای نخ ریسی

اردشیر کشاورز در گفتگو با مرصادنیوز اظهار داشت: در گذشته هنر نخ ریسی در میان زنان عشایر مرسوم بود، آنها دور هم جمع می‌شدند و علاوه بر سرگرمی یک کار هنری و اقتصادی نیز انجام می دادند.

این پژوهشگر تاریخ گفت: پشم، مواد اولیه نخ است که آنرا از حیوانات اهلی همچون گوسفند و بز تهیه می کردند.

وی افزود: وسیله ابتدایی برای نخ ریسی نیز "دوک" نام داشت که البته در گویش محلی کرمانشاه به آن "تشی" می گفتند.

کشاورز گفت: دوک ابزاری ساده از جنس چوب یا آهن برای ریسیدن پنبه و پشم بود که تقریباً طول 30 سانتی متر است که در یک سر آن نیم‌کره چوبی قرار دارد و در سر دیگر آن نیم‌کره قلابی آهنین نازک با سرکج تعبیه شده‌است. بدین صورت سر رشته را به آن قلاب می‌پیچانند و با یک دست دوک را روی زانو تاب می‌دهند و با دست دیگر پشم یا پنبه را که از یک سر به صورت باریکی به رشته سر چنگک متصل است به آرامی تاب می دهند.

وی گفت: زنان پس از تابیدن نخ آن را برای رنگرزی آماده می کردند. آنها این نخ ها را با استفاده از مواد طبیعی همچون گلها و گیاهان و برگ درختان رنگ می کردند و به هیچ وجه در کار رنگرزی از مواد شیمیایی استفاده نمی کردند.

این پژوهشگر تاریخ کرمانشاه گفت: پس از آماده کردن نخ از آن در بافت جاجیم، دوار (سیه چادر)، گلیم، چیق بافی و.. استفاده می کردند.

اصالت هنر "نخ ریسی" حفظ شود / فعالیت 25 هزار هنرمند صنایع دستی در استان کرمانشاه

حسین ویسی در گفتگو با شبکه اطلاع رسانی مرصاد، اظهار داشت: از دیرباز و از زمانیکه بشر نیاز به پوشاک، زیرانداز و پوششی برای حفاظت خود در برابر سرما و گرما داشته هنر نخ ریسی خودنمایی کرده است.

معاون صنایع دستی سازمان میراث فرهنگی استان کرمانشاه افزود: مردم در گذشته بر اساس تغییراتی که در سبک زندگی آنها بوجود آمد از مواد اولیه بومی و طبیعی که در دسترسشان بود به دانش مورد نیاز برای تهیه مایحتاج دست پیدا کردند.

وی گفت: نخ یکی از ابزار مورد نیاز بشر بوده که در تهیه لوازمی مثل گلیم به عنوان زیرانداز، گیوه برای پاپوش و بافته هایی برای پوشیدن و لباس به عنوان البسه استفاده می شده است.

ویسی خاطرنشان کرد: یکی از نیازها در بحث این هنر پشم بوده که در گذشته با توجه به شغل دامداری در دسترس عشایر و روستاییان وجود داشته است.

وی بیان کرد: آنچه که در حوزه پشم ریسی هست بافته های "داری" و "غیر داری" را شامل می شود که نیاز بشر بوده و به تناسب زمان و با رشد جمعیت این نیازها بیشتر شده و امروز می بینیم به شرکت های بزرگ نخ ریسی و بافندگی و بافت پارچه تبدیل شده است.

این مسئول به تولیدات مناطق بومی و محلی اشاره کرد و گفت: در مناطق اورامانات که از پشم نوعی بز به نام "مرخز" یا "مرغز" استفاده می کنند که پشم آن مشکی بوده و نیازی به رنگ ندارد و از این پشم برای تهیه لباسهای محلی استفاده می شود.

معاون صنایع دستی سازمان میراث فرهنگی استان کرمانشاه گفت: در حوزه نخ ریسی و سایر هنرهای سنتی ما باید بتوانیم داشته های فرهنگی و اصالت کار را حفظ کنیم.

وی تصریح کرد: در گذشته همه عملیات های شستشوی پشم، حلاجی، رنگرزی، ریسندگی و بافت با دستان افراد هنرمند انجام می شد و هیچ گونه آلات ماشینی در آنها دخالت نداشت.

ویسی گفت: افرادی که از سر علاقه به این سمت می آیند به صورت سنتی با ابزاری به نام دوک یا "تشی" نخ درست می کنند نه با وسایل ماشینی. چرا که اگر ما بیاییم از دستگاه های ماشینی استفاده کنیم دیگر از حوزه هنرهای دستی خارج شده و وارد چرخه صنعت می شود.

دامنه انتظارات در حوزه نخ ریسی بالا رفته است

این مسئول عنوان کرد: متاسفانه امروز دامنه انتظارات در حوزه نخ ریسی بالا رفته و بیشتر به انگیزه دریافت وام و صرفاً به عنوان شغل به آن نگاه می کنند که این می تواند لطمه بزرگی به این هنر وارد کند.

وی افزود: آنچه که مورد پسند جامعه سنتی است و توسط آنها پذیرفته شده، هنر دست است که ماهیت صنایع دستی ایجاب می کند تمام مواد به صورت طبیعی و بخش جزیی آن در حد 10 تا 15 درصد بتواند از ماشین استفاده کند.

معاون صنایع دستی سازمان میراث فرهنگی استان کرمانشاه گفت: بحث نخ ریسی در سال گذشته یکباره همزمان با شروع پرداخت تسهیلات به اوج رسید و شکل گرفت. ما با وزارتخانه تماس گرفتیم که با این پدیده نوظهور که خیلی نمی تواند به صنایع دستی و میراث فرهنگی کمک کند روبه رو شدیم که من فکر می کنم بخشی از این با هدف تسهیلات بوده است.

وی گفت: در حال حاضر در منطقه کوزران سنجابی 122 نفر را پس از طی آموزشها و صدور مجوزهای لازم در قالب طرح پشتیبان به اداره کار معرفی کردیم.

لزوم حفظ شکل سنتی نخ ریسی / رشد هنرمندان به بهانه اشتغال برای دریافت تسهیلات

ویسی افزود: اعتقاد ما این است اگر بخواهیم بخش نخ ریسی را به عنوان یکی از بافته های "داری" و "غیر داری" حفظ کنیم باید شکل سنتی آن را حفظ کرده و مخالف این هستیم که ماشین و مواد شیمیایی وارد عرصه صنایع دستی شود و یا اینکه افراد سودجو قصد داشته باشند به بهانه اشتغال در استان تسهیلاتی بدست آورند.

وی اظهار کرد: ما معتقدیم این تسهیلات علاوه بر انحراف در حوزه صنایع دستی در جامعه نیز تورم ایجاد می کند لذا باید مراقب باشیم به بهانه رفع بیکاری و اشتغال به این هنر لطمه نزنیم. چرا که اگر فقط اشتغال مد نظر باشد به این حوزه آسیب جدی وارد می شود.

صنایع دستی را با حفظ اصالت برندسازی کنیم

معاون صنایع دستی سازمان میراث فرهنگی استان کرمانشاه گفت: ما باید صنایع دستی را با اصالت حفظ کرده آنها را برندسازی، تجاری سازی و استاندارد سازی کنیم و همچنین با توجه به نیازهای جامعه ضروری است صنایع دستی بروز رسانی شود.

وی گفت: صنایع دستی اگر بخواهد مثل کارخانه تولید انبوه داشته باشد آرام آرام کیفیت خود را از دست می دهد.

ویسی تصریح کرد: صنایع دستی با الهام گرفتن از طبیعت در طرح و نقوش شکل گرفته و از محاسن آن این است که به محیط زیست لطمه وارد نمی کند و این یک فرهنگ است که باید آن را پاس بداریم.

وی با اشاره به اینکه 25 هزار هنرمند صنایع دستی در 50 رشته در استان کرمانشاه داریم، افزود: جامعه دانشگاهی هم به این سمت آمده و امیدواریم در آینده شاهد نوآوری و خلاقیت بیشتری در زمینه صنایع دستی باشیم.

رضایی از عشایر کرمانشاهی در گفتگو با مرصاد با اشاره به اینکه همه ساله در فصل بهار کار پشم چینی دام های عشایری در مناطق گرمسیری استان شروع می شود، گفت: پشم دام عشایر یکی از مرغوبترین مواد اولیه در صنعت نخ ریسی است.

وی گفت: از آنجایی که هیچ ارگانی متولی خرید تضمینی پشم دامها نیست، دامداران مجبور می شوند این محصول را با قیمت کمی به دلالان بفروشند.

عشایر استان کرمانشاه سالیانه 2 هزار تن پشم تولید می کنند

نادر پرور در گفتگو با شبکه اطلاع رسانی مرصاد، اظهار داشت: پشم یکی از عوامل گرمایشی بدن دام است که اگر به موقع پشم چینی انجام نشود می تواند باعث بیمار شدن دام و ابتلا به بیماری های تب مالت و سیاه زخم شود همچنین امکان ریزش پشم و کاهش رشد آنها وجود دارد.

مدیر بهبود تولیدات دامی سازمان جهادکشاورزی استان کرمانشاه افزود: یکی از راههای کسب درآمد دامداران و عشایر از پرورش گوسفندان فروش پشم آنهاست که در دوره پشم چینی انجام می شود.

وی بیان کرد: پشم چینی در کرمانشاه معمولاً در فصل بهار و پس از بره زایی انجام می شود که به "بهار رمه بری" معروف است، البته برخی از نژادهای پشمی امکان پشم چینی دو بار در سال را در فصول تابستان و بهار دارند.

مدیر بهبود تولیدات دامی سازمان جهادکشاورزی استان کرمانشاه با بیان اینکه عشایر استان بالغ بر یک میلیون و 500 هزار راس دام در اختیار دارند، ادامه داد: سالانه حدود دو هزار تن الیاف دامی شامل پشم و مو از دامهای عشایر استان بدست می آید.

وی با بیان اینکه در حال حاضر قیمت هرکیلو پشم خام 10 الی 12 هزار تومان می باشد، خاطر نشان کرد: عشایر این استان سهم عمده ای در تولیدات صنایع دستی کشور دارند.

به گزارش مرصادنیوز، صنایع دستی بخش مهمی از هویت و فرهنگ مردم در هر منطقه محسوب می شود لذا حفاظت و صیانت از آن حائز اهمیت است.

دستبافت‌های عشایری و روستاییان کرمانشاه که برگرفته از دل طبیعت بوده است به مرور زمان به دلایلی همچون فریبندگی زندگی شهری رونق گذشته خود را از دست داده و به حاشیه رانده شده است. البته سازمان میراث فرهنگی برای حفظ این هنر دستی اقداماتی را انجام داده است.

گفتنی است فعالیتهایی همچون خرید تضمینی پشم عشایر و ایجاد کارگاههای صنایع دستی، در راستای ترغیب زنان و دختران عشایر در حفظ این هنر دیرینه بسیار موثر خواهد بود.

انتهای پیام /