پایان بروزرسانی 4 حوزه کلیدی نقشه جامع علمی کشور

به گزارش گروه دانشگاه خبرگزاری تسنیم، محمدرضا مخبر دزفولی، رئیس فرهنگستان علوم و دبیر سابق شورای عالی انقلاب فرهنگی، در جلسه کارشناسی روزآمدسازی نقشه جامع علمی کشور پس از استماع نظرات 10 تن از صاحب‌نظران، به تشریح دقیق مأموریت و رویکرد مورد انتظار از این فرآیند پرداخت.

وی با تأکید مکرر بر اینکه هدف، تدوین یک سند جدید نیست، اظهار داشت: ما نمی‌خواهیم دوباره این نقشه جامع را بنویسیم. به ما گفته شده شما این را به‌روزرسانی کنید.

مخبر دزفولی چارچوب به‌روزرسانی سند را در سه محور اصلی خلاصه کرد و تأکید داشت که نسخه جدید باید به‌طور مستقیم به مسائل مبتلابه و بحران‌های ملی بپردازد.

وی با ذکر نمونه بحران آب گفت: اکنون در کشور، آب به یک بحران جدی تبدیل شده است و این موضوع باید در سند جدید به‌طور جدی مورد توجه قرار گیرد. ما گاهی آن‌قدر برای حل یک موضوع مانع‌تراشی می‌کنیم که در نهایت از پیگیری آن منصرف می‌شویم.

وی با اشاره به پیشرفت کشورهای همسایه در حوزه شیرین‌سازی آب دریا افزود: کشورهای حاشیه خلیج فارس سالانه نزدیک به هفت میلیارد مترمکعب آب از خلیج فارس شیرین می‌کنند، در حالی که ما همچنان بر سر این موضوع بحث می‌کنیم که این کار ممکن است به فلور دریا آسیب بزند. البته این مسائل باید به‌طور علمی بررسی شود، اما در نهایت باید مسئله را حل کنیم.

رئیس فرهنگستان علوم، قدرت علمی و فناوری را عاملی تعیین‌کننده در معادلات جهانی دانست و تأکید کرد: هرجا موفق بوده‌ایم، در عرصه علم برنده میدان بوده‌ایم. اگر جمهوری اسلامی پیروز شود، به معنای پیروزی جریان فرهنگی و تمدنی ماست. وی توجه به لبه‌های دانش و فناوری‌های نوظهور را برای حفظ و ارتقای جایگاه کشور ضروری دانست.

مخبر دزفولی با انتقاد از کلی‌گویی در اسناد بالادستی، خواستار تدوین متنی با نگاه نزدیک به صحنه و عملیات شد که از انتظارات ذهنی و غیرواقعی پرهیز کند.

وی بر ضرورت پرهیز از تعیین اهداف و راهبردهای متعدد و پراکنده تأکید کرد و خواستار مشخص شدن پنج تا هشت اولویت بسیار مهم برای کشور شد.

به گفته او، حوزه‌هایی همچون انرژی‌های تجدیدپذیر، امنیت غذایی، فناوری‌های پیشرفته (های‌تک)، سایبر، هوش مصنوعی، کوانتوم و مسائل کلیدی در بخش سلامت می‌توانند در این اولویت‌ها قرار گیرند.

مخبر دزفولی افزود: به‌روزرسانی سند باید با یک برش پنج‌ساله انجام شود و پس از آن هر سه تا چهار سال یک‌بار مورد بازنگری قرار گیرد تا پویایی و انطباق آن با شرایط زمان حفظ شود.

یکی از مهم‌ترین محورهای سخنان مخبر دزفولی، نقد صریح و جدی رویکرد دولت‌های پس از انقلاب به بودجه پژوهش بود.

وی این موضوع را یک درد واقعی توصیف کرد و گفت: اخیراً نامه‌ای به محضر رهبر معظم انقلاب نوشتم؛ از ابتدای انقلاب تاکنون، هیچ دولتی حاضر نشده بیش از یک درصد و معمولاً کمتر از یک درصد از تولید ناخالص داخلی (GDP) را به تحقیق و توسعه اختصاص دهد.

وی با اشاره به تأکیدات مکرر رهبر معظم انقلاب بر ضرورت اختصاص سه تا چهار درصد GDP به این حوزه، خواستار تغییر بنیادین در نگرش موجود و اعتماد به جامعه علمی کشور شد.

رئیس فرهنگستان علوم با تأکید بر اهمیت مبانی معرفت‌شناسانه، اخلاقی و اعتقادی، از مأموریت ویژه‌ای که به دکتر عاملی و تیم همراه برای تدوین گزارشی جامع درباره رابطه علوم انسانی با سایر علوم و موضوعات بین‌رشته‌ای محول شده است، خبر داد. وی همچنین بر ضرورت توجه جدی به علوم پایه و رفع دغدغه‌های موجود در این زمینه تأکید کرد.

در پایان، مخبر دزفولی از باقری مقدم و بخش‌های مرتبط خواست تا با تلفیق نظرات مطرح‌شده و دریافت دیدگاه‌های دیگر کارشناسان، تدوین بخش‌های تفصیلی سند را پیگیری کنند.

در ادامه این نشست ناصر باقری مقدم، مدیر روزآمدسازی نقشه جامع علمی کشور، گزارش مفصلی از پیشرفت‌های این مطالعات ارائه کرد.

وی توضیح داد که فرآیند روزآمدسازی بر اساس دو پیشران اصلی تغییرات داخلی و محیطی بین المللی متمرکز بوده و 15 بسته کاری در چهار سطح ارکان جهت‌ساز، حوزه‌های اصلی، کارکردی و زیرساختی تعریف شدند.

باقری مقدم افزود: امروز چهار حوزه کلیدی روزآمد شده نقشه شامل علوم پایه، تعلیم و تربیت، زیرساخت‌های فیزیکی و سلامت ارائه می‌شوند. این بسته‌ها با همکاری گسترده دانشگاه‌ها، پژوهشکده‌ها و دستگاه‌های اجرایی تهیه شده‌اند و پس از بررسی در شورای راهبردی، به شورای عالی انقلاب فرهنگی ارسال خواهند شد.

وی همچنین به ساختار سازمانی این مطالعات اشاره کرد و گفت که فرهنگستان علوم، با همکاری کمیسیون‌های تلفیق و تیم‌های تخصصی، توانسته است فرآیند اجرا را در حوزه‌های بخشی به پایان برساند.

باقری مقدم تأکید کرد که خروجی این پروژه شامل اصلاح، حذف یا پیشنهاد بخش‌های جدید در نقشه جامع علمی خواهد بود که با تمرکز بر ارزش‌ها، چشم‌اندازها، اهداف کلان، شاخص‌ها، اولویت‌ها و اقدامات طراحی شده است.

وی اظهار داشت: چهار بسته کاری امروز شامل حوزه‌های زیرساخت‌های علم و فناوری، علوم پایه، تعلیم و تربیت و سلامت هستند. این بسته‌ها توسط تیم‌های تخصصی از دانشگاه‌های تهران، صنعتی شریف، شهید بهشتی، الزهرا، تربیت مدرس و پژوهشکده‌های مرتبط و فرهنگستان علوم پزشکی تهیه شدند.

مخبر دزفولی در پایان جلسه بر ضرورت تمرکز بر اولویت‌های ملی، از جمله مرجعیت علمی، حل مسائل اولویت‌دار کشور و توازن منطقه‌ای در سرمایه‌گذاری‌ها، تأکید کرد.

وی اظهار داشت: رئیس‌جمهور بر اهمیت طرح موضوعات کلیدی در شورای عالی انقلاب فرهنگی تأکید دارند. ما باید از کلیات عبور کرده و وارد مصادیق مشخص شویم تا پیشنهادات ملموسی برای روزآمدسازی نقشه ارائه دهیم.

این جلسه با ارائه پیشنهادات برای بهبود زیرساخت‌ها، تقویت علوم پایه، تحول در نظام تعلیم و تربیت و سلامت به پایان رسید.

مقرر شد، گزارش‌های نهایی برای اعضا جلسه ارسال و پس از جمع‌بندی نظرات اصلاحی در شورای راهبردی آتی، برای بررسی و تصویب نهایی به شورای عالی انقلاب فرهنگی ارسال شوند.