پایان صنعت لنج سازی درهرمزگان
پس از دوازده سال وقفه و دشواری، سرانجام فرایند ساخت یکی از آخرین لنج‌های چوبی ایران در بندر تاریخی کُنگ استان هرمزگان به پایان رسید و این لنج بزرگ 600 تنی به آب انداخته شد.
دنیای اقتصاد - بندرعباس - این رویداد در شرایطی رخ داده که صنعت سنتی لنج‌سازی در جنوب کشور در آستانه فراموشی کامل قرار دارد.
چالش‌های احیای یک میراث
علی پوزن، مدیر پروژه موزه زنده لنج‌سازی گوران قشم درباره ساخت این لنج، بر مشکلات متعدد در طول ساخت این لنج تأکید کرد. وی گفت: کمبود نقدینگی، گرانی مواد اولیه و نبود حمایت رسمی از استادکاران، موجب توقف چندباره کار در طول دوازده سال گذشته شد. این لنج با ترکیبی از چوب‌های مقاوم ساج، بالاو، کَرِت و کنار و با تکیه بر دانش بومی و بدون نقشه مهندسی ساخته شد.
نسل در حال انقراض
بسیاری از استادکارانی که در این پروژه مشارکت داشتند، امروز در قید حیات نیستند. درگذشت استادانی مانند وحید از چابهار، صالح و مسلم از جزیره، بخشی از مهارت‌های فنی این حوزه را برای همیشه از بین برده است. اکنون تنها دو لنج چوبی اصیل در ایران فعال هستند.
تهدیدهای اقتصادی
دسترسی به چوب مناسب، هزینه بالا و زمان طولانی ساخت (1 تا 2 سال) در مقایسه با لنج‌های فایبرگلاس (چند ماه) موجب شده تا سرمایه‌گذاران رغبت کمتری به لنج‌های چوبی نشان دهند. این تغییر، استادکاران سنتی را از چرخه تولید خارج کرده است.
فراتر از یک صنعت
لنج‌سازی سنتی تنها یک فن نیست، بلکه بخشی از میراث فرهنگی ناملموس ایران است که انتقال آن بدون برنامه‌ریزی آموزشی ممکن نیست. پوزن هشدار می‌دهد: در صورت عدم آموزش رسمی در مراکز فنی و حرفه‌ای، در کمتر از ده سال هیچ فردی قادر به ساخت یک لنج چوبی نخواهد بود.
راهکارهای نجات
پوزن تشکیل کارگروه دائمی با حضور نهادهای مرتبط، ثبت جهانی لنج‌سازی خلیج فارس در یونسکو و ایجاد مراکز آموزشی - نمایشی در بنادر کُنگ، لافت و گوران را پیشنهاد می‌دهد. به گفته او، الگوبرداری از کشورهایی مانند عمان و امارات که از این صنعت به عنوان جاذبه گردشگری استفاده می‌کنند، می‌تواند الهام‌بخش باشد.
لنج‌سازی و اقتصاد محلی
کاهش فعالیت این صنعت، زنجیره مشاغل وابسته مانند نجاری، رنگ‌کاری و دوخت بادبان را نیز نابود کرده است. پوزن بر بازگرداندن لنج‌سازی به چرخه اقتصاد از طریق کاربری گردشگری تأکید می‌کند، همان‌گونه که موزه زنده لنج‌سازی گوران با ساخت نخستین لنج چوبی گردشگری گام موفقی در این مسیر برداشته است.
اقدام فوری یا نابودی قطعی
پوزن در پایان هشدار می‌دهد: اگر امروز برای مستندسازی، آموزش و حمایت از این هنر اقدامی صورت نگیرد، در آینده‌ای نزدیک نه تنها استادکاران، بلکه دانش فنی و ابزارهای مرتبط نیز برای همیشه از بین خواهند رفت. این یک هشدار جدی است و نیاز به تصمیم فوری دارد.