پشت پرده حمایت «باند عباس‌آباد» از قرعه‌کشی خودرو
قرعه‌کشی وزارت صنعت، معدن و تجارت هم نتوانست دست دلالان را از بازار قرعه‌کشی خودرو کوتاه کند. چراکه بلافاصله بعد از برگزاری قرعه‌کشی در سامانه، انبوهی از پیام‌های فروش حواله قرعه‌کشی در شبکه‌های اجتماعی و سایت‌های خرید و فروش خودرو ثبت شده است. به نظر می‌رسد باندی موسوم به «باند عباس‌آباد» توانسته همچنان با قرعه‌کشی به درآمد هنگفتی برسد.
فروش حواله خودرو و واگذاری امتیاز و حقوق ناشی از برنده شدن در قرعه‌کشی خودرو قابل انتقال به اشخاص دیگر نیست. اما نکته جالب این است که بلافاصله پس از انجام قرعه‌کشی، خرید و فروش حواله خودرو در سایت‌ها و کانال‌های مختلف به راه افتاده است.
روشن است سامانه متمرکز قرعه‌کشی نتوانسته بساط خریداران حواله را جمع کند. در حالیکه هنوز یک هفته از اعلام نتایج طرح فروش خودرو در قالب سامانه تخصیص یکپارچه نگذشته، فروش غیرقانونی حواله خودروها در سایت‌ها آغاز شده است. این در حالی است که قرار بود با یکپارچه شدن فروش و عرضه خودرو، نقش دلالان و سودجویان کمرنگ شود.
معامله‌گران حواله خودرو چه کسانی هستند؟
اگرچه خرید و فروش حواله خودرو ممنوع است اما باندی به نام «باند عباس‌آباد» امروز قدرتمندترین شبکه خرید و فروش حواله خودروهای قرعه‌کشی را سازماندهی کرده است. شبکه‌ای که در تهران متمرکز است و عمده‌ترین خریدار حواله‌هاست.
این باند سایت‌ها و کانال‌های خبری متعددی دارند و تبلیغات خود را در شبکه‌های متنوع توزیع می‌کنند. آن هم در شرایطی که وزارت صمت رسما اعلام کرده بود یکی از اهداف راه‌اندازی سامانه متمرکز قرعه‌کشی، حذف دلالان از بازار خودرو بوده است.
پیش از این وزارت صمت معتقد بود شرکت‌های خصوصی و دولتی خودروساز در برگزاری قرعه‌کشی و سامانه‌های فروش خود ناکارآمد هستند و به همین دلیل خودرو به دست دلال‌ها می‌رسد، نه مشتریان واقعی. برای همین این وزارتخانه تصدی قرعه‌کشی خودرو را به دست گرفت تا بتواند خودرو را به دست مشتریان حقیقی برساند.
اما کمتر از یک هفته بعد از اعلام نتایج برندگان قرعه‌کشی در سامانه متمرکز وزارت صمت بار دیگر در بستری مانند اینستاگرام هزاران آگهی خرید و فروش حواله قرعه‌کشی خودرو منتشر شده است. این آگهی‌ها عمدتا مربوط به دو شرکت بزرگ خودروسازی سایپا و ایران خودرو هستند. در اینستاگرام کسانی که به دنبال فروشندگان هستند به راحتی می‌توانند حواله خودروهایشان را پیدا کنند.
جولان حواله فروشان در کانال‌های تلگرامی
جالب آنجاست که اکثریت صفحات اینستاگرامی که دلال حواله خودرو هستند، از فروش خودرو به روش قرعه‌کشی حمایت می‌کنند و حتی پیش از مشخص شدن نتایج قرعه‌کشی، با طراحی مکرر پست‌های تبلیغاتی اعلام می‌کنند که خریدار حواله برندگان قرعه کشی هستند. در بررسی پست‌های این صفحات هیچ گزارش انتقادی در خصوص سامانه‌های قرعه‌کشی به چشم نمی‌خورد. همچنین باید گفت در صفحات اینستاگرامی تمامی خودروهای عرضه شده در قرعه‌کشی متمرکز وزارت صمت معامله می‌شود.
خرید و فروش حواله ظاهرا غیرقانونی است. این نکته جزو تعهداتی است که مشتریان حین ثبت نام در قرعه‌کشی سامانه متمرکز وزارت صمت آن را می‌پذیرند و به صورت دیجیتال این متن را امضا می‌کنند. اما در صفحات اینستاگرامی به وفور راهکارهای اعتمادسازی قانونی و عرفی برای خرید وفروش حواله‌ها آموزش داده می‌شوند. در این صفحات نحوه عقد قرارداد و سایر موارد آموزش داده می‌شود.
کانال‌های تلگرامی بستر جذاب دیگری برای معامله‌گران حواله است. این کانال‌ها که هریک چند ده هزار عضو دارند حواله معامله می‌کنند. برای مثال حواله خودروهای ایرانی مربوط به یک ماه آینده را با قیمتی بالاتر از کارخانه به فروش می‌رسانند. برخی از کانال‌های بالای 40 تا 50 هزار دنبال کننده دارند و آگهی‌های آنها بارها باز نشر می‌شوند.
اقبال سایت‌های شناسنامه‌دار به فروش ماشین صفر
سازمان صمت معتقد است با متمرکز شدن قرعه‌کشی خودروها به مصرف کننده واقعی خواهد رسید؛ اما بررسی‌های میدانی و اسنادی نشان می‌دهد منافع باند عباس آباد از برگزاری قرعه‌کشی چیزی بیش از خرید و فروش حواله است؛ در همین رابطه سایت باما در فروردین 1401 در گزارشی می‌نویسد: با وجود آن‌که ایران‌خودرو و سایپا، اعلام کرده‌اند که انتقال امتیاز یا انتقال حقوق ناشی از برنده شدن در قرعه‌کشی خودرو، به اشخاص ثالث، ممنوع است و خرید و فروش حواله‌های قرعه‌کشی این دو خودروساز نیز (تا اطلاع ثانوی) غیرقانونی خواهد بود، اما با این حال خرید و فروش حواله تبدیل به یک بازار غیررسمی شده و سودهای میلیونی به دنبال دارد.
بررسی این سایت‌ها نشان می‌دهد بنگاه‌های فروش ماشین مشتری اصلی خودروی برندگان قرعه‌کشی‌ها هستند. جستجو در این سایت‌ها نشان می‌دهد در حالیکه تنها سه ماه از سال گذشته اما تعداد زیادی از خودروهای عرضه شده در قرعه‌کشی‌ها توسط بنگاه‌ها به فروش می‌رسند. عرضه این تعداد بالای خودروهای صفر تولید 1401 آشکارا نشان می‌دهد اولا خودروها به دست مصرف کننده واقعی نرسیده است و دوما خریدار خودروهای برندگان قرعه‌کشی باندی موسوم به عباس آباد هستند که آنها را در شبکه‌ای از بنگاه‌ها توزیع می‌کنند.
اما در این میان سایت‌هایی هستند که خرید و فروش حواله فروش خودرو را انجام می‌دهند. این سایت‌ها برای شناسایی نشدن به جای حواله فروش خودرو که کاری غیرقانونی است می‌گویند فروش امتیاز برنده شدن در قرعه‌کشی. آنها با این کلک می‌خواهند از مضان اتهام دور بمانند. اما وقتی در این سایت‌ها بچرخیم نمونه قرارداد خرید و فروش حواله نیز به چشم می‌خورد.