پشت‌پرده کمبود آنتی‌بیوتیک در کشور / "واردات گسترده آنتی‌بیوتیک" تصمیم دوسرباخت وزارت بهداشت
اگرچه وزارت بهداشت عللی همچون مصرف بی‌رویه و بدعهدی شرکت‌های تولیدکننده آنتی‌بیوتیک در عمل به تعهداتشان را علت کمبود آنتی‌یوتیک عنوان کرده اما تصمیمات دیرهنگام وزارت بهداشت باعث اتلاف منابع ارزی کشور با اجبار به واردات گسترده آنتی‌بیوتیک شده است.
به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم، مهر ماه سال جاری بود که زمزمه‌های کمبود آنتی‌بیوتیک مخصوص کودکان از گوشه و کنار کشور به گوش رسید؛ این کمبودها تا جایی ادامه یافت که رئیس جمهور و نمایندگان مجلس نیز به آن واکنش نشان داده و نسبت به کمبود داروها تذکر دادند. از جمله اینکه آیت‌الله رئیسی دستور داد که هرچه سریع‌تر کمبود برخی اقلام دارویی، رفع و با اهمال‌کاران برخورد شود.
چند روز پس از این مسئله، خبر استعفای بهرام دارایی، رئیس سازمان غذا و دارو منتشر شد اما کمبودها همچنان تا چند روز اخیر ادامه داشته و در نهایت بامداد روز شنبه، یک محموله 50 تنی از داروهای آنتی‌بیوتیک وارد کشور شد؛ اگرچه هنوز مشخص نیست میزان آنتی‌بیوتیک‌های وارد شده به کشور پاسخگوی نیاز کشور خواهد بود یا خیر اما ابهامات زیادی درباره علت کمبود این دارو در کشور مطرح است.
علت کاهش تولید آنتی‌بیوتیک در کشور چه بود؟بررسی ادعای تأثیر مصرف بی‌رویه دارو بر بروز کمبود آنتی‌بیوتیک
یکی از مسائلی که از روز ابتدایی کمبود آنتی‌بیوتیک‌ها به عنوان علت این کمبود از سوی مسئولان وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو مطرح شد؛، بحث تجویز و مصرف بی‌رویه آنتی‌بیوتیک‌ها در کشور بود. از جمله مقاماتی که در این باره به اظهارنظر پرداخت بهرام عین‌اللهی، وزیر بهداشت بود که اعلام کرد:
"میانگین تجویز دارو در نسخ، 1.5 قلم در دنیا است اما در ایران به‌طور میانگین 4 قلم دارو در هر نسخه تجویز میشود که این موضوع مصرف دارو را در کشور بالا برده است." اما آیا کمبود آنتی‌بیوتیک‌ها صرفاً به مصرف و تجویز بی‌رویه آن مربوط است؟
باید توجه داشت که تجویز و مصرف بی‌رویه آنتی‌بیوتیک‌ها سال‌هاست که در کشور وجود دارد و مسئله جدیدی نیست که به تنهایی منجر به کمبود این دارو در کشور شود.
در همین راستا نایب رئیس انجمن داروسازان ایران با بیان اینکه سال‌هاست که کشور ما با مصرف و تجویز بی‌رویه دارو مواجه است و در فصولی که آنفلوانزا شیوع دارد، بدون اینکه عفونت میکروبی به وجود بیاید شاهد تجویز گسترده آنتی‌بیوتیک‌ها برای بیماران هستیم؛ می‌گوید: "در دو سال اخیر همواره این تجویز و مصرف بی‌رویه وجود داشته و اتفاق جدیدی رخ نداده که بتوانیم کمبود آنتی‌بیوتیک در کشور را صرفاً مرتبط با تجویز بی‌رویه آن بدانیم."
معاون درمان وزارت بهداشت نیز به تسنیم گفت که دستورالعمل‌های تجویز آنتی‌بیوتیک‌ها به بیمارستان‌ها اعلام شده و نباید با فرافکنی، مشکلات حوزه دارو را به گردن پزشکان انداخت!
ابلاغ دستورالعمل تجویز آنتی‌بیوتیک به بیمارستانهاچرا شرکت‌ها در تأمین آنتی‌بیوتیک بدعهدی کردند؟
با توجه به این اظهارات، باید ریشه کمیاب شدن آنتی‌بیوتیک‌های اطفال را در مسائل دیگری جستجو کرد؛ موضوع دیگری که از سوی مسئولان وزارت بهداشت درباره علت کمبود آنتی‌بیوتیک‌ها مطرح شد، عمل نکردن شرکت‌های تولیدکننده این داروها به تعهدات خود بوده است. از جمله اینکه مشاور رئیس سابق سازمان غذا و دارو به تسنیم گفته بود: پنج شرکت تولیدکننده آنتی‌بیوتیک در کشور داریم و تولیدکنندگان آنتی‌بیوتیک نتوانستند در زمان مناسب به تعهدات خود برای تولید این داروها عمل کنند.
در حالی که مسئولان سازمان غذا و دارو توپ را صرفاً در زمین شرکت‌های داروسازی می‌اندازند، نایب رئیس انجمن داروسازان، علت عدم تولید به موقع آنتی‌بیوتیک در کشور را نبود مدیریت صحیح در سازمان غذا و دارو نیز اعلام کرده است.
سید علی فاطمی تاکید کرده: افزایش قیمتی که در تیر ماه برای داروها در بحث دارویار انجام شد برای برخی تولیدکنندگان رضایت‌بخش بود اما عمده تولیدکنندگان آنتی‌بیوتیک از میزان افزایش قیمت اعمال شده برای آنتی‌بیوتیک‌ها راضی نبودند؛ تولیدکنندگان از قیمت‌گذاری سازمان غذا و دارو رضایت نداشتند و اظهار می‌کردند که قیمت‌های اعلام شده، پاسخگوی هزینه‌های آنها نخواهد بود؛ به همین دلیل نیز از حدود تیرماه سال جاری، تولیدکنندگان آنتی‌بیوتیک تولید خود را کم کرده بودند و بروز کمبود آنتی‌بیوتیک در ماه جاری، کاملاً قابل پیش‌بینی بود؛ با وجود این، وزارت بهداشت آن زمان به اظهارات تولیدکنندگان آنتی‌بیوتیک توجهی نکرد و در نهایت سازمان غذا و دارو در مهر ماه افزایش قیمت جدیدی به این تولیدکنندگان داد که این مسئله اقدام دیرهنگامی بود و در نهایت نیز منجر به این شد که مجبور به واردات فوریتی آنتی‌بیوتیک‌ها شویم.
تصمیم دوسر باخت وزارت بهداشت؛ هم افزایش قیمت، هم واردات!
بنا بر آنچه نایب رئیس انجمن داروسازان گفته، بی‌تدبیری سازمان غذا و دارو در مدیریت تولید آنتی‌بیوتیک‌ها منجر به این شد که این سازمان در نهایت، هم زیر بار افزایش قیمت بیشتر آنتی‌بیوتیک‌های تولید داخل برود و هم به دلیل اقدام دیرهنگام در افزایش قیمت برای کسب رضایت تولیدکنندگان داخلی، مجبور به واردات فوریتی آنتی‌بیوتیک‌ها شود.
جدا از اینکه برنامه‌ریزی نادرست سازمان غذا و دارو باعث بروز مشکلاتی برای دسترسی بیماران به داروهای مورد نیاز شده و دستگاه‌های مربوطه باید علت این بی‌تدبیری را بررسی کنند، مشکل تأمین آنتی‌بیوتیک‌ها به همین جا ختم نمی‌شود و دو ابهام باقی است که وزارت بهداشت باید درباره آنها پاسخگو باشد.
اولین ابهامی که وجود دارد، بحث چگونگی نظارت وزارت بهداشت بر آنتی‌بیوتیک‌های وارد شده به کشور است؛ چندی پیش دارایی، رئیس سابق سازمان غذا و دارو با بیان اینکه گاهی در پی بروز کمبودهای دارویی مجبور به واردات فوریتی داروها می‌شدیم، گفته بود: "واردات فوریتی تهدید زیادی برای ما ایجاد می‌کند و ممکن است آلودگی به میکروارگانیسم داشته یا تقلبی باشد."
حال این سؤال اساسی پیش می‌آید که باتوجه به خطرات بالقوه‌ای که واردات فوریتی داروها دارد، آیا وزارت بهداشت پیش از توزیع این داروها، نظارت دقیقی بر آنها دارد؟!
سوءمدیریت وزارت بهداشت ارزبری را افزایش داد
دومین ابهام، میزان آنتی‌بیوتیک‌های واردشده به کشور و ارزبری آنهاست؛ باید توجه داشت که تولید داروها در داخل کشور، باعث صرفه‌جویی ارزی بسیار زیادی میشود در حالی که طبق اذعان مقامات بهداشتی کشور، ارزبری برای واردات فینیش پروداکت (داروی ساخته شده) بسیار بیشتر است.
مهدی پیرصالحی، رئیس اسبق سازمان غذا و دارو نیز در رابطه با مقایسه میزان ارزبری داروهای داخلی در مقایسه با داروهای وارداتی به تسنیم می‌گوید: "حدود 97 درصد داروی مورد نیاز کشور در داخل تولید میشود که کل این 97 درصد دارو، یک میلیارد دلار ارزبری دارد اما سه درصد دارویی که از خارج وارد میشود 1.5 میلیارد دلار ارزبری دارد!"
بر اساس بررسی‌های تسنیم، میزان ارزبری ماده موثره داروهای آنتی‌بیوتیک‌هایی که دچار کمبود شده‌اند، برای شرکت‌های تولیدی ایرانی، معادل 1.8 میلیون دلار می‌شده اما مشخص نیست میزان ارزبری برای واردات محصول نهایی (داروی ساخته شده / فینیش پروداکت) چه قدر بیشتر است.
وزارت بهداشت درباره میزان فعلی تولید داخلی آنتی‌بیوتیک‌ها عدد و رقمی اعلام نکرده اما سخنگوی این وزارتخانه گفته است که 3.5 میلیون عدد از انواع سوسپانسیون آنتی بیوتیک اطفال، آموکسی سیلین، کوآموکسی کلاو، سفکسیم، سفالکسین و آزیترومایسین از طریق هند وارد کشور میشود بنابراین ضروری است وزارت بهداشت به این ابهام نیز پاسخ دهد که عدم برنامه‌ریزی مناسب و به موقع این وزارتخانه در تأمین آنتی‌بیوتیک‌ها، ارزبری از کشور را چه میزان افزایش داده است؟!
جزئیات اجرای طرح "دارورسان" در تهران / ارسال رایگان دارو به درب منزل بیماران مبتلا به "ام‌اس"