پنج پیشنهاد ایران برای حفاظت از تنوع زیستی
به گزارش خبرگزاری اقتصادایران، 17 تیرماه بود که کاروان محیط زیست کشور به همراه علی سلاجقه معاون رئیس جمهور و معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان کارشناسان برای شرکت در مجمع بین‌المللی توسعه سبز به چین سفر کرد.
پنج پیشنهاد سازنده ایران
معاون محیط زیست و تنوع زیستی سازمان محیط زیست در سخنرانی خود در نشست توسعه سبز سازمان همکاری‌های شانگهای به پیشنهادهای ایران در زمینه حفاظت از تنوع زیستی اشاره کرد و گفت: اول اینکه جمهوری اسلامی ایران آمادگی خود را برای تبادل تجربیات در زمینه مدیریت مناطق حفاظت شده و احیای گونه‌های در معرض خطر در قالب همکاری‌های دوجانبه یا چندجانبه با کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای اعلام می‌کند و دوم این که هر کشور عضو بر یکی از چالش‌های اصلی در خصوص حفاظت از تنوع زیستی مانند احیای گونه‌های در معرض خطر انقراض، کنترل گونه‌های بیگانه مهاجم و مدیریت آتش‌سوزی تمرکز کند و پیشگام و پرچمدار حل آن چالش باشد و تجارب و آموخته‌های خود را در نشست‌های بعدی با سایر اعضا به اشتراک بگذارد.
وی افزود: سازمان همکاری‌های شانگهای، تبادل مولد (بالغ، جوان، تخم) گونه‌های در معرض خطر انقراض را بین کشورهای محل پراکنش گونه به منظور تقویت جمعیت پایه و پیشگیری از کاهش تنوع ژنتیکی تسهیل کند، ایجاد کمیته حفاظت از تنوع زیستی زیر نظر سازمان همکاری شانگهای و تشکیل جلسات کارشناسی و تدوین برنامه‌های اقدام برای جلوگیری از انقراض گونه‌ها و رسیدگی به چالش‌های اصلی حفاظت از تنوع زیستی و ترویج و تشویق کشورهای عضو به تبادل دانش بویژه در زمینه استفاده از فناوری‌های پیشرفته و مدرن در حفاظت و پایش تنوع زیستی از پیشنهادهای ایران در این نشست است.
تنوع زیستی منحصر به‌فرد ایران
وی افزود: ایران از اقلیم، توپوگرافی و سازندهای زمین‌شناسی بسیار متنوعی برخوردار است که تنوع زیستی منحصر به فردی را به وجود آورده است. ایران با در بر داشتن 209 گونه پستاندار، 563 گونه پرنده، 275 گونه خزنده، 23 گونه دوزیستان، 320 گونه ماهی آب شیرین و 807 گونه ماهی دریایی که حدود 20 درصد آنها بومی محسوب می‌شوند، 8600 گونه گیاهی را نیز در خود جای داده که تعداد 1727 گونه آن اندمیک یا منحصر به ایران هستند.
اکبری با اشاره به اینکه جنگل‌های هیرکانی خزر و صخره‌های مرجانی خلیج فارس در ایران طیف وسیعی از اکوسیستم‌ها، گونه‌ها و تنوع ژنتیکی را به نمایش می‌گذارند، ادامه داد: تالاب‌های ایران از نظر میزبانی پرندگان مهاجر در سطح جهانی دارای اهمیت‌اند. این در حالی است که استپ‌های مرکزی، خانه گونه در معرض خطر انقراض یوزپلنگ آسیایی هستند. رشته کوه‌های البرز و زاگرس نیز از مراکز مهم تنوع زیستی ملی بوده و بخشی از دو نقطه داغ جهانی تنوع زیستی، یعنی نقاط داغ قفقازی وایران و آناتولی را تشکیل می‌دهند.
وی افزود: همانند دیگر نقاط دنیا، تنوع زیستی ارزشمند ایران نیز با تهدیدات جدی مانند تغییر کاربری اراضی، خشکسالی، آتش‌سوزی، فعالیت‌های کشاورزی، چرای بی‌رویه، گونه‌های بیگانه مهاجم، جنگل‌زدایی، آفات، قاچاق حیات وحش، بیماری‌های حیات وحش و تغییرات آب و هوایی مواجه است که منجر به تکه تکه شدن زیستگاه و کاهش ژنتیکی قابل توجه یا به عبارتی پیامدهای توسعه غیر سبز شده است.
تأکید ایران بر حفاظت از محیط زیست
اکبری بر ضرورت حفظ محیط زیست در ایران تأکید کرد و گفت: جمهوری اسلامی ایران با تصویب اصل 50 قانون اساسی که در آن حفظ محیط زیست وظیفه عمومی تلقی شده و وارد کردن هرگونه آسیب جبران ناپذیر به محیط زیست ممنوع اعلام شده است، تأکید فراوان خود را بر حفظ محیط زیست نشان داده است.
معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست ادامه داد: در راستای ماده مذکور، قانون حفاظت و بهسازی محیط زیست و قانون شکار و صید به موضوع محیط زیست و تنوع زیستی پرداخته و استفاده و حفاظت از ذخایر ژنتیکی را با تعیین و تعریف چهار نوع منطقه حفاظت شده شامل پارک‌های ملی، آثار طبیعی ملی، پناهگاه‌های حیات وحش و مناطق حفاظت شده، قانونمند کرده است به طوری که به صورت پایدار مدیریت شوند.
حفاظت از تنوع زیستی
وی درباره اقدامات انجام شده برای حفاظت از تنوع زیستی گفت: کشور جمهوری اسلامی ایران برای مقابله با این تهدیدها حدود 12 درصد از خاک کشور (شامل عرصه‌های بکر یا متنوع یا واجد گونه‌های در خطر انقراض) معادل 19.5 میلیون هکتار را در قالب مناطق حفاظت شده به شکلی مدیریت کرده که کمترین تغییر کاربری را داشته باشند.
همچنین در مدت 10 سال گذشته به طور متوسط سالانه 30 درصد بودجه اختصاص داده شده به حفاظت از تنوع زیستی را افزایش داده است و از 324 منطقه حفاظت شده در ایران، برای 230 منطقه طرح مدیریت جامع تدوین شده و در حال اجراست. همچنین برای 25 گونه جانوری در معرض تهدید کشور، برنامه عمل حفاظت تدوین شده و در دست اجرا است.
اکبری ادامه داد: احیای گونه‌های جانوری در معرض تهدید مانند گوزن زرد ایرانی، جبیر، آهو، گورخر ایرانیو یوزپلنگ آسیایی از طریق تکثیر آنها و تلاش برای معرفی مجدد به طبیعت از دیگر اقدامات مؤثر جمهوری اسلامی ایران در سال‌های اخیر بوده است. وی تصریح کرد: علاوه بر این، ایران با داشتن حدود 560 گونه پرنده شناسایی شده که تقریباً نیمی از آنها را پرندگان مهاجر تشکیل می‌دهند، در سال 1355 سرشماری جمعیت پرندگان آبزی را به همراه سایر نقاط جهان آغاز کرد و اولین کشور در غرب آسیا بود که در سرشماری بین‌المللی پرندگان آبزی زمستان‌گذران شرکت کرد و تاکنون نیز، این سرشماری‌ها با جدیت و دقت ادامه پیدا کرده است.
در مدت سه دهه گذشته، ایران به طور متوسط سالانه بیش از 1.8 میلیون پرنده را سرشماری کرده که 4 تا 6.5 درصد از جمعیت پرندگان آبزی جهان را تشکیل می‌دهد. وی ادامه داد: فرهنگ‌سازی عمومی، افزایش حساسیت مردم و جلب مشارکت در حفظ محیط زیست بویژه تنوع زیستی و همچنین استفاده از بخش خصوصی در مدیریت برخی زیستگاه‌ها و احیای کریدورهای حیات وحش از جمله تجارب موفق کشور ایران در زمینه حکمرانی تنوع زیستی در سال‌های اخیر بوده است. به عنوان نمونه، برای مدیریت 260 هزار هکتار اراضی کوهستانی در قالب پنج حفاظتگاه خصوصی از مشارکت مردمی استفاده شده و جمعیت حیات وحش شاخص منطقه در یک دوره 10 ساله بیش از سه برابر افزایش یافته است.