پهپاد‌های ایرانی و اقتداری که آسان به دست نیامد

«پیش از این می‌گفتند ساخت تجهیزات موشکی و پهپادی که عکسهایش منتشر می‌شود فتوشاپ است؛ حالا می‌گویند که پهپاد‌های ایرانی خیلی خطرناک هستند! چرا به فلان‌کس می‌فروشید، به فلان‌کس می‌دهید. خب، این‌ها کار‌هایی است که نخبه‌ی ایرانی انجام داده؛ این‌ها برای کشور آبرو است.»

این‌ها سخنان رهبر انقلاب در جمع نخبگان جوان و استعداد‌های برتر علمی کشور است. ایشان در این سخنرانی ضمن صحبت درباره پیشرفت‌های کشور در صنایع مهم مانند صنایع دفاعی و همچنین ساخت پهپاد‌ها بر لزوم ادامه این راه تاکید کرده‌اند.

غربی‌ها که در ابتدا چندان نمی‌خواستند به قدرت دفاعی ایران خصوصا توانایی‌های ارتش و سپاه اعتراف کنند، از دروغین بودن این توانایی گفتند، اما توانایی‌های کشورمان در سال‌های گذشته به حدی رسیده که آنها حالا کاملا عیان و بدون پنهان کاری، به توانایی جمهوری اسلامی ایران اعتراف می‌کنند.

در دنیای واقعی، انواع مختلفی از پهپادها طراحی و تولید شده است که هر کدام برای انجام هدف خاصی طراحی شده اند. توانایی انجام چنین گستره ای از اهداف عملیاتی و همزمان حفظ ایده بدون سرنشین بدون یک پرنده، چیزی است که پهپادها را منحصر بفرد ساخته است.

پهپادها نمونه بی نقصی از نوعی از تکنولوژی هستند که امکان استفاده از آن توسط همگان وجود دارد و دست‌کم نمونه های تجاری آن را می توان به سادگی سر هم کرده و برای اهداف عمدتاً غیرنظامی به کار گرفت.

امروز می‌توان به جرات گفت جمهوری اسلامی ایران یکی از گسترده‌ترین و متنوع‌ترین ناوگان‌های پهپادی منطقه را دارا است؛ ناوگانی متشکل از پهپاد‌هایی با طرح‌های صد در صد بومی تا پهپاد‌هایی مهندسی معکوس شده که طی سال‌های اخیر به راه‌های مختلف در اختیار نیرو‌های مسلح قرار گرفته است. این مسئله جمهوری اسلامی ایران را از نظر تنوع و گستردگی کاربری پهپاد‌ها در کنار قدرت‌های پهپادی نظیر بریتانیا قرار داده است.

امیر سرتیپ محمد رضا آشتیانی در گفت‌وگو با باشگاه خبرنگاران در ارتباط با توانایی ایران در صنایع پهپادی گفت: نیرو‌های مسلح در تمامی حوزه‌ها خصوصا در موضوع استفاده و ساخت پهپاد‌ها وضعیت خوبی دارند و البته این را دشمنان ما به خوبی اعتراف کرده اند که در این امر پیشرفت‌های بسیار مهمی را داشته ایم و به امید خدا این را استمرار خواهیم داد.

او گفت: ما به دلیل آن که صاحب فناوری هستیم سایر کشور‌ها نیازمندی‌های خود را به ما اعلام می‌کنند و این نیازمندی‌ها با توجه به توانایی‌هایی که داریم در مناسبات ما با سایر کشور‌ها مورد توجه قرار می‌گیرد.

سردار سرلشکر محمد باقری رئیس ستاد کل نیرو‌های مسلح با بیان این واقعیت که ایران در میان پنج قدرت پهپادی قرار دارد، گفت: حضور ایران در جمع 5 کشور برتر در حوزه قدرت پهپادی جهان حاصل 37 سال تجربه بهره‌گیری پهپاد‌ها از اوایل دفاع مقدس تا امروز است.

وی گفت: پهپاد‌های ما از جهت بُرد و عملکرد در بیش از 15 رشته عملکردی و از جهت دقت، ماندگاری و مأموریت در سطح بالای جهانی قرار دارند و جوسازی‌هایی که امروز درباره استفاده از پهپاد‌های ایرانی می‌شود، فارغ از اینکه بسیاری از آن‌ها ممکن است دروغ باشد، اما نشان از تأثیرگذاری، اهمیت و رتبه بالای پهپاد در جمهوری اسلامی ایران دارد.

روز‌های گذشته نیز ارتش جمهوری اسلامی ایران در رزمایش مشترک پهپادی ارتش از جدید‌ترین پهپاد خود به نام کمان 19 آن هم به شکلی موفق آمیز رونمایی کرد. پهپادی که برای نخستین بار با انجام پرواز به چرخه عملیاتی وارد و عملیات اخلال هواپایه و اقدامات جنگ الکترونیک نیز در حوزه پهپادی با موفقیت اجرا شد.

امیر دریادار حبیب‌الله سیاری فرمانده رزمایش مشترک پهپادی 1402 ارتش درباره توان پهپادی کشورمان گفت: با توجه به توسعه توان پهپادی ارتش و انجام ماموریت‌های متنوع و متعدد پهپادی و لزوم هماهنگی این پروازها، شبکه فرماندهی و کنترل عملیات پهپادی ارتش در قالب قرارگاه ذوالفقار ارتش ایجاد و مدیریت و هدایت این پهپاد‌ها در قالب یک شبکه منسجم و هماهنگ انجام شد و تصاویر و اطلاعات کسب شده توسط انواع پهپاد‌های شناسایی و مراقبت به مرکز فرماندهی ارسال می‌شود.

امیر دریادار سیاری اشراف اطلاعاتی بر مرز‌های تحت کنترل با استفاده از فناوری‌های نوین از جمله پهپاد‌ها را یک اصل اساسی در نیرو‌های چهارگانه ارتش برای انجام ماموریت‌ها مختلف دانست و خاطرنشان کرد: در این رزمایش تنها بخش کوچکی از دستاورد‌های پهپادی ارتش جمهوری اسلامی ایران به کار گرفته شده و توان و آمادگی یگان‌های شرکت کننده در رزمایش توسط کارشناسان و ارزیابانی از ستاد کل نیرو‌های مسلح، قرارگاه مرکزی خاتم الانبیاء و ستاد ارتش مورد ارزیابی قرار می‌گیرد.

فرمانده رزمایش مشترک پهپادی 1402 ارتش، دقت و قدرت تسلیحات، میزان مداومت پروازی، قابلیت‌های سامانه‌های هدایت و کنترل و توانمندی‌های رزمی پهپاد‌ها را از جمله مواردی دانست که در این رزمایش مورد آزمایش و ارزیابی قرار خواهد گرفت و ادامه داد: رزمایش مشترک پهپادی 1402 ارتش جمهوری اسلامی ایران نمایشی از اقتدار دفاعی و بهره‌گیری از سلاح‌های بومی و نماد بی اثر بودن تحریم‌های تسلیحاتی کشورمان است.

با وجود تحریم‌ها و شرایطی که کشور ما دارد، ایران همواره طی سالیان اخیر از پیشتازان عرصه تولید هواپیما‌های بدون سرنشین یا پهپاد‌ها بوده است و همواره شاهد طراحی و ساخت پهپاد‌های مختلفی بوده‌ایم.

در ادامه بعضی از پهپاد‌های ایرانی را به صورت اجمالی معرفی خواهیم کرد.

ابابیل 3

پهپاد ابابیل از پهپاد‌های مهم ارتش ایران و از بهترین پهپاد‌های ایران است که شهرت آن بیشتر به دلیل پرواز بر فراز ناو وینسنس می‌باشد. ابابیل مانند مهاجر از نسل‌های موفق پهپاد‌های ایرانی است که مدل‌های نسبتا متنوعی دارد. برای مثال ابابیل‌های اولیه پهپاد‌هایی یکبار مصرف بود و ابابیل 2 برد عملیاتی 100 تا 150 کیلومتری و مداومت پروازی 75 تا 120 دقیقه داشت.

مهاجر 1، 2، 3، 4، 5، 6

مهاجر یا مرصاد نام دسته و مجموعه‌ای از پهپادهاست که در ایران تولید شده و در چندین نسل و رده گوناگون به استفاده می‌رسد. بنابر اطلاعات رسمی موجود، علاوه بر جمهوری اسلامی، حزب الله لبنان نیز از این پهپاد استفاده می‌کند. مهاجر حداکثر 85 کیلوگرم وزن دارد و سرعت آن به حداکثر 200 کیلومتر می‌رسد.

تیزپر

پهپاد «تیزپر» به عنوان یک نمونه کوچک و سبک از نوع بال بالا برای آموزش‌های ابتدایی خلبانی و هدایت پهپاد‌ها در نظر گرفته شده است. ویژگی‌های منحصر به فرد این هواپیما از جمله مانورپذیری بالا و هدایت آسان آن آشنایی با اصول اولیه پرواز را برای فرد آموزش گیرنده راحت نموده است. بدنه تیزپر از جنس چوب‌های سبک بوده و به سادگی مونتاژ و تعمیر و بسته بندی می‌شود.

تولید این نمونه‌های آموزشی و تولید بیش از 320 فروند از هواپیما‌های بدون سرنشین آموزشی تلاش 1 و 2 نشان از عزم جدی برای آموزش کاربران پهپاد در کشور به بهترین شکل ممکن دارد. همچنین نمونه‌های جدید با بهره گیری از آخرین دستاورد‌های طراحی هواپیما‌های بدون سرنشین طراحی شده و برای ارائه خدمت آماده است.

صاعقه

صاعقه به عنوان یکی از بهترین پهپاد‌های ایران از خانواده پهپاد سیمرغ و از انواع پهپاد‌های رزمی دوربرد ایران است که با استفاده از فناوری پهپاد آمریکایی آر کی 170 و با روش مهندسی معکوس توسط سازمان صنایع هواپیمایی شاهد ساخته شده است. این پهپاد همچنین توانایی حمل 4 بمب هدایت شونده هوشمند و نقطه زن سدید را دارد.

لازم به ذکر است که آر کیو 170 از جمله مهمترین پهپاد‌های نظامی در دنیاست و کنترل و به زمین نشاندن آن کار بسیار با اهمیتی تلقی می شود.

شاهد 129

از جمله مشخصات شاهد 129 باید به طول 8 متری آن اشاره کرد. فاصله دو سر بال این پهپاد 16 متر و قطر بدنه 65 الی 75 سانتی متر می‌باشد. این پهپاد برای انواع ماموریت‌های شناسایی و تهاجمی کابرد دارد و قابلیت حمل 4 موشک هوشمند با وزنی در مجموع 40 کیلوگرم را دارد. دقت خوب در هدف گیری، شعاع عملیاتی 1700 کیلومتری و سقف پروازی 7620 متری از دیگر مشخصات مهم این پهپاد است.

شاهد 129 یک جایگاه نصب تسلیحات زیر هر بال دارد که می‌تواند ترکیب‌های متنوعی از انواع بمب‌های هوشمند نقطه‌زن و موشک‌های هدایت خودکار ساخته‌شده در سپاه را در ترکیب‌های چهار تا هشت‌تایی حمل کند. دقت بالای این تسلیحات در فیلم‌های متعدد منتشرشده از عملیات‌های شاهد 129 در محور مقاومت برای زدن خودرو‌های تروریست‌های داعشی اثبات شده است.

سریر؛ ضد اشعه رادار و غیر قابل کشف

پهپاد سریر از جمله پهپاد‌های جدید قرارگاه پدافندی ارتش است و به پهپاد سریر (H110) نیز معروف است که سامانه موشکی آن نیز طراحی همین قرارگاه بوده و به دست متخصصان داخلی ساخته شده است و رونمایی از این پهپاد در روز ارتش توسط قرارگاه پدافند هوایی خاتم الانبیا انجام شد.

ین پهپاد قابلیت پرواز از هر طرف از دماغه‌اش را دارد یعنی زمانی که این هواپیما برای مثال به سمت غرب پرواز می‌کند، می‌تواند با به کارگیری موتور دیگری که در مقابل آن است، تغییر جهت داده و به سمت شرق حرکت کند.

همچنین دارای قابلیت سرعت‌گیری و پنهان‌کاری بسیار بالا است که این هواپیمای بدون سرنشین توانایی بالایی در کشف و استفاده علیه اهداف مورد نظر سریرو نیز تصویربرداری از مواضع دارد.

تلاش 1 

به منظور آموزش خلبانی هواپیما‌های پیشرفته بدون سرنشین نیاز است که ابتدا خلبان با این هواپیمای آموزشی تمرین نماید و هواپیمای بدون سرنشین تلاش به این منظور طراحی و ساخته شده است.

هدایت و کنترل هواپیمای تلاش توسط رادیو کنترل PCM اجرا می‌شود. این هواپیما توانایی اجرای انواع مانور‌های پروازی از جمله غلت، تاب و پیچ را دارد. از ویژگی‌های مهم این هواپیما، نداشتن قطعات پیچیده، ابعاد به نسبت کوچک، سادگی مونتاژ، کارکرد پایدار و ساده و قیمت کم است. برخاست و فرود این هواپیما بوسیله چرخ‌های آن اجرا می‌شود.

فطرس

این هواپیمای بدون سرنشین به عنوان بزرگترین نوع در بین بهترین پهپاد‌های ایران، با قابلیت پرواز برای محدوده عملیاتی 1700 تا 2000 کیلومتر (بسته به تعداد موشک هوا به زمین و پیچیدگی مسیر پرواز) و همچنین مداومت پرواز 16 تا 30 ساعت است که 6 ساعت بیشتر از شاهد 129 است.

کرار

کرار اولین پهپاد ایرانی با موتور توربوجت و از بهترین پهپاد‌های ایران است که قادر به حمل انواع بمب و موشک می‌باشد. این پهپاد قادر به پرواز در مسافت‌های دور با سرعتی نزدیک به 900 کیلومتر در ساعت است.

کرار 4 متر طول دارد و قابلیت حمل 4 موشک کروز را داراست. برد این هواپیمای بدون سرنشین هزار کیلومتر است و می‌تواند دو بمب 250 کیلوگرمی یا یک بمب 500 کیلوگرمی را حمل کند که آنرا به پهپادی با توان حمل و رهاسازی بمب‌هایی در کلاس هواپیما‌های با سرنشین بدل کرده است.

کمان 

عملیات اخلال ارتباطی زمین پایه در ارتباط پهپاد با ایستگاه کنترل زمینی و اخلال الکترونیک بر روی پهپاد‌های مهاجم نیروی حمله‌ور و کنترل این پهپاد‌ها به منظور جلوگیری از نفوذ به منطقه مورد بحث از قابلیت‌های کمان 19 است.

حجم و وزن پهپاد کم است، اما دستگاه‌هایی روی آن نصب شده که توانمندی انجام مأموریت‌های محوله را به خوبی دارا است.

امیر دریادار حبیبالله سیاری معاون هماهنگ‌کننده ارتش در ارتباط با توان پهپادی جمهوری اسلامی ایران گفت: ما برای پهپاد رزمایش جداگانه‌ای در نیرو‌ها داریم و جمع‌بندی آن را در سطح ارتش انجام می‌دهیم. با این حال برای ما حائز اهمیت است، چرا که اگر در جنگ‌های اخیر نگاه کنید، متوجه می‌شوید پهپاد جزو تجهیزاتی است که توانمندی خودش را به معرض نمایش گذاشته و اثرگذاری خودش را در پیروزی در میدان نبرد به معرض نمایش گذاشته است، در دنیا هم به این موضوع توجه خاصی شده است. باز نگاه کنیم متوجه می‌شویم میزان پیشرفت پهپاد در چند سال گذشته تا امروز جهشی بوده است، یعنی هر روز شاهد یک نوع پهپاد با ویژگی‌های جدید هستیم. بررسی و پژوهش می‌کنیم، سلاح‌هایی که امروز باید به تجهیزات‌مان اضافه شود تا جوابگوی مقابله با هرگونه تهدید در آینده باشد چیست تا غافلگیر نشویم، یکی از این موارد پهپاد است که الحمدالله در سطح نیرو‌های مسلح و در ارتش به اهمیت موضوع پی برده شده و در دستورکار قرار گرفته است و نسبت به تولید پهپاد با همکاری وزارت دفاع، تولید مهمات و لوازم پهپاد‌ها و تجیهز کردن آن‌ها به انواع سامانه‌های مختلف مثل جنگ الکترونیک کار پیش می‌رود.

وی ادامه داد: ما نگاه به آینده داریم که بتوانیم با توجه به نیاز آینده، پهپاد‌های مورد نیاز را تأمین کنیم. در بحث تولید، پهپاد‌های ما کاملاً بومی است، یعنی نمی‌توانم بگویم حتی یک درصد آن‌ها خارجی است و تماماً بومی است؛ در نیرو‌های مسلح، ارتش و نیرو‌های چهارگانه ارتش و صنایع وزارت دفاع با کار مشترک ساخته می‌شود.

وی خاطرنشان کرد: پهپاد با موضوع شناسایی، توانمندی رزمی و انهدامی داریم و این پهپادی است که می‌تواند موشک حمل کند، پهپادی که می‌تواند بمب حمل کند و پهبادی داریم که می‌تواند سامانه اخلالگری با خود داشته باشد و حتی پهپادی داریم که می‌تواند اهداف را در روی زمین شناسایی و یا در هوا شناسایی، رصد و کنترل کند، در دریا هم به همین ترتیب، می‌تواند از روی شناور پرواز کند، در آسمان بالای دریا حضور داشته باشد، هدفش را در دریا پیدا و بنا به دستور به هدف حمله کند. پهپاد با این ویژگی‌ها به دست توانمند جوان ایرانی در نیرو‌های مسلح ارتش و سطح کشور ساخته شده است، این نشان می‌دهد که توانمندی ما در بحث دانش ساخت پهپاد بسیار بالا است و روی لبه دانش حرکت می‌کنیم و به طور قطع می‌توانیم نیازمندی آینده را تأمین کنیم. این اتفاق زمانی می‌افتد که در همه ابعاد با تحریم روبه‌رو هستیم،