پیش‌شرط حضور خودروسازان خارجی در ایران / تجربه تلخ گذشته تکرار می‌شود؟!

گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو، بحث حضور خودروسازان خارجی از دیرباز در بازار ایران مطرح بوده است و در سالیان دور نام‌های تجاری مختلف «بنز، ب‌ام‌و، تویوتا، نیسان، هیوندای، کیا، پژو، رنو و...» در بازار ایران حضور داشته‌اند بااین‌وجود هیچ‌کدام از این نام‌های تجاری حاضر به انتقال دانش و تکنولوژی به ایران نبوده‌اند.

شاهدی بر این ادعا حضور شرکت پژو در بازار ایران بوده است، در روزگاری که این خودروساز فرانسوی به تولید خودرو‌های جدید مشغول بود در ایران با همکاری ایران‌خودرو مدل‌های منسوخ شده خود را راهی بازار می‌کرد یا گروه خودروسازی سایپا در همکاری با رنو و شرکت کیا موتور توفیق چندانی در انتقال دانش نداشت و در عمل شاهد تولید خودروی منسوخ شده پراید توسط این شرکت بوده‌ایم.

در حال حاضر نیز که مذاکرات برجامی به مراحل نهایی خود رسیده، موجی از حضور خودروسازان خارجی در کشور مطرح شده است، خودروسازانی که به‌واسطه خروج آمریکا از برجام و تحریم ایران، بدون انجام تعهدات خود از کشور خارج شده‌اند و مشکلات شدیدی به مردم وارد کرده‌اند.

البته عامل اصلی در مشکلات ایجاد شده صنعتی خودروسازی ایران به دو شرکت سایپا و ایران‌خودرو مربوط بوده که تضامین قوی در قرار داد‌ها خود لحاظ نکرده‌اند در نتیجه همچنان شاهد تولید خودرو‌های بی‌کیفیت توسط این دو شرکت هستیم.

به بیان دقیق‌تر پیشرفت در حوزه‌های مختلف فارغ از بحث دانش بومی به انتقال دانش و فناوری از کشور‌های پیشرفته نیز مربوط بوده است، بااین‌وجود خودروسازان ایران در مسیر فوق گام مثبتی نداشته‌اند.

نکته جالب‌توجه این بوده موضوع حضور خودروسازان خارجی در کنار بحث واردات برای شرکت‌های سایپا و ایران‌خودرو جذاب بوده و غول‌های انحصاری کشور فعالیت‌های خود را دوچندان کرده‌اند البته امید بوده که فعالیت‌های این دو شرکت جهت ارتقای کیفیت و افزایش تولید باشد بااین‌وجود شواهد حکایت از ماجرای دیگری دارد.

در هفته‌های اخیر مدیرعامل سایپا از مذاکره با 16 برند برای واردات خودرو خبر داد. محمدعلی تیموری تأکید کرد: واردات برخی خودرو‌های فرانسوی در مرحله نهایی شدن است، از طرفی، چون 49درصد از سهام رنو پارس متعلق به سایپاست، وظیفه واردات از این برند نیز بر عهده این شرکت (سایپا) است.

تیموری با بیان اینکه مذاکرات برای واردات خودرو‌های اقتصادی با برند رنو رو به پایان است، وی دراین‌خصوص گفت: «خودرو‌هایی مانند مگان 2022 و ساندرو از جمله محصولاتی هستند که مذاکرات برای واردات آن‌ها توسط سایپا مراحل پایانی خود را می‌گذراند از طرفی مذاکراتی در خصوص سفارش دو مدل چانگان نیز در حالی نهایی شدن است.»

از سوی دیگر شرکت پژو و سیتروئن از گذشته سابقه همکاری با ایران‌خودرو را داشته‌اند، هرچند مدیران این شرکت تا به امروز در خصوص واردات خودرو از شرکت‌های خارجی صحبتی به میان نیاورده‌اند؛ اما اگر رویه شرکت سایپا نیز توسط ایران‌خودرو در پیش گرفته شود باید شاهد تکرار رویه غلط گذشته باشیم.

آنچه مشخص است افزایش تعداد خودروسازان داخلی و حذف انحصار، انتقال دانش از خودروسازان جهانی، واردات خودرو با تعرفه منطقی به‌منظور رقابت، واگذاری سهام دولت به مردم یا شرکت های خصوصی، افزایش کیفیت خدمات پس از فروش و... صنعت به‌گل‌نشسته خودروسازی ایران را نجات خواهد داد.

انتقال دانش و فناوری نیاز به سرمایه‌گذاری دارد

ابوالفضل خلخالی؛ عضو هیئت‌علمی دانشکده مهندسی خودرو دانشگاه علم و صنعت و کارشناس حوزه خودرو در گفتگو با خبرگزاری دانشجو لازمه انتقال دانش و فناوری را سرمایه‌گذاری دانست و گفت: انتقال دانش و تکنولوژی فقط بحث انتقال اسناد، مدارک و نقشه‌ها نبوده که از یک شرکت خارجی وارد کشور شود و برای انتقال دانش و فناوری نیاز بوده که سرمایه‌گذاری در حوزه‌های مختلف صنعت خودرو صورت گیرد.

وی افزود: به طور مثال در دانش سلول‌های باتری، موتور الکترونیکی، موتور کم‌حجم بنزینی، گیربکس اتومبیل‌های سرعت بالا و... نیاز بوده سرمایه‌گذاری صورت گیرد و حال که بحث واردات خودرو مطرح است می‌توان این تأمین مالی را صورت داد.

خلخالی در ادامه اعلام کرد: بسیاری از افراد به دنبال سرمایه‌گذاری در حوزه مختلف از قبیل مسکن یا خروج سرمایه خود از کشور هستند و با این تفاسیر در صورت جذب دانش و فناوری می‌توان این افراد را به سرمایه‌گذاری در حوزه خودرو ترغیب نمود.

انتقال دانش و تکنولوژی شرط ورود خودروسازان خارجی

به گفته این کارشناس خودرو در حال حاضر تعداد واردات خودرو محدود و تعداد شرکت‌های درخواست دهنده بالا است، با این تفاسیر باید برای شرکتی که به دنبال انتقال تکنولوژی و دانش است امتیاز ویژه‌ای در نظر گرفت.

خلخالی در انتها گفت: بحث توافق هسته‌ای و ورود نام‌های تجاری خارجی نیز باید منوط به انتقال دانش و فناوری باشد در غیر این صورت با هرگونه تحریم این شرکت‌ها از کشور خارج شده و هیچ آورده‌ای برای صنعت خودرو نخواهد داشت.