چرایی وچگونگی اعلام فوری اخبار حوادث / بررسی منع یا عدم منع قانونی

اعلام اخبار حوادث در لحظه از سوی سخنگویان دستگاه ها سبب شده است تا در حوادث اخبار به خوبی مدیریت و مخاطب هم اقناع شود اما آیا این کار منع قانونی دارد؟

خبرگزاری مهر، گروه جامعه؛ روزانه اخبار زیادی از سوی مسئولان نهادهای مختلف در رسانه‌ها منتشر می‌شود، برخی از نهادها به دلیل اینکه اخبارشان از حساسیت بالاتری برخوردار است برای اطلاع رسانی، سخنگو در نظر گرفته اند تا در حوادث و مواقع ضرور از انتشار اخبار مختلف و ضد و نقیض جلوگیری شود.

در حوادث و اتفاقاتی که در به صورت روزانه رخ می‌دهد هر دستگاهی که با آن حادثه در ارتباط است وظیفه دارد تنها قسمتی از اطلاعات که مربوط به دستگاه خود می‌شود را در اختیار رسانه‌ها قرار دهد؛ به عنوان مثال در تصادفات علت حادثه با پلیس، تعداد مصدومان و متوفیان با اورژانس، علت نحوه مرگ با پزشکی قانونی و اگر این تصادف آتش سوزی داشته باشد علت آتش سوزی و گزارش از اطفا حریق با آتش نشانی است.

با توجه به روی کار آمدن فضای مجازی و گستردگی شبکه‌های اجتماعی و سرعت پیدا کردن انتقال اخبار در این محیط‌ها، لزوم اطلاع رسانی لحظه‌ای از حوادث ایجاب می‌کند تا دستگاه در مواقع خاص اطلاعات صحیح و اقناع کننده ای را به مخاطبان اعلام کنند.

به عنوان مثال فرض کنید جسدی در پارکی پیدا شود، یا در یک خیابان تیراندازی شود و مسائل این چنینی اگر ظرف یکی دو ساعت اولیه حادثه پلیس، اورژانس و دیگر نهادها از آن حادثه گزارشی را اعلام کنند، درصد باورپذیری مخاطب بسیار است اما اگر در این اطلاع رسانی وقفه ایجاد شود، مخاطب به سختی می‌تواند اخباری که این نهادها اعلام کنند را باور کنند.

اطلاع رسانی حق مردم است

مرتضی بیات در گفت و گو با خبرنگار مهر با اشاره به لزوم اطلاع رسانی لحظه‌ای از اخبار در حوادث اظهار کرد: اطلاع رسانی حق مردم است و زمانی که حادثه‌ای رخ می‌دهد باید شفاف به مردم اطلاع رسانی شود.

وی افزود: وظیفه ذاتی اورژانس، آتش نشانی، هلال احمر و دیگر نهادها این است که زمانیکه اتفاقی رخ می‌دهد اطلاع رسانی کنند.

این کارشناس رسانه بیان کرد: در فضای رسانه‌ای جدید که سرعت انتشار اخبار با توجه به شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی شدت پیدا کرده است، شیوه قدیمی مدیریت اخبار به شیوه‌ای که اخبار کانالیزه شود و تنها یک نهاد یا ارگان خاص خبری را رسانه‌ای کند، منسوخ شده است و اگر نهادی که با آن حادثه مرتبط است بلافاصله اطلاع رسانی انجام ندهد، امکان دارد روایت‌های نادرستی در فضای مجازی شکل بگیرد.

سکوت در مورد حوادث التهاب اجتماعی را بیشتر می‌کند و مردم بیشتر نگران می‌شوند و اطلاع رسانی تخصصی نهادهایی مانند اورژانس و آتش نشانی قطعا تأثیر مثبتی دارد

بیات خاطرنشان کرد: در نتیجه هر نهادی در حادثه مرتبط می‌تواند اطلاع رسانی داشته باشد و نظرات تخصصی‌تر را به مرجع مرتبط موکول کند. اما اینکه از اصل نخواهیم که اطلاع رسانی در مورد حادثه‌ای انجام نشود اصلا کار حرفه ای و تخصصی نیست.

وی ادامه داد: سکوت در مورد حوادث التهاب اجتماعی را بیشتر می‌کند و مردم بیشتر نگران می‌شوند و اطلاع رسانی تخصصی نهادهایی مانند اورژانس و آتش نشانی قطعا تأثیر بیشتری نسبت به اطلاع رسانی نهادهایی مانند دادسرای قتل دارد و مردم احساس آرامش بیشتری دارند.

این کارشناس رسانه تصریح کرد: به عنوان مثال در حادثه سقوط دبیر اول سفارت سوئیس که چند روز گذشته اعلام شد به دلیل اینکه اورژانس یک اطلاع رسانی تخصصی و به موقع انجام شده بود، در رسانه‌ها خارجی بازتاب منفی نداشت و اصلا از این موضوع سوءبرداشتی نشد.

اصل شفافیت و اطلاع رسانی آزاد اجازه مخابره اخبار به دستگاه‌ها را می‌دهد

علی پزشکی در گفت و گو با خبرنگار مهر در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه آیا اورژانس یا دیگر دستگاه‌ها اجازه دارند گزارشی از عملکردشان در خصوص حوادث را در اختیار رسانه‌ها قرار دهند یا خیر، اظهار کرد: اصل شفافیت و اطلاع رسانی آزاد، این اجازه را به اشخاص حقیقی و حقوقی از جمله اورژانس می‌دهد تا بتوانند در حیطه وظایف و اختیارات خود مبادرت به اطلاع رسانی و انتشار خبر نمایند.

وی گفت: بنابراین، اگر اورژانس مبادرت به اعلان گزارش حادثه و بیان هویت و مشخصات متوفا، بدون قید علت وقوع حادثه، نماید، با هیچ ایراد و اشکال قانونی مواجه نیست.

این حقوقدان گفت: در خصوص عدم بیان علت حادثه نیز چون اظهارنظر در موارد اینچنینی امری تخصصی بوده و در حیطه وظایف مراجع دیگر نظیر مقام قضائی و پزشکی قانونی است، لذا شایسته است که اورژانس برای جلوگیری از اشتباهات احتمالی و اتقان خبر، از بیان علت وقوع حادثه که آیا مثلا خودکشی، دگرکشی یا صرفا یک حادثه بوده، خودداری و اجازه دهد تا مراجع صالحه در این مورد اظهار نظر نمایند.

این عضو هیأت علمی دانشگاه افزود: در مجموع باید خاطرنشان نمایم که ایجاد هر نوع محدودیت در خبر رسانی و گردش آزاد اطلاعات نیاز به نص قانون دارد که در حدود سوال مطروحه و با توجه به توضیحات ابرازی هیچ اشکال و منع قانونی وجود ندارد.

سخنگو هراسی نکنیم!

بر اساس این گزارش، اینکه سخنگویان دستگاه‌های مختلف در حوادث در لحظه اخبار تخصصی را به رسانه‌ها مخابره کنند نه تنها بد نیست بلکه می‌تواند یک امنیت روانی نسبی را هم در جامعه ایجاد کند، اما مشکل اینجاست که سخنگویان بخواهند در وظایف دیگر دستگاه‌ها ورود کنند و به عنوان مثال اورژانس یا آتش نشانی در یک تصادف بخواهند علت تصادف را شرح دهند یا در مواجهه با یک جسد بخواهند نحوه مرگ که کار پزشکی قانونی است را بگویند.

بهتر است مقامات قضائی و انتظامی به جای موضع گیری و اعلام نظر در رابطه با اینکه سخنگویان حوادث را رسانه‌ای نکنند، یک بار برای همیشه آئین نامه‌ای را با نظر رسانه‌ها و حقوقدانان برای رسانه‌ای شدن حوادث تدوین و در اختیار رسانه‌ها و دستگاه‌ها قرار دهند تا هر نهاد متوجه وظایف رسانه‌ای خود و هر رسانه هم با خبر از پیگیری اخبار تخصصی در حوادث از دستگاه‌های مختلف شود.