چرا «جعبه سیاه» هادی عامل و رئیس صدا و سیما را ناراحت کرد؟
یکی از پارامترهای برنامه‌سازی، سلیقه و نوعِ زیبایی‌شناسی است اما حتماً بایستی بیش از هرچیزی به یک راهبرد و استراتژی درست و مطلوب و چارچوب‌مند توجه کند که گویی برنامه‌ای در شبکه افق خیلی منطبق با این مسیر حرکت نمی‌کند.
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، یک ویدئوی گلایه‌آمیز از هادی عامل دوباره توجه‌مان را به برنامه «جعبه سیاه» جلب می‌کند؛ برنامه‌ای که تلاش دارد تلویزیونی باشد، اما به نظر می‌رسد بیشتر مناسب فضای مجازی است.
چرا فضای مجازی؟ زیرا اگر نگاهی به برنامه‌های اینترنتی و گفت‌وگوهای آنها بیندازیم، غالباً مشاهده می‌کنیم که یا مصاحبه‌کنندگان از زندگی شخصی و علایق مصاحبه‌شونده‌ها می‌پرسند، یا به سراغ سوالاتی می‌روند که هدف‌شان به چالش کشیدن فرد است و این‌گونه به مقصود وایرال کردن محتوا دست می‌یابند.
این اتفاقات در «جعبه سیاه» شبکه افق نیز به وضوح قابل مشاهده است. از زمانی که رائفی‌پور را به این برنامه آوردند و حواشی به‌دنبال آن به راه افتاد، تا برخی دیگر از میهمانان که توضیح و تفسیر آنها در این مجال نمی‌گنجد. اما ماجرای تأسف‌برانگیز و تعجب‌آور، برخورد با هادی عامل، مجری و گزارشگر ورزشی با اخلاق و دوست‌داشتنی تلویزیون، بود.
هادی عامل و عبارت معروفش «شیر مادر و نانِ پدر حلالت»، دیگر صرفاً یک جمله خاص و محبوب در میان ایرانی‌ها نیست؛ این جمله حالا در مجامع بین‌المللی کشتی‌دوستان نیز شناخته شده است. اما ویدئویی که اخیراً از او در فضای مجازی منتشر شد، و نخستین بار بود که گلایه‌هایش را به این صراحت اعلام می‌کرد، بسیاری از مخاطبان را آزرده خاطر ساخت.
در کامنت‌های صفحات مجازی می‌توان این گلایه‌ها را مشاهده کرد؛ گلایه‌هایی که به سمت مدیران دست‌اندرکار، بازبین‌ها و به‌ویژه سازندگان برنامه «جعبه سیاه» روانه می‌شد. هیچ شکی نیست که هدیه و طرح این بخش از برنامه تصمیمی نادرست و نامتعارف بود. اما نکته مهم‌تر، تعهدی است که در اصول رسانه‌ای، به‌ویژه در رعایت شأن و حرمت افراد، یک پارامتر اساسی و دارای اولویت است.
هادی عامل در این ویدئو می‌گوید: «من از دست‌اندرکاران خواستم این بخش را از گفت‌وگوی من حذف کنند، اما آنها اجازه دادند و این کار بیشتر مرا ناراحت کرد.»
درباره رائفی‌پور و تلویزیون؛ سیاه‌بازی با «جعبه جادو»در حالی‌که هادی عامل در جریان پخش برنامه نیز، پس از دریافت هدیه‌ای شامل کفن و اعلامیه مراسم ترحیم خود، ناراحتی‌اش را از این اقدام به وضوح بروز داد و با چهره‌ای بهت‌زده و ناراحت، خطاب به مجری گفت:
«من که خوشم نیامد از این مسئله. اصلاً دوست ندارم در مورد مرگ صحبت کنیم و به آن فکر کنیم. اصلاً قشنگ نیست این کار. من دوست ندارم. همه ما یک روز می‌میریم، ولی دلیلی ندارد بیاییم کفن به خودمان هدیه دهیم. این که عکس را بیندازید روی این اعلامیه، اصلاً قشنگ نیست. اصلاً قشنگ نیست! این کار به من حس منفی داد. به آن اعتراض دارم، اصلاً کار قشنگی نبود. این را به آن‌هایی که حق ناحق می‌کنند بدهید.»
پیمان جبلی، رئیس صداوسیما، امروز پس از حواشی‌ای که در فضای مجازی ایجاد شد، به این اتفاق واکنش نشان داد و گفت: «این یک بدسلیقگی بوده و من این شیوه را نمی‌پسندم. برنامه در 52 قسمت و با 52 نفر ضبط شده و عده‌ای به این شیوه گلایه داشتند که من تذکر دادم.»
توجه و واکنش رئیس صداوسیما کاملاً به‌جاست و همسو با منتقدین است؛ چرا که این نوع روش در برنامه‌سازی حداقل برای تلویزیون قابل قبول نیست. در فضای مجازی، به شیوه‌های مختلف برنامه‌سازی صورت می‌گیرد و گفت‌وگوها و چالش‌هایی عجیب‌تر از «جعبه سیاه» هم منتشر می‌شوند. اما از تلویزیون انتظار می‌رود که شیوه‌ها و راهبردهای فاخرتر و متناسب‌تری را در پیش بگیرد.
البته که برنامه‌سازان تلویزیونی نیز نیازمند دیده شدن در فضای مجازی هستند، اما ای‌کاش این دیده شدن به هر قیمتی نباشد. هادی عامل و دیگر مجریان، گویندگان و هنرمندانی چون او به دلیل عملکرد، کارکردها و نوستالژی‌هایی که از خود به یادگار گذاشته‌اند، محترم هستند و باید با آنها با احترام برخورد کرد.
برنامه‌ساز باید بخش‌های مختلف برنامه‌اش را متناسب با میهمان دعوت‌شده طراحی کند. اگر به چهره‌های شناخته‌شده در برنامه‌سازی مانند داریوش کاردان در «صندلی داغ» با آن همه سوالات صریح، یا «ماه عسل» احسان علیخانی و برنامه‌های مختلف رضا رشیدپور توجه کنیم، خواهیم دید که در تمامی این برنامه‌ها یک نکته مشترک وجود دارد: استراتژی برنامه‌سازی در این برنامه‌ها، احترام به شرکت‌کنندگان و مصاحبه‌شوندگان است. پس از آن، طراحی سناریو و استراتژی باید متناسب با نوع میهمان شکل بگیرد.
به نظر می‌رسد که برنامه‌سازان جدید لازم است سری به آرشیو صداوسیما بزنند و برنامه‌های گذشته را مرور کنند. در آن دوران هم برنامه‌ها دیده می‌شدند و هم احترام به میهمانان و مخاطبان حفظ می‌شد. این نوع هدیه‌ها و گفتمان‌ها جایی در تلویزیون ندارد. این نکته‌ای است که هم اهالی رسانه به آن اشاره دارند و هم در زمان پخش، مخاطبان را متعجب می‌کند که آیا در حال تماشای یک برنامه تلویزیونی هستند یا یک محتوای اینترنتی؟