چرا مردم از چراغ سبز دولت برای سرمایه گذاری در ETF و خرید سهام دولت استقبال نکردند؟

در مورخه 14 اردیبهشت ماه سال جاری بود که نخستین دوره واگذاری سهام شرکت های دولتی از طریق صندوق های سرمایه گذاری قابل معامله (ETF) آغاز و آخرین مهلت فروش این صندوق ها در پایان روز 31 اردیبهشت ماه اعلام شد.

به گزارش تابناک اقتصادی، این اولین صندوق ETF دولت بود که با نام صندوق سرمایه گذاری قابل معامله واسطه گری های مالی شناخته می شد. دلیل این نامگذاری سهامی بود که در داخل این صندوق جهت فروش قرار گرفته بود. این صندوق شامل سهام باقیمانده دولت یا شرکت‌های دولتی در شرکت‌های بیمه البرز، بیمه اتکایی امین، بانک صادرات، بانک ملت و بانک تجارت بود.

فرهاد دژپسند وزیر اقتصاد طی مصاحبه ای گفت: ارزش این صندوق 23 هزار میلیارد تومان است که با تخفیف 20 درصدی به 16 هزار میلیارد تومان ارزش آن کاهش یافته است.

به هر صورت در مدتی که واحدهای این صندوق جهت فروش ارائه شده بود، به نظر استقبال چندانی از آن صورت نگرفت. عباس معمارنژاد معاون امور بانکی و بیمه وزارت اقتصاد که در برنامه شب گذشته (مورخه 30 اردیبهشت ماه 1399) گفتگوی ویژه خبری شرکت کرده بود، گفت: از 14 اردیبهشت تاکنون معادل یک‌ونیم میلیون نفر از مردم در این صندوق‌ها پذیره‌نویسی کرده‌اند که امیدوار هستیم در مدت زمان باقی مانده به هدف 8 میلیون استقبال از این صندوق‌ها برسد.

البته در مدت اخیر جهت رونق فروش واحدهای صندوق، پیشنهادی ارائه شد که روز گذشته (30 اردیبهشت ماه 1399) شورای عالی بورس با این پیشنهاد موافقت کرد. شورای عالی بورس تصویب کرد که محدودیت معاملاتی شدن صندوق‌های ETF از دو ماه به یک ماه کاهش یابد.

عباس معمارنژاد در این باره طی مصاحبه ای گفت: قابل معامله شدن پس از دو ماه، دغدغه مردم هم بود چرا که نمی‌دانستند تا دو ماه دیگر چه اتفاقی برای پولشان خواهد افتاد و به همین دلیل در خرید ETF احتیاط می‌کردند. وی اظهار داشت: به دلایل مذکور به شورای عالی بورس پیشنهاد دادیم محدودیت معاملاتی شدن صندوق‌های ETF از دو ماه به یک ماه کاهش یابد که در صورت تصویب، قطعا در ترغیب بیشتر مردم به خرید موثر خواهد بود.

به هر حال امروز آخرین روز فروش اولین صندوق ETF دولت می باشد و گفته شده است که مهلت در نظر گرفته شده قابل تمدید نمی باشد، حالا پرسش این است که چرا این صندوق با استقبال مردم رو به رو نشد؟ و چه پیشنهاداتی می توان برای رونق فروش سایر صندوق های دولت داشت؟

وحید شقاقی شهری عضو هیات علمی دانشگاه خوارزمی و کارشناس مسائل اقتصادی در گفتگو با خبرنگار تابناک اقتصادی گفت: در شرایط کنونی بهترین روش برای تامین کسری بودجه و به‌ویژه برای تامین مالی پروژه‌های عمرانی این صندوق‌ها است که با این اقدام مردم فعالیت در بازار سرمایه را یاد می‌گیرند.

وی افزود: اگر دولت این سهام را خود مستقیم می‌فروخت درآمد بیشتری کسب می‌کرد اما با این صندوق‌ها قصد منفعت رساندن به مردم را داشت. پیش بینی این است که مردم اگر تا سقف دو میلیون تومان از این صندوق خریداری کنند حداقل سه میلیون تومان می توانند ظرف یک ماه آینده آن را به فروش برسانند. مطمئن هستم که خرید این صندوق ها با سود خوبی برای مردم همراه خواهد بود.

شقاقی شهری گفت: دولت در سال جاری قصد عرضه سه صندوق را دارد که صندوق اول صندوق مالی که شامل سهام بانک ها و بیمه ها است که حدود 16 هزار میلیارد تومان ارزش دارد، در صندوق دوم سهام خودرویی ها وجود دارد و صندوق سوم نیز سهام پتروشیمی ها را در بر گرفته است.

وی با اشاره به اینکه قیمت سهام موجود در صندوق مالی در 13 اردیبهشت ماه سال جاری حدود 10 هزار تومان قیمت گذاری شد، ادامه داد: این در حالی بود که عملا در همان تاریخ مذکور قیمت سهام 30 درصد بیشتر از مبلغ قیمت گذاری شده در حال معامله بود. در ضمن در 15 روز اخیر مجموع قیمت سهام موجود در این صندوق افزایش یافته و به 17 هزار تومان رسیده است. همچنین امکان معامله واحدهای صندوق روز گذشته از دو ماه به یک ماه کاهش یافت. یعنی واحدهای خریداری شده از صندوق حدود یک ماه مسدود می شود و پس از اتمام یک ماه برای خرید و فروش بازگشایی می گردد. به علاوه این صندوق دارای بازارگردان است که می تواند ریسک صندوق را کاهش دهد. یعنی بازارگردان تلاش می کند در صورتی که هر واحد صندوق که فروخته شده است با افت قیمت مواجه شود از آن در راستای افزایش قیمت حمایت کند.

این عضو هیات علمی دانشگاه خوارزمی گفت: همان گونه که ملاحظه می گردد برای فروش صندوق دولت مزایای خوبی را در نظر گرفته بود اما یک مجموعه عوامل باعث شد تا مردم رغبتی به خرید آن نشان ندهند.

وی ادامه داد: اولین مورد این بود که دولت و صدا و سیما به خوبی در این زمینه اطلاع رسانی نکردند به عبارت بهتر ضعف در اطلاع رسانی وجود داشت.

دومین مورد این بود که دولت نتوانست آن گونه که باید این صندوق را برای مردم توضیح دهد. به عنوان نمونه باید به مردم آگاهی داده می شد که در این صندوق مردم می توانند از یک تا 200 سهم (واحد) خریداری کنند که از قرار هر سهم یا واحد 10 هزار تومان بوده است. یعنی باید به مردم اطلاع رسانی می کردند که حتی هر فرد می تواند با پرداخت ده هزار تومان صاحب یک سهم یا واحد از این صندوق شود و این خرید تا سقف 200 سهم یا واحد به مبلغ دو میلیون تومان امکان پذیر است.

سومین مورد این بود که این فروش واحدهای صندوق ETF با سهام عدالت همزمان شد و مردم عادی به دلیل عدم اطلاع رسانی مناسب نتوانستند بین این دو تفکیک قائل شوند.

چهارمین مورد این بود که اگر سهام موجود در این صندوق دارای تنوع بیشتری می شد بهتر بود. یعنی سهام موجود در این صندوق ترکیبی از سهام گروه مالی، خودرویی و پتروشیمی بود، بهتر استقبال می شد. اینکه هر صندوق به یک گروه خاص تعلق داشته باشد ریسک افزایش می یابد و با ترکیب سهام و کاهش ریسک مردم رغبت بیشتری به خرید آن نشان می دادند.

پنجمین مورد این بود که اصلاح بازار سرمایه با زمان فروش این صندوق همزمان شد و حدود ده روزی است که بازار سرمایه با افت مواجه شده است و چون بخش زیادی از مردم در اردیبهشت ماه سال جاری وارد بورس شدند و الان در زیان می باشند در نتیجه رغبتی به خرید این صندوق ها هم نشان داده نشد. از طرفی هم این صندوق چون صندوق مالی بود و بانک ها در آن حضور داشتند هم اکنون حدود شش روز است که قیمت سهام نمادهای گروه بانکی روند منفی طی می کنند و دولت چگونه می خواهد با این وضعیت مردم را به خرید صندوق ترغیب کند.

وحید شقاقی شهری با اشاره به اینکه امروز آخرین مهلت برای خرید واحدهای این صندوق است، پیشنهاد داد که دولت مهلت فروش آن را تا روز شنبه هفته آینده تمدید کند.

وی در مورد پیشنهادات دیگر برای فروش بهتر سایر صندوق هایی که دولت قرار است در آینده آن ها را عرضه کند، گفت: به هر حال یک پیشنهاد این است که وقتی صندوقی قرار است ارائه شود برای استقبال از آن باید بازار سرمایه در جهت رونق به نحوی مدیریت شود. زمان عرضه صندوق باید قبل یا بعد از اصلاح بازار سرمایه باشد.

پیشنهاد دوم این است که اطلاع رسانی و توضیحات کافی به مردم در این زمینه داده شود. پیشنهاد سوم این است که عرضه صندوق ها برای فروش با وقایع دیگری همزمان نشود. مثلا صندوق اول با سهام عدالت همراه شد و مردم قادر به تفکیک این دو نبودند. پیشنهاد چهارم این است که صندوق های بعدی به صورت ترکیبی از سهام های گروه های مختلف مثل ترکیب خودرویی و پتروشیمی باشند و مختص یک گروه خاص نباشند.