چرا هلال شوال 1443. ق. در ایران رؤیت نشد؟
از نقشه به دست می‌آید که هلال شوال، در مکه و مدینه و غرب یمن، و همچنین در عراق، شرق عربستان و اروپا به چشم رصدگران یا با دوربین دوچشمی قابل رؤیت خواهد بود.
سرویس دیدگاه مشرق - رصدگران در 23 استان کشور به دلیل شرایط جوی نامساعد، موفق به دیدن هلال نشدند. یعنی عملاً ابری بودن هوا یا غبارآلود بودن آن، امکان رؤیت را فراهم نکرد. مضافاً به اینکه مشخصات رصدی هلال نیز بسیار ضعیف بود و فقط با تلسکوپ و دوربین‌های دوچشمی قوی، احتمال رؤیت داده می‌شد.
اشاره: هلال ماه شوال 1443 هجری قمری، یکی از آن هلال‌های بُحرانی بود که به دلیل شرایط جوی و همچنین ضعیف بودن مشخصات هلال، عملاً رؤیت نشد. این یادداشت به زبان ساده، به این موضوع پرداخته است.
*******
در تقویم رسمی کشور، کارشناسان رؤیت هلال، پیش‌بینی کرده بودند که هلال ماه شوال در غروب روز یکشنبه در شرایط جوی بسیار مساعد، با چشم مسلح به‌سختی احتمال رؤیت دارد. لکن با توجه به نامساعد بودن هوا در بیشتر استان‌ها و نیز ضعیف بودن مشخصات اصلی این هلال، گروه‌های رصدی موفق به رویت هلال شوال نشدند. بنابراین ماه رمضان 30 روزه است و غره ماه شوال (عید سعید فطر) روز سه شنبه 13 اردیبهشت ماه خواهد بود. (بخش استهلال، سایت رهبر معظم انقلاب)
گزارش سایت رهبر معظم انقلاب نشان می‌دهد که رصدگران در 23 استان کشور به دلیل شرایط جوی نامساعد، موفق به دیدن هلال نشدند. یعنی عملاً ابری بودن هوا یا غبارآلود بودن آن، امکان رؤیت را فراهم نکرد. مضافاً به اینکه مشخصات رصدی هلال نیز بسیار ضعیف بود و فقط با تلسکوپ و دوربین‌های دوچشمی قوی، احتمال رؤیت داده می‌شد.
اوضاع جوی کشور در غروب یکشنبه، مطابق نقشه ذیل بود. همانطور که دیده می‌شود، اغلب مناطق کشور، هوای ابری یا غبارآلود داشتند.
مشخصات آن هلال که رؤیت نشد!
رؤیت‌پذیری هلال شوال در غروب یکشنبه 29 رمضان 1443 هجری، برابر با 11 اردیبهشت 1401 و مطابق با اول ماه مه 2022 میلادی، را در نقشه‌های ذیل می‌توان دید.
مشخصات رصدی برای افق تهران:
1. مقارنه ماه و خورشید: ساعت 00:57 دقیقه بامداد یکشنبه 11 اردیبهشت 1401 (به ساعت رسمی ایران) برابر با 20:27 دقیقه شنبه 30 آوریل 2022، به ساعت جهانی (گرینویچ)
2. غروب خورشید در تهران: ساعت 19:51 دقیقه
3. ارتفاع ماه (در لحظه غروب خورشید): 41ر6 درجه
4. سن ماه (در لحظه غروب خورشید): 18 ساعت و 57 دقیقه (79ر0 روز)
5. مدت مکث ماه بعد از غروب خورشید: 40 دقیقه
6. جدایی زاویه‌ای ماه و خورشید: 8 درجه و 55 دقیقه
مشخصات رصدی برای شهرهای مهم ایران و جهان را در سایت مرکز مطالعات و پژوهش‌های فلکی (وابسته به دفتر آیت الله سیستانی) ببینید.
رنگ‌بندی نقشه:
A. سبز تیره: هلال به سادگی، با چشم دیده می‌شود
B. سبز مایل به زرد: هلال تحت شرایط جوی مناسب، با چشم دیده می‌شود
C. سبز مغزپسته‌ای: رؤیت هلال ممکن است نیاز به ابزار و چشم مسلح داشته باشد. به عبارت دیگر، پس از یافتن با ابزار و کشف مکان هلال، می‌توان آن را با چشم در آسمان دید
D. زرد: هلال فقط با چشم مسلح دیده می‌شود
E. قرمز آجری: با تلسکوپ‌های رایج دیده نمی‌شود
خطوط مورب سفید بیانگر سن ماه، از لحظه مقارنه هستند
همچنین در یک نقشه دیگر، پیش‌بینی پذیری هلال شوال 1443 در شامگاه یازدهم اردیبهشت 1401 (اول مه 2022)، اینطور ترسیم شده است:
https://www.moonsighting.com/1443shw.html
تحلیل نقشه‌های فوق در رؤیت هلال شوال 1443 هجری
به شرط صاف بودن هوا و نبودن غبار محلی، هلال ممکن بود که در غرب و جنوب غربی کشور، با دوربین‌های قوی یا تلسکوپ، دیده شود. اما شرایط جوی نامساعد، شرایط رؤیت‌پذیری را به صفر رساند.
از نقشه به دست می‌آید که هلال شوال، در مکه و مدینه و غرب یمن، و همچنین در عراق، شرق عربستان و اروپا به چشم رصدگران یا با دوربین دوچشمی قابل رؤیت خواهد بود.
سن ماه در این نقشه، با خطوط مورب سفید، مشخص شده. به طور کلی، اگر حدود 17 ساعت از لحظه مقارنه بگذرد، ماه را می‌توان با دوربین‌های دوچشمی دید. برای رؤیت با چشم، سن ماه باید در حدود 21 ساعت باشد. در هلال شوال، سن ماه در افق تهران نزدیک به 19 ساعت است لذا با چشم قابل رؤیت نیست.
نظر منجمان و متخصصان استهلال، بر این است که رصد ماه شوال 1443، مشابه با هلال شوال 1442 هجری و بلکه سخت‌تر از آن است؛ هم به دلیل مشخصات رصدی هلال و هم به سبب ابری بودن هوا (شرایط جوی). سال گذشته از یکصد گروه رصدی، فقط سه گروه در خراسان‌های رضوی، شمالی و جنوبی موفق شدند هلال را با ابزار نجومی رؤیت کنند. تصاویر برخی از آنها در بخش استهلال سایت رهبر معظم انقلاب وجود دارد.
[هلال شوال 1442 هجری در خراسان]
نقشه رؤیت هلال شوال در غروب دوشنبه 12 اردیبهشت
طول هر ماه قمری، حدود 5ر29 روز است. لذا هر ماه، یا 29 روزه است یا 30 روزه. وقتی که ماه در غروب روز بیست و نهم دیده نشد، نیازی به رصد در روز بعد نیست. با این حال، نقشه رؤیت‌پذیری هلال شوال در غروب دوشنبه 12 اردیبهشت 1401 برابر با دوم مه 2022 به این شکل خواهد بود. در ایران سن ماه حدود 44 ساعت است و به راحتی با چشم عادی قابل امکان رؤیت دارد.
لذا پیشنهاد می‌شود که مردم عزیز کشورمان این هلال زیبا را که با چشم رؤیت می‌شود، رصد کنند.
دو شعر کوتاه در وصف عید فطر
شاید معروف‌ترین بیت، در وصف رؤیت هلال، از حافظ شیرازی باشد:
مزرع سبز فلک دیدم و داسِ مهِ نو
یادم از کِشته خویش آمد و هنگام درو
سخن را با شعری از مسعود سعد سلمان، شاهر قرن پنجم هجری در خوشامد عید فطر و حسرت رمضان المبارک به پایان می‌بریم:
رسید عید و ز ما، ماه روزه کرد گذر
وداع باید کردش که کرد رأی سفر
به ما مقدمه عید فر خجسته رسید
براند روزه فرخنده ساقه لشکر
برفت زود ز نزدیک ما و نیست شگفت
که زودتر رَود آن چیز کو گرامی‌تر
مه صیام درختی است بار او رحمت
به آب زهد توان خورد هم ز شاخش بر
بزرگوار مها و خجسته ایاما
چه گفت خواهی از ما به خالق اکبر
نداشتیم تو را آنچنان که واجب بود
شدی و ماند حقت خلق را به گردن بر
حقت شناخت که داند چنانکه هست روا
به سرت برد که داند چنان که برد به سر...»
منابع:
https://www.irimo.ir/far/index.php
https://webspace.science.uu.nl/gent0113/islam/islam_lunvis.htm
https://webspace.science.uu.nl/gent0113/islam/1443/1443g_10b.pdf
https://www.moonsighting.com/visibility.html
https://www.moonsighting.com/1443shw.html
https://aasemaan25.blog.ir/post/Helal-Shawwal-1443
