چرا کشور را گران اداره می‌کنیم و بودجه صرفه چه می‌شود؟/ وقتی بودجه را شفاف می‌نویسند

عطا بهرامی، کارشناس و تحلیگر مسائل اقتصادی در گفت‌وگو با خبرنگار شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ در پاسخ به این سوال که آیا کشور را گران اداره می‌کنیم؟، اظخار کرد: این گزاره واقعا درست است البته در فضای کارشناسی اقتصادی ایران یکسری حرف‌های غلط جا افتاده که متاسفانه این‌ها مبنای تصمیم گیری، سخن گفتن و عمل شده است. وی با اشاره به حقوق و دستمزد در بودجه، افزود: تقریبا سال گذشته حدود 120 تا 140 هزار میلیارد تومان حقوق دستمزد پرداخت شد در حالی که حجم بودجه کل کشور حدود 800 هزار میلیارد تومان بود؛ یعنی 15 درصد بودجه صرف دستمزد شده است. متاسفانه می‌گویند دولت ایران بزرگ است و کارمندان آن زیاد هستند که باید کوچک سازی رخ دهد. دولت در ایران بزرگ نیست این کارشناس اقتصادی تاکید کرد: تقریبا حدود 8 درصد نیروکار کشور در بخش دولتی مشغول به کار هستند. این رقم در سوئد و نروژ 40 الی 50 درصد، آلمان 9 درصد، آمریکا 12 درصد و فرانسه نزدیک 17 درصد است. مثلا انگلیس با 55 میلیون جمعیت تقریبا 5.5 میلیون نیروی کارش در بخش دولت هستند؛ در حالی که در ایران با 85 میلیون جمعیت فقط حدود 2.3 میلیون نفر کارمند دولتی هستند و بعد می‌گویند دولت در ایران بزرگ است و باید کوچه سازی شود. بهرامی ادامه داد: مسئله دوم نسبت مخارج دولت به تولید ناخالص داخلی است که در ایران به 12 درصد رسیده است. که این عدد واقعا خنده داری است و مبنای عمل قرار می‌گیرد. دولت ایران بزرگ نیست ولی ناکارآمد است؛ یعنی در کشور کارخانه کارتن سازی دولتی هم داریم که واقعا بی‌ربط است، زیرا دولت نباید به دنبال این موارد برود، ولی دولت بزرگی محسوب نمی‌شود. وی بیان کرد: رقم بودجه جاری کشور در سال 92 حدود 108 هزار میلیارد تومان بود که در سال 1400 به بیش از 1100 هزار میلیارد تومان رسید. این نشان می‌دهد در مخارج دولت در 8 سال گذشته جهشی 10 برابری داشته است؛ ولی حقوق کارمندان در این مدت حدود 4 برابر شده است. بودجه را غیرشفاف می‌نویسند این تحلیگر اقتصادی در ادامه با طرح این سوال که مابقی بودجه کجا رفته است، گفت: متاسفانه کشور را گران اداره می‌کنیم؛ متاسفانه بودجه و هزینه کردها غیر شفاف است؛ اصلا بودجه کشور را به گونه‌ای می‌نویسند که غیر شفاف (فسادزا) باشد. امسال هم یک شاهکار آن علنی شد که تغییر جداول بودجه بود؛ البته برای بار اول نبوده ولی چون دو جناح مختلف بودند، یکی از آنها ماجرا را علنی کرد. بهرامی گفت: متاسفانه بقیه بودجه صرف ریخت و پاش‌ها می‌شود؛ یعنی با تعریف و اجرایی کردن یک سری پروژه‌های بزرگ و عجیب منابع بودجه هدر می‌رود. الان پروژه‌هایی که بیش از 16 سال از اجرای آن آغاز شده و هر سال به آن بودجه اختصاص می‌دهند و هنوز تکمیل نشده است. متاسفانه رد این‌ها را به سادگی نمی‌توان پیدا کرد ولی با یک بازرسی ویژه خودش را نشان می‌دهد. وی تصریح کرد: مثلا پتروشیمی الف می‌خواهند در کویر احداث شود که با این کار منابع آبی کشور را هم نابود کردند؛ این پروژه قرار است با 2000 میلیارد تومان و سه ساله تکمیل شود ولی بعد از این مدت، این پول هزینه شده ولی پروژه فقط 10 درصد پیشرفت داشته است؛ کسی هم سوال نمی‌کند که چه شد؟ و باز هم به آن بودجه اختصاص می‌دهند و این ماجرا سال‌ها همین گونه ادامه می‌یابد. این کارشناس اقتصادی بیان کرد: متاسفانه کسی در این سیستم سوال نمی‌کند چه شده است؟؛ یا برآورد بی‌ربط بوده یا پول‌ها جای دیگری رفته است. در کشور از این پروژه‌ها زیاد داریم؛ در کشوری که 1100 هزار میلیارد تومان بودجه دارید را مگر باید انگونه اداره کرد. بهرامی با تاکید بر اینکه اشتباه راهبردی است که حقوق و دستمزها را مطرح می‌کنند؛ گفت: امسال حدود 220 هزار میلیارد تومان بودجه کل (حدود 17 درصد) صرف حقوق کارمندان دولتی می‌شود و این موضوع نمی‌تواند عامل تورم و دولت بزرگ باشد. وی ادامه داد: نقش دولت باید بازتعریف شود و دولت از تصدی‌گری کنار برود؛ امروز خیلی از صنایع ربطی به دولت ندارد، مثل مرغداری دولتی و... که اینها بی‌ربط است البته خصوصی سازی اینها مانند گذشته هم صحیح نیست و باعث فساد و رانت خواهد شد و باید از طریق بازار سرمایه واگذار شود. این کارشناس اقتصاد گفت: متاسفانه امروز در بخش نظارت به شدت با کمبود نیرو مواجه هستیم و دولت امروز در نظام مالیاتی، آموزش پروش، محیط زیست و... نیرو انسانی کافی ندارد و این‌ها را به اسم دولت بزرگ زدند. دولت باید تعداد نیروهایش باید خیلی بیشتر از وضعیت فعلی باشد و اصلا عدد معقولی نیست زیرا کار را نمی توان جلو برود؛ البته در برخی جاها نیز نیروی مازاد وجود دارد. بهرامی بیان کرد: دولت باید نیروی خود را افزایش دهد؛ البته نه در کارخانجات و.... امروز در کشور رقم یارانه نقدی در 11 سال گذشته تغییر نکرده است ولی نرخ ارز چند برابر شده است. این‌ها نشان می‌دهند خروجی‌ها مناسب نیست و باید نهادها مانند نظام بانکی را شفاف کنیم و اصلاحاتی در حکمرانی رخ می‌دهد. انتها یپام