چه چیزی باعث ایجاد زخم معده می شود؟

به نقل از وب ام دی، معده یکی از شگفتی‌های بدن انسان می‌باشد که باوجود آنکه دارای محیطی اسیدی است اما جدار آن توسط یک غشای موکوسی غلیظ قلیایی - با ضخامت حدوداً 1 سانتی متر - در برابر این محیط اسیدی محافظت می‌شود که اگر این سد محافظتی به هر دلیلی از بین برود مخاط معده در معرض مستقیم اسید قرار گرفته و دچار آسیب جدی می‌شود. زخم و التهاب معده در واقع نتیجه آسیب این سد دفاعی می‌باشند. اگرچه زخم معده می‌تواند ناشی از عوامل گوناگون از قبیل عوامل عصبی و روانی، شیمیایی، مصرف الکل، مصرف طولانی مدت قرص آسپرین و تنباکو باشد. اما یکی از مهمترین دلایل ایجاد آن عفونت ناشی از باکتری موسوم به هلیکوباکترپیلوری می‌باشد.

اگرچه غذا باعث ایجاد یا درمان زخم نمی شود، برخی از آنها می توانند درد شما را بدتر کنند، در حالی که برخی دیگر ممکن است به بهبود سریعتر شما کمک کنند.

هلیکوباکتر پیلوری، باکتری مشکل ساز برای عفونت میکروبی معده

هلیکوباکترپیلوری یک باکتری گرم منفی است که محل اصلی زندگی آن جدار معده می‌باشد. این باکتری با مکانیسم‌های خاصی می‌تواند در محیط اسیدی معده زنده بماند که بوسیله همین مکانیسم‌ها به جدار معده آسیب می‌رساند. این باکتری می‌تواند هم از طریق طبیعی و هم از طریق سیستم ایمنی و تولید سیتوکینهای خاص باعث ایجاد التهاب معده شود. شیوع عفونت هلیکوباکترپیلوری بطور معمول مرتبط با شرایط ژئوگرافی و اقتصادی - اجتماعی جامعه می‌باشد.

در کشور ما شیوع این عفونت حدود 80 درصد (در افراد بزرگسال) می‌باشد و حدود 15-10درصد از این افراد دچار زخم معده و 1 درصد نهایتاً دچار سرطان معده می‌شوند. هلیکوباکترپیلوری مهمترین عامل التهاب مزمن بافت تولید کننده موکوس معده، زخم معده، سرطان معده و التهاب آتروفیک معده (التهاب مزمن با تخریب غشای موکوسی و غده‌های اسید ساز معده) می‌باشد که التهاب آتروفیک معده می‌تواند منجر به عدم ترشح اسید و فاکتور داخلی معده شود و از آنجا که عناصر دو ظرفیتی از قبیل کلسیم و آهن در محیط اسیدی بهتر جذب می‌شوند با کاهش ترشح اسید جذب این عناصر هم کاهش می‌یابد و نیز فاکتور داخلی عاملی است که برای جذب ویتامین B12 ضروری می‌باشد. کمبود آهن و ویتامین B12 هر دو می‌توانند باعث کم‌خونی نهفته شوند.

چه غذاهایی برای میکروب معده خوب است؟

پزشکان به مردم می گفتند برای درمان زخم خود شیر بخورند. این قبل از آن بود که داروهای بهتری مانند داروهای کنترل کننده اسید به وجود بیاید. امروزه می دانیم که شیر نمی تواند به پیشگیری یا تسکین زخم معده کمک کند. در واقع، ممکن است با تحریک معده شما برای تولید اسید بیشتر، اوضاع را بدتر کند.

غذاهای حاوی پروبیوتیک

غذاهایی مانند ماست، میسو، کیمچی، کلم ترش، کومبوچا و تمپه سرشار از باکتری های «خوب» به نام پروبیوتیک هستند. آنها ممکن است با مبارزه با عفونت هلیکوباکتر پیلوری به درمان بهتر زخم معده کمک کنند.

غذاهای غنی از فیبر

سیب، گلابی، بلغور جو دوسر و سایر غذاهایی که فیبر بالایی دارند از دو جهت برای زخم معده مفید هستند. فیبر می تواند میزان اسید معده و در عین حال نفخ و درد را کاهش دهد. تحقیقات همچنین نشان داده است که رژیم غذایی غنی از فیبر ممکن است به جلوگیری از زخم معده کمک کند

سیب زمینی شیرین

این ماده سرشار از ویتامین A است و شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد این ماده مغذی می‌تواند به کوچک کردن زخم معده کمک کند و همچنین ممکن است در پیشگیری از آن نقش داشته باشد. سایر مواد غذایی با دوز مناسب ویتامین A عبارتند از اسفناج، هویج، طالبی و جگر گاو

فلفل دلمه ای قرمز

فلفل دلمه ای قرمز سرشار از ویتامین C است که می تواند به روش های مختلفی از شما در برابر زخم محافظت کند. برای مثال، ویتامین C نقش مهمی در بهبود زخم دارد. افرادی که به اندازه کافی از این ویتامین در رژیم غذایی خود دریافت نمی کنند نیز بیشتر در معرض ابتلا به زخم هستند. این ماده مغذی را از مرکبات، توت فرنگی، کیوی و کلم بروکلی می توانید دریافت کنید.

بدترین غذاها برای عفونت میکروبی معده

شیر

پزشکان به مردم می گفتند برای درمان زخم خود شیر بخورند. این قبل از آن بود که داروهای بهتری مانند داروهای کنترل کننده اسید به وجود بیاید. امروزه می دانیم که شیر نمی تواند به پیشگیری یا تسکین زخم معده کمک کند. در واقع، ممکن است با تحریک معده شما برای تولید اسید بیشتر، اوضاع را بدتر کند.

الکل

اگر در حال حاضر مستعد ابتلا به زخم معده هستید، بهتر است از الکل اجتناب کنید. تحقیقات نشان داده است که مشروب الکلی باعث تحریک و حتی آسیب به دستگاه گوارش شما می شود. می تواند زخم را بدتر کند.

غذاهای چرب

غذاهای چرب اصلا غذای مناسبی برای مقابله با زخم معده نیستند؛ هضم آنها بیشتر طول می کشد، که می تواند منجر به درد شکم و نفخ شود و شرایط را برای شما سخت تر کند. اگر آنها احساس معده شما را بدتر می کنند، از آنها بپرهیزید.

غذاهایی که به نسبت شخص واکنش متفاوتی در بدن می دهد

غذاهای تند

برای مدت طولانی، پزشکان فکر می کردند که غذای تند عامل اصلی ایجاد زخم است. ما اکنون می دانیم که این درست نیست. با این حال، برخی افراد متوجه می شوند که غذاهای تند علائم آنها را بدتر می کند. اگر مصرف این مواد در رژیم غذایی باعث بروز درد می شود از آن اجتناب کنید.

مرکبات

در ابتدا، منطقی به نظر می رسد که غذاهای اسیدی مانند مرکبات و گوجه فرنگی باعث تشدید زخم می شوند. اما شواهد محکمی مبنی بر اینکه آنها بر روی زخم های معده چه تأثیری می گذارند، وجود ندارد. با این حال، همه ما واکنش‌های منحصربه‌فردی به غذاها داریم، بنابراین اگر غذاهای اسیدی باعث بدتر شدن زخم شما می‌شوند، از مصرف آن‌ها صرف نظر کنید.

شکلات

شکلات فواید بالقوه زیادی برای سلامتی دارد. اما اغلب برای برخی از افرادی که زخم معده دارند باعث ناراحتی می شود. اگر خوردن شکلات احساس شما را بدتر می کند، صبر کنید تا زمانی که زخم شما بهبود یابد، در مصرف آن زیاده روی نکنید.

کافئین

نتایج تحقیقات انجام گرفته در مورد اینکه آیا کافئین (به ویژه قهوه) باعث بدتر شدن زخم می شود یا خیر، متفاوت است. با این حال، توصیه رایج این است که اگر زخم معده دارید مصرف آن را محدود کنید.. از پزشک خود بپرسید، اما تا زمانی که علائم شما بدتر نشود، ممکن است مجبور نباشید قهوه را ترک کنید.

نوشیدنی‌های الکلی می‌توانند باعث وخیم‌تر شدن شرایط شما شوند و نوشیدنی‌های کافئینه از قبیل چای و قهوه می‌توانند باعث تشدید درد در این افراد شوند.

چه کسانی در معرض خطر عفونت میکروبی معده هستند؟

افرادی که دارای سابقه فامیلی سرطان معده در خویشاوندان درجه اول خود هستند و افرادی که التهاب معده دارند. برخی از علائم عفونت به هلیکوباکتر پیلوری شامل: سوء هاضمه، درد و سوزش سر دل، نفخ همراه با درد، حالت تهوع، سیری زودرس همراه با نفخ، درد در ناحیه بالای شکم که یک ساعت یا بیشتر بعد از صرف غذا مشاهده می‌شود. از آنجا که این باکتری از طریق مدفوعی - دهانی منتقل شود بنابراین رعایت بهداشت فردی ضروری می‌باشد.

درمان عفونت میکروبی معده

عفونت هلیکوباکترپیلوری بطور خودبخودی قابل درمان نیست و در صورت عدم پیگیری و طولانی شدن عفونت عوارض می‌تواند گسترش پیدا کند تا جایی‌که منجر به آسیب جدی به معده و نهایتاً سرطان شود. مهم‌ترین روش درمانی در ایران درمان 3 دارویی به مدت تقریبا 2 هفته می‌باشد. این رژیم شامل تجویز همزمان 3 آنتی‌بیوتیک به همراه یک داروی خنثی‌کننده اسید معده است. مصرف به موقع داروها و کامل کردن دوره درمان برای ریشه‌کنی این باکتری ضروری می‌باشد.

توصیه‌های غذایی برای غلبه به عفونت هلیکوباکتر پیلوری

از آنجا که ابتلا به عفونت هلیکوباکتر پیلوری بر اساس مدت و شدت عفونت می‌تواند. طیفی از علائم را از قبیل التهاب معده تا زخم معده را شامل شود بنابراین توصیه‌ها و پرهیزهای غذایی مشابه همه بیماران گوارش است: خوب جویدن غذا، وعده‌های کم و مکرر در طول روز، عدم مصرف وعده سنگین قبل از خواب می‌تواند در بهبود علائم این بیماران موثر باشد. میوه و سبزیجات تازه و مواد غذایی حاوی سلنیوم از قبیل مغزها و خصوصا بادام هندی، غذاهای دریایی، گوشت مرغ، گوشت گوسفند و جگر برای سلامت معده مفید می‌باشند.

در گذشته افراد مبتلا به زخم یا التهاب معده از خوردن غذاهای اسیدی منع می‌شدند اما درحال حاضر خوردن غذاهای اسیدی مانند مرکبات، گوجه فرنگی و... براساس تحمل فرد قابل توصیه می‌باشد. نوشیدنی‌های الکلی می‌توانند باعث وخیم‌تر شدن شرایط شوند و نوشیدنی‌های کافئینه از قبیل چای و قهوه می‌توانند باعث تشدید درد در این افراد شوند. مصرف پودر فلفل قرمز می‌تواند اثری دوگانه داشته باشد به طوریکه مصرف زیاد آن باعث تشدید علائم و وخیم‌تر شدن بیماری و مصرف مقادیر کم آن باعث افزایش تولید موکوس و بهبود زخم معده شود.

مصرف بعضی غذاها می‌تواند از جدار معده در برابر هلیکوباکترپیلوری محافظت کند و یا در کنار درمان دارویی به ریشه‌کنی این باکتری کمک کند:

1. زردچوبه، عصاره زنجفیل و نیز مصرف مواد غذاهای حاوی مواد فنولیک از قبیل قره‌قاط می‌تواند در ریشه‌کنی این باکتری موثر باشند.

2. تحقیقات نشان داده است که مصرف برخی از انواع عسل نیز برای درمان هلیکوباکترپیلوری موثر است.

3. غذاهای حاوی سولفورفان از قبیل انواع کلم یک باکتری‌کش قوی محسوب می‌شوند که می‌توانند بر ریشه‌کنی هلیکوباکترپیلوری هم موثر باشند.

4. مصرف سویا نیز ممکن است باعث کاهش تولید واسطه‌های التهابی (اینترلوکین 10) ناشی از هلیکوباکترپیلوری شود.

5. پونه علاوه بر خاصیت آنتی اکسیدانی می‌تواند بر تخریب هلیکوباکترپیلوری هم موثر باشد.

6. مصرف میوه و سبزی تازه خصوصا آنهایی که سرشار از ویتامین C، ویتامینE (انواع مغزها و دانه‌های روغنی)، لیکوپن (سبزیجات و میوهایی که رنگ قرمز دارند) هستند نیز می تواند مفید باشد.

7. مصرف پودر سیر نیز می‌تواند در کنار تجویز آنتی‌بیوتیک، به کاهش عفونت و ریشه‌کنی بیشتر این باکتری کمک کند.

بیشتر بخوانید:

• 11 فوتی و شناسایی 187 بیمار جدید کرونا در کشور

35271