چگونه سفره آب های زیر زمینی قم در حال جمع شدن است؟

عطیه نظری، کارشناس حوزه آب‌های زیر زمینی در گفت‌وگو با ایسنا عنوان کرد: سفره‌های آب‌های زیر زمینی به دو دسته محبوس (محصور) و آزاد تقسیم می‌شوند.

وی با اشاره به اینکه تعدادی از سفره‌های آب‌های زیر زمینی قم سفره آزاد است، بیان کرد: سفره‌های آزاد این امکان را دارند بر اثر بارش‌های مستقیم نزولات جوی، روان آب‌های سطحی و نفوذی که در آن‌ها اتفاق می‌افتد تغذیه و بازسازی شوند تا اگر افتی وجود دارد جبران شود؛ اما این جبران به ویژه در مورد سفره‌هایی که سطح آب زیرزمین در آن‌ها خیلی پایین است، بسیار آرام صورت می‌گیرد.

وی افزود: مثلا متوسط سطح آب‌های زیر زمینی در استان قم بالای 100 متر است و بارشی که اتفاق می‌افتد باید یک مسیر 100 متری یعنی معادل یک ساختمان 24 طبقه را طی کند تا به سطح آب‌های زیر زمینی برسد و آنقدر این مسیر طولانی است که زمان زیادی طول می‌کشد تا جبران صورت بگیرد.

نظری درباره سفره‌های آب‌های زیر زمینی محصور گفت: سطح سفره‌های محصور آب‌های زیر زمینی توسط یک لایه نفوز ناپذیری محصور شده است که امکان نفوذ مستقیم از سطح سفره وجود ندارد و توسط یک منبعی خیلی دور دست تر از جایی که از آن بهره برداری می‌شود، تغذیه می‌شوند.

وی اظهار کرد: مثلا آبخوان دشت علی آباد که در جنوب شرقی ساوه قرار دارد، با بارش مستقیم تغذیه‌ای صورت نمی‌گیرد؛ چون منبع تغذیه آن در قسمت‌های شمال غربی دشت ساوه است که فضای بسیار محدود و کوچکی است.

وی تاکید کرد: در برداشت از آبخوان‌های محصور باید دقت بیشتری صورت بگیرد و به اندازه‌ای که تغذیه می‌شوند باید برداشت کرد؛ زیرا این ذخیره سازی در زمان زمین شناسی و در دراز مدت انجام شده است.

وی بابیان اینکه مدیریت برداشت صورت نگرفته است و بیلان آن‌ها به ویژه در دشت علی آباد پایین آماده است، تصریح کرد: سفره علی آباد یکی از ذخایر به نسبت شیرین قم است و بخشی از آب شرب شبکه شهری (علمک‌های آب شیرین قم) را تامین می‌شود و یک ذخیره استراتژیک برای استان قم به حساب می‌آید.

وی با تاکید براینکه برداشت بی رویه و مدیریت نادرست باعث شده این آبخوان افت زیادی داشته باشد و شواهد فرونشست در آن مشاهده شود، بیان کرد: ترک‌های زمین، آسیب به ساختمان‌های روستایی و رشد ظاهری در لوله جدار چاه‌های را داریم که نماد عینی فرونشست است و نشان می‌دهد که یکی از استراتژیک ترین و مهم ترین ذخایر آبی در حال از دست رفتن است که احیای آن در کوتاه مدت حتی بابارش‌های سنگین هم خیلی بعید است.

کارشناس حوزه آب‌های زیر زمینی ادامه داد: مهم‌ترین آسیب افت آب‌های زیر زمینی از دست رفتن منابع استراتژیک است و بقیه موارد مانند فرو نشست زمین از عوارض جانبی هستند.

وی عنون کرد: به دلیل اینکه آب‌های زیرزمینی از نظر دوری از آلودگی به نسبت آب‌های سطحی وضعیت بهتری دارند و در مناطقی مثل قم که دسترسی به آب سطحی وجود ندارد در دسترس‌تر هستند جز منابع استراتژیک محسوب می‌شوند.

نظری ادامه داد: همه دنیا سعی می‌کنند به جز در موقع بحران به سراغ این منابع مهم نروند و آن را برای زمانی که راهی وجود ندارد، نگه دارند؛ اما ما آن را در شرایط عادی مصرف می‌کنیم.

وی با بابیان اینکه تنها راه حل جبران این کاهش مدیریت برداشت بااستفاده از روش‌های مدیریت تقاضا و مصرف آب‌های خاکستری است، گفت: در دنیا برای بسیاری از مصارف غیرشرب از آب‌های خاکستری استفاده می‌کنند و حتی با استفاده از تکنولوژی کیفیت آن را تا سطح آب شرب بهبود می‌دهند.

بیان کرد: در کشورهای حاشیه خلیج فارس وسعت زیادی از خط ساحلی شان را با استفاده از کارخانه برای شیرین کردن آب استفاده کردند و سرمایه گذاری سنگینی در این زمینه انجام دادند و آب شیرین شرب و آب مصرفی در توسعه شان را از این منبع تامین می‌کنند.

وی با اشاره به اینکه رعایت الگوهای مصرف به ویژه در کشاورزی از راه‌های دیگر مدیریت این منابع ارزشمند است، گفت: بحث‌هایی در رابطه با تغییر الگوی کشت قم و ساعت کارکرد برداشت از چاه‌ها صورت گرفته است اما جای کار بیشتری وجود دارد.

کارشناس حوزه آب‌های زیر زمینی یادآور شد: اینکه بیش از 90 درصد مصرف آب در بخش کشاورزی است را نمی‌تون انکار کرد و اگر 10 درصد در آن صرفه جویی رقم بخورد رقمی بزرگ می‌شود که برای بهبود سفره‌ها موثر است.

انتهای پیام