کتاب‌ها هم شهید می‌شوند

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، شمار شهدای غزه به مرز 58 هزار نفر رسید، این آمار رسمی است که وزارت بهداشت فلسطین اعلام کرده. هنوز تکلیف بیش از 10 هزار نفری که مفقودند، مشخص نشده است.

این آمار و ارقام که از 15 مهر 1402 تا امروز بر آن افزوده می‌شود، بُعد انسانی حملات وحشیانه رژیم صهیونیستی به خاک فلسطین را تنها با نگاه آمار و عدد بیان می‌کند، به نظر می‌رسد فاجعه انسانی در غزه زمانی کاملاً بیان می‌شود که تمام ابعاد زندگی تک‌تک این آدم‌هایی را که در آمار ذکر شده و نشده‌اند، بیان شود. هرکدام از این آدم‌ها خاطراتی و خانواده‌ای داشتند، دلگرمی و امیدی، باید دید این جنگ وحشیانه زیر سایه سکوت مجامع بین‌المللی چگونه آنها را به یکباره از زندگی آدم‌ها دزدید و برد.

از بین رفتن 6 میلیون جلد کتاب در غزه

حجم ویرانی و کشتار بی‌سابقه در غزه، کمتر مجال داده تا دیگر ابعاد زندگی مردمان این باریکه از جمله بُعد فرهنگی مورد بررسی قرار گیرد. به گفته رئیس اتحادیه ناشران عرب، بیش از شش میلیون جلد کتاب در جنگ رژیم صهیونیستی علیه فلسطین از بین رفته است. اتحادیه ناشران عرب با در نظر گرفتن این خسارت، در اطلاعیه‌ای از تمام ناشران جهان عرب درخواست کرد تا کتاب و منابع مکتوب اهدایی خود را برای رفع بخشی از خلأهای ایجاد شده در این جنگ اهدا کنند.

طبق گزارش‌ها، بیش از 90 درصد کتابخانه‌های عمومی غزه از جمله کتابخانه‌های شهرداری‌ها از جمله کتابخانه دیرالبلح، کتابخانه رشاد الشوا (بزرگترین کتابخانه غزه که به داشتن منابع تاریخی مهم معروف بود)، کتابخانه‌های دانشگاه‌ها از جمله الازهر، دانشگاه اسلامی، دانشگاه فلسطین، دانشگاه الاقصی و... تخریب شده‌اند. به گفته شاهدان عینی، اسرائیل عامدانه این مراکز را مورد هدف قرار داده است. نماینده فلسطین در اتحادیه مورخان عرب در این‌باره گفته است: "من معتقدم که ما با تخریب تعداد زیادی از مکان‌های تاریخی، از جمله بیش از 200 مکان باستانی که شامل تمدن‌های مختلفی است که از فلسطین عبور کرده‌اند، ضرر زیادی کردیم و نشانه‌های مهمی را که در مورد تاریخ فلسطین و روند زندگی فلسطینیان صحبت می‌کرد، از دست دادیم."

خانه‌های کاغذی که در آتش سوختند

او با بیان اینکه تخریب کتابخانه‌ها، فکر و اندیشه را هدف قرار داده است، افزود: "زیرا این کتابخانه‌ها نشانه‌های فرهنگی و علمی برای مردم فلسطین در غزه بودند؛ بنابراین از دست دادن آنها، از دست دادن میراث بزرگی از اطلاعات تمدنی، تاریخی و علمی تلقی می‌شود که در بلندمدت تأثیرگذار خواهد بود و مطمئناً جبران آن به زمان زیادی نیاز دارد؛ چه از نظر کمیت و چه از نظر کیفیت. ما در مورد کتاب‌های با کیفیتی صحبت می‌کنیم که در نوار غزه وجود داشت؛ زیرا غزه مکانی بود که قدیمی‌ترین دانشگاه در تاریخ در دوران یونانیان را در خود جای داده بود؛ بنابراین ما در مورد یک مرکز علمی بزرگ صحبت می‌کنیم."

بازگشت مغول‌ها به قرن 21

حسام ابونصر حملات رژیم صهیونیستی به مراکز علمی و فرهنگی غزه را مشابه حملات مغول در طول تاریخ دانست و اضافه کرد: "سوزاندن و از بین بردن این منابع کمتر از کاری نیست که مغولان در هنگام ورود به بغداد انجام داده و همه آثار را از بین بردند. احیای این منابع کار دشوار، پر هزینه و گاه غیر ممکنی است. ما درباره از بین رفتن کتاب‌های نادر، حکاکی‌های سنگی و نسخه‌های خطی دست‌نویس کمیاب و تاریخی و همچنین هزاران برگ سند صحبت می‌کنیم."

به گفته او؛ غزه شامل بسیاری از کتاب‌ها و نسخه‌های خطی نادر از جمله در علوم اسلامی، بلاغت، ادبیات، نجوم، پزشکی و سایر علوم، ریاضیات و زیست‌شناسی است و از جمله کتاب‌های قدیمی مانند «اتحاف الأعزه فی تاریخ غزه» و دیوان «أبو زقاعه الغزی» که از قدیمی‌ترین دیوان‌های شعری است. همچنین یک کتاب مهم به نام «مخطوطات الشافعی» وجود دارد و یکی از نسخه‌های خطی شامل بیش از 800 ورق نوشته شده با دست است، کتاب‌های نادر زیادی وجود دارد که در مراکز مختلف از جمله در کتابخانه العمری نگهداری می‌شدند.

کتاب، در شرایطی که ساکنان غزه از هر وسیله سرگرمی محروم‌اند، تنها پناه و سرگرمی است. با این حال، در حدود دو سال گذشته و پس از حمله رژیم صهیونیستی، بسیاری از کتابخانه‌های شخصی ساکنان این منطقه نیز از بین رفته‌اند که هنوز شمار آنها در آمارهای رسمی اعلام نشده است؛ کتابخانه‌هایی که روزگاری مأمن مالکان بوده‌، زیر گوش کودکان غزه داستان‌های هزار و یک شب را نجوا می‌کردند، حالا زیر خروارها خاک خفته‌اند و همچون 17 هزار کودک شهید این جنگ، دیگر سخن نمی‌گویند.

شاهدان عینی: اسرائیل می‌خواهد حافظه تاریخی غزه را پاک کند

در میان کتابخانه‌های شخصی، بودند کتابخانه‌هایی که از منابع قابل توجهی به لحاظ کیفی و کمی برخوردار و حائز اهمیت بودند. ساکنان غزه که در چرخه‌ای از آوارگی و کوچ اجباری قرار گرفته‌اند، شاید هرگز گمان نمی‌کردند که این جنگ تا چندین ماه به طول انجامد و اثری از خانه‌هایشان باقی نماند. آنها زندگی خود را در یک چمدان بستند، به امید آنکه دوباره به خانه و کاشانه‌شان بازگردند، اما حالا نه نشانی از کتابخانه‌هایشان باقی است و نه ردی از محله‌ای که در آن روزگار می‌گذرانده‌اند.

ساکنان غزه معتقدند، تخریب تمام دانشگاه‌ها، کتابخانه‌های عمومی و مراکز فرهنگی غزه تنها یک تفسیر دارد و آن این است که اشغالگران نمی‌خواهند موسسات فرهنگی، علمی و دانش برپا شوند و عمداً هرگونه کتاب، مرجع و مجلد تاریخی را که آگاهی از مسئله فلسطین را شکل می‌دهد و به پختگی صحنه فرهنگی در غزه کمک می‌کند، می‌سوزانند.

هدف قرار دادن و تخریب کتابخانه‌ها صرفاً تخریب یک ساختمان نیست؛ بلکه اشغالگران از این طریق می‌خواهند مردم فلسطین را نادان نگه دارند و هرگونه نشانه فرهنگی و تمدنی را از بین ببرند. به اعتقاد آنها، این نوع حملات رژیم صهیونیستی، سازمان‌یافته طراحی شده است.