کشف مجموعه‌ای از گچبری‌های دوره ساسانی در روستای هور
پنجمین فصل کاوش باستان‌شناسی در محوطه تاریخی بازه هور با تمرکز بر ادامه کاوش‌ها در محل قلعه دختر روستای رباط سفید، به کشف مجموعه ارزشمندی از گچبری‌های دوره ساسانی مزین به نقوش هندسی، گیاهی و انسانی منجر شد.
به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری تسنیم؛ میثم لباف خانیکی سرپرست هیئت باستان‌شناسی، از کشف مجموعه ارزشمندی از گچبری‌های دوره ساسانی مزین به نقوش هندسی، گیاهی و انسانی در محوطه تاریخی بازه هور خبر داد و گفت: این فصل از کاوش‌های باستان‌شناسی که با هدف شناسایی کاربری مجموعه معماری قلعه دختر و تعیین قدمت آثار و بقایای معماری مورد تأیید و تصویب پژوهشگاه قرار گرفت، به کشف آثار مهمی از فرهنگ و تمدن خراسان پیش از اسلام انجامید.
وی ادامه داد: از جمله مهم‌ترین یافته‌های کاوش در قلعه دختر می‌توان به مجموعه ارزشمندی از گچبری‌های دوره ساسانی مزین به نقوش هندسی، گیاهی و انسانی اشاره کرد که فصل جدیدی در تاریخ هنر ایران ساسانی می‌گشاید.
این باستان‌شناس تصریح کرد: در نتیجه در کاوش‌های فصل جاری مشخص شد که مجموعه معماری مکشوفه، آتشکده‌ای معظم از دوره اشکانی و ساسانی بوده که از یک چهارطاقی آجری و یک تالار ستوندار تشکیل شده است.
سرپرست هیئت باستان‌شناسی با اشاره به اینکه هر یک از ستون‌های این تالار به گچبری‌های نفیسی مزین و سرستون‌هایی به شکل درخت نخل بر فراز هر ستون تعبیه شده است، بیان کرد: دیوارهای فضاهای مختلف آتشکده قلعه دختر با گچبری‌هایی با موضوعات مختلف تزیین شده و فضاهای جانبی نیز با نقاشی‌های دیواری آذین شده است.
مطابق صحبت‌های این دانشیار گروه باستان‌شناسی، کشف تعدادی گل مهر از این مجموعه حکایت از فعالیت‌های اداری سازمان یافته در این مجموعه مذهبی دارد و استفاده از مصالح و تزیینات مرغوب بیانگر اهمیت این مجموعه نزد حکومت مرکزی ساسانی است.
لباف با بیان اینکه مطابق مطالعات انجام‌شده در حوزه جغرافیای تاریخی، بازه هور در ولایت بست واقع بوده و این ناحیه منطبق بر ناحیه‌ای است که در دوره ساسانی «پُشت» نامیده می‌شد، اظهار کرد: ولایت پشت که در متون دینی به نام پشت گشتاسپان شناخته می‌شد که مقر یکی از سه آتش مهم دوره ساسانی بود که به نام آذربرزین مهر معرفی شده است.
وی همچنین توضیح داد: شواهد و نمادهایی از ایزد مهر نظیر چلیپاهای شکسته، نقش دم طاووس، پیکره‌های متعدد قوچ و نیز شواهدی از نظارت و مدیریت مستقیم حکومت مرکزی ساسانی در آتشکده قلعه دختر بازه هور احتمال همسانی این آتشکده را با آذربرزین مهر تقویت می‌کند.
سرپرست هیئت باستان‌شناسی خاطرنشان کرد: پیرو تصمیمات اخیر شورای معاونین و فرماندهی یگان حفاظت اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان خراسان رضوی، مجموعه تاریخی بازه هور از حفاظت فیزیکی بهره‌مند شده و اقداماتی در راستای سامان‌دهی و تبدیل این مجموعه به یک سایت موزه در دستور کار قرار گرفته است.
کشف شواهدی از هزاره پنجم تا هزاره دوم قبل از میلاد در تل قلعه مرودشت