کمپین تحریم کالاهای ترک در عراق و اقلیم؛ فرصتی برای حضور قوی‌تر در بازار عراق یا تکرار ناکامی همانند بازار روسیه؟

سیدحمید حسینی با اشاره به اینکه در سال گذشته حدود 9 میلیارد دلار صادرات کالایی (با در نظر گرفتن صادرات گاز و بدون لحاظ صادرات برق) به عراق داشتیم، گفت: خوش بینی‌هایی در این زمینه وجود داشت که در سال جاری رقم صادرات کالای ایران به عراق به 12 میلیارد دلار برسد، اما قطعا به دلیل شرایط به وجود آمده در عراق این هدف محقق نخواهد شد، ولی سعی بر این است که رکورد صادرات کالا در سال گذشته به عراق را بشکنیم. به گزارش «تابناک اقتصادی»؛ حدود دو ماهی است که اعتراضات مردم عراق نسبت به اوضاع اقتصادی و سیاسی کشورشان آغاز شده است. اولین مرحله اعتراضات مردم عراق در نهم مهرماه سال جاری با درخواست مبارزه با فساد و انجام اصلاحات اقتصادی و گسترش خدمات عمومی آغاز شد، اما رفته رفته این مطالبات رنگ و بوی سیاسی به خود گرفت. به مرور زمان و با آغاز ایام اربعین موج اول اعتراضات مردم عراق تا حدودی فروکش کرد، اما در سوم آبان ماه سال جاری دوباره اعتراضات از سر گرفته شد. از آنجا که عراق بعد از اعمال تحریم‌ها علیه ایران به یکی از سه کشور اول واردکننده محصولات ایرانی تبدیل شده بود با این برهم ریختگی اوضاع داخلی عراق، این نگرانی برای مردم و فعالان اقتصادی وجود داشت که حالا وضعیت صادرات ایران به عراق چه خواهد شد؟ همچنین این پرسش مطرح است با توجه به مشکلاتی که در روابط ترکیه با کرد‌های عراق به وجود آمده است ایران چگونه می‌تواند از این فرصت برای کسب سهم ترکیه در بازار عراق استفاده کند؟ سید حمید حسینی دبیرکل اتاق مشترک بازرگانی ایران و عراق در گفت‌وگو با خبرنگار تابناک اقتصادی در پاسخ به این پرسش‌ها گفت: علیرغم حوادثی که در عراق اتفاق افتاد و آشوب‌هایی که وجود داشت، هیچ گاه مرز‌های اقتصادی ایران با عراق تعطیل نشد و روند صادرات ادامه داشت. البته باید به این نکته اشاره نمود که با توجه به اینکه گاهی به دلیل همین آشوب ها، کامیون‌های عراقی قادر به نزدیک شدن به مرز‌های ایران نبودند، یک مقداری کاهش صادرات داشتیم. حسینی ادامه داد: در هفت ماهه نخست سال گذشته، ارزش صادرات ایران به عراق حدود 5 میلیارد و 700 میلیون دلار بوده که این میزان در مدت مشابه سال جاری به 5 میلیارد و 170 میلیارد دلار کاهش یافته است. همچنین باید گفت، با توجه به اینکه به لحاظ تناژی صادرات ایران به عراق در مقایسه با سال گذشته افزایش یافته است، بخشی از این کاهش ارزش صادرات به عراق را می‌توان با موضوع کاهش ارزش پایه صادراتی 1100 قلم کالا به میزان 35 درصد، مرتبط دانست. اگر این مورد پیش نمی‌آمد شاید ارزش صادرات کالای ایران به عراق در هفت ماهه نخست سال جاری در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته 20 تا 25 درصد افزایش می‌یافت. وی با اشاره به اتفاقات اخیری که بین ترکیه و کرد‌های سوریه رخ داد، افزود: به همین دلیل کالای ترکیه‌ای در کردستان عراق تحریم و بازار و تقاضا برای کالای ایرانی در کردستان عراق بسیار بهتر از گذشته شد. حسینی گفت: قبل از ماجرا‌های ترکیه با کرد‌های سوریه، تعداد کامیون‌هایی که از مرز‌های ایران روانه کردستان عراق می‌شد، حدود 600 تا 700 دستگاه بود که بعد از مواضع ترکیه در قبال کرد‌های سوریه، این میزان به روزانه 800 دستگاه کامیون افزایش یافته و این روند در حال توسعه نیز هست. دبیر کل اتاق مشترک بازرگانی ایران و عراق ادامه داد: در سال گذشته به دلیل بازسازی مختصری که در عراق آغاز شده بود، بسیاری از کالا‌ها برای بازسازی موصل صادر شد و با توجه به اینکه رفته رفته بازسازی اولیه به پایان رسید و دولت عراق نیز بازسازی جدی تری را آغاز نکرد، این تصور به وجود آمد که صادرات ایران به عراق کاهش خواهد یافت، اما اتفاقات اخیر باعث شد تا تقاضای عراق برای کالا‌های ایرانی افزایش یابد و با توجه به اینکه برخی از اقلام مورد نیاز بغداد از طریق کردستان عراق تامین می‌شد، بنابراین صادرات کالای ایرانی به کردستان عراق افزایش یافت. سیدحمید حسینی با اشاره به فعال بودن مرز‌های خسروی، شلمچه، چذابه و مهران افزود: متأسفانه علیرغم توافقاتی که در مورد مرز سومار انجام شد تا برای اربعین این مرز باشد، این کار انجام نشد و وعده راه اندازی این مرز برای بعد اربعین از سوی طرف عراقی داده شد، ولی متأسفانه هنوز هم این مرز تعطیل است. وی در مورد تردد‌های مسافری بین دو کشور نیز گفت: قرار است پرواز‌ها به نجف به زودی برقرار شود و مرز شلمچه نیز برای تردد مسافران هم اکنون باز شده است. همچنین مرز باشماق به کردستان عراق هم که همواره باز بوده است. حسینی با اشاره به اینکه سال گذشته حدود 9 میلیارد دلار صادرات کالایی با در نظر گرفتن صادرات گاز و بدون لحاظ صادرات برق به عراق داشتیم، گفت: خوش بینی‌هایی در این زمینه وجود داشت که در سال جاری، رقم صادرات کالای ایران به عراق به 12 میلیارد دلار برسد، اما قطعا به دلیل شرایط به وجود آمده در عراق، این هدف محقق نخواهد شد، ولی سعی بر این است که رکورد صادرات کالا در سال گذشته به عراق را بشکنیم. این فعال اقتصادی در مورد آخرین تحولات عراق با اشاره به اینکه در چند روز اخیر اوضاع آرام‌تر و مدنی‌تر شده است، گفت: به هر حال توافقاتی بر سر ماندن دولت فعلی عراق انجام شده است تا این دولت بتواند تحولاتی را ایجاد کند. به نظر می‌رسد روی کلیات اصلاحات، اتفاق نظر وجود دارد که به عنوان مثال نظام عراق به سمت نظام ریاستی سوق داده شود. مقصود از نظام ریاستی هم این است که مردم در انتخاب مسئولین کشور عراق دخیل و مسئولین نیز پاسخگو باشند. وی افزود: در مورد باقی اصلاحات از جمله اینکه آیا اصلاح قانون اساسی در کشور عراق انجام می‌گیرد یا خیر یا اینکه بتوانند نظام فدرالی را جابجا کنند یا خیر؟ هنوز قضاوت زود است. دبیرکل اتاق مشترک بازرگانی ایران و عراق در مورد فرصت‌های پیش آمده به دلیل اتفاقات اخیری که بین کرد‌ها و ترکیه پیش آمده است، گفت: گاهی فرصت‌هایی مانند همین فرصتی که به دلیل درگیری بین هند و پاکستان ایجاد شده است در منطقه ایجاد می‌شود که باید از این فرصت‌ها استفاده کنیم. این روز‌ها جو شدیدی علیه ترکیه در کردستان عراق ایجاد شده و کمپین‌هایی مبنی بر تحریم کالا‌های ترک چه در کردستان عراق و چه در سرزمین اصلی عراق به راه افتاده و حضور فیزیکی ترک‌ها در بازار‌های عراق کاهش یافته است. هم اکنون فرصت مناسبی برای فعالان اقتصادی ایران است تا سهم بازار ترکیه در عراق را در اختیار بگیرند، مخصوصا در بازار‌های فنی و مهندسی و پزشکی موقعیت مناسب‌تر است. وی در مورد موقعیت ایجاد شده در بازار روسیه به دلیل درگیری‌های ترکیه با این کشور در سال گذشته نیز گفت: در آنجا نیز فرصتی برای صادرات کالای ایرانی و در اختیار گرفتن سهم ترکیه در بازار روسیه ایجاد شد، ولی ظرفیت این کسب سهم برای فعالان اقتصادی ایران وجود نداشت، چون تناژ‌هایی که روسیه می‌خواست بالا بود، ولی همین جرقه‌ای شد تا به بازار روسیه توجه بیشتری کنیم و هم اکنون در این بازار وضعیت بهتری داریم. حسینی افزود: خوشبختانه هم اکنون مشکلی که در روسیه با آن مواجه بودیم را در عراق نداریم و می‌توانیم همین ظرفیت‌های فعلی را در عراق افزایش دهیم و فعالان اقتصادی ایران، سهم ترک‌ها را در این بازار به دست آورند. حسینی در پاسخ به این پرسش که اگر بتوانیم سهم ترکیه را در عراق به دست آوریم، آیا وضعیت ارزش صادرات کالایی ایران به عراق می‌تواند به هدف 12 میلیارد دلار برسد، گفت: سهم صادرات ترکیه در عراق همواره هم وزن ایران بوده است و حدود 10 تا 12 میلیارد دلار صادرات کالایی به این کشور داشته و هم اکنون می‌توانیم در بازار‌هایی مانند کیف، کفش، چرم و مبلمان که در گذشته حریف ترک‌ها نبودیم، حضور فعال تری پیدا کنیم و البته این موضوع بستگی به همت صادرکنندگان نیز دارد. دبیرکل اتاق مشترک ایران و عراق در پایان سخنان خود گفت: معتقدیم اگر عراق قوانین خود را اصلاح کند و موضوع ترانزیت عراق حل شود به راحتی می‌توان حجم تجارت دو کشور را به 20 میلیارد دلار افزایش داد. این نکته را نیز باید اشاره نمود که در این موضوعات تجارت ایران با عراق، حجم و ارزش ترانزیت کالا از مرز‌های ایران به مرز‌های عراق یا برعکس لحاظ نمی‌شود و این در حالی است که این موضوع در تجارت ترکیه با عراق لحاظ می‌شود.

گفت‌وگو از: محمدرضا مقامی فرد