کودکان دیجیتالی امروزی تاب آوری و صبر کمتری دارند
اولین روز از این سلسله نشست‌ها با مبحثی تحت عنوان "هنر، کودک، تربیت" همراه با کارشناسان و متخصصین حوزه ادبیات کودک و نوجوان، از جمله حسین حق‌پناه (معاونت کودک و نوجوان تبیان)، مجید مجیدی (مدیر کانون اندیشه پژوهی کودک و نوجوان (کاپ)) و دکتر عباس جواهری (روانشناس و عضو هیئت علمی دانشگاه تهران) در سالن طاهره صفارزاده واقع در حوزه هنری استان تهران برگزار شد.
تربیت هنری زمینه‌ساز ایجاد شوق و نشاط در دوره کودکی خواهد بود
مجید مجیدی گفت: اهمیت دوران کودکی و ویژگی‌های آن حوزه هنری را بر آن داشت تا درباره این مهم سلسله مباحث پژوهشی را مطرح کند که نتیجه آن منجر به برگزاری این دست از سلسه نشست‌های علمی تخصصی روزانه حوزه کودک گردید.
وی خاطرنشان کرد: استفاده از اساتید به‌نام، روانشناسان و کسانی که در حوزه هنر و کودک کار کرده‌اند، در این نشست‌ها، هم‌اندیشی و گفتگوهایی را سبب می‌شود که منجر به رهیافت‌هایی خواهد شد برای والدین و مربیان، چرا که تربیت هنری زمینه‌ساز ایجاد شوق و نشاط در دوره کودکی بوده و خود عاملی برای رشد حس زیبایی شناسی و قدرشناسی نعمات الهی در دوران کودکی خواهد شد.
آمادگی یادگیری کودکان در فضاهای هنری به شدت بالا می‌رود
عباس جواهری گفت: طبق عنوان نشست سه مقوله هنر، تربیت و کودک را به عنوان مؤلفه در اختیار داریم، پس در ابتدا لازم است یک شفاف‌سازی داشته باشیم، ما می‌خواهیم کودک را تربیت کنیم و در این روند تربیتی قصد داریم از هنر استفاده کنیم. آیا این امر ممکن است؟ باید بگویم بله این امر ممکن است. ما هم می‌توانیم برای آموزش دادن و تربیت کردن فرزندان خود در حوزه‌هایی مثل ریاضی، ادبیات، مفاهیم انتزاعی و... از هنر استفاده کنیم و هم می‌توانیم در حوزه آموزش مسائل اجتماعی، آموزه‌های دینی، آموزه‌های اخلاقی و... از هنر کمک بگیریم. چرا که اگر دقت کرده باشید، هر چقدر سن کودکان ما کمتر باشد نقش هنر برای آنها پررنگ‌تر است. به عنوان مثال فضای مهدهای کودک یک فضای کاملاً شعرگونه، آهنگین و شاد است چرا؟ چون ما در این فضا برای انتقال مفاهیم به کودکان به عنصری به عنوان هنر نیازمندیم.
جواهری بیان داشت: مباحث زیادی در خصوص رسالت اصلی هنر مطرح است. اما اگر بخواهیم نگاه عملگرایانه داشته باشیم، باید بگویم هنر بستر بسیار خوبی را برای آموزش و تربیت فراهم می‌کند.
کودکان دیجیتالی امروزی تاب آوری و صبر کمتری دارند
جواهری در خصوص کودکان امروزی که تجربه کار هنری مثل نقاشی، موسیقی و... را در فضای مجازی با ابزارهایی مثل گوشی‌های همراه و تبلت را دارند گفت: این دسته از کودکان به دلیل سریع و در دسترس بودن همه امکانات در لحظه از جمله ویرایش خطاهای خود، اصلاح رنگ‌ها و... تاب آوری و صبر کمتری نسبت به کودکان نسل قبلی خود دارند.
وی در پایان سخنان خود والدینی را که نگران کشف استعدادهای هنری کودکان خود هستند خطاب قرار داد و گفت: نگران نباشید، اگر کودکی در زمینه هنری استعداد داشته باشد به سمت و سوی آن هنر حرکت می‌کند. والدینی باید نگران باشند که آرزوهایی چون دکتر شدن، مهندس شدن و... را مقابل استعداد فرزندانشان قرار می‌دهند. غافل از اینکه این کار استعداد آنان را در جا می‌خشکاند.
**
17 مهرماه دومین نشست از این سلسله نشست‌های تخصصی با عنوان «کودک، تربیت و انیمیشن» با حضور حسین حق‌پناه معاون کودک و نوجوان تبیان، مجید مجیدی (مدیر کانون اندیشه پژوهی کودک و نوجوان (کاپ))، افسانه نراقی‌زاده عضو هیئت علمی دانشگاه الزهرا و پرستو علی‌عسگرنجاد روزنامه‌نگار در سالن طاهره صفارزاده حوزه هنری برگزار شد.
درخواست دیزنی برای اولین‌بار از یک روانشناس برای مشاهده انیمیشن‌هایش
در ابتدای این نشست افسانه نراقی‌زاده ضمن مرور انیمیشن‌های مهم جهان بیان کرد: از دوره‌ای انیمیشن‌ها شروع به انتقال پیام‌های تربیتی کردند در کنارش اما پیام‌های دیگری هم داشتند، مثلا وقتی «سفیدبرفی» یا «سیندرلا» را نگاه می‌کنید، نقش ضعیف زن را می‌بینید. از دوره‌ای به بعد هم کمپانی‌های بزرگ انیمیشن‌سازی به برخی موضوعات پی بردند، مثلاً دیزنی برای اولین‌بار از یک روانشناس درخواست کرد که انیمیشن‌هایش را ببینید تا از نظر روانی تاثیر زیادی روی بچه‌ها داشته باشد. در همین رابطه انیمیشن «درون بیرون» را مثال می‌زنم که روی حواس آدم‌ها تاکید دارد، جالب است برخی از مشاوران تماشای این انیمیشن را به کسانی که هوش هیجانی پایینی دارند توصیه می‌کنند تا با درون خود آشنا شوند.
هنر برای هنر است یا هنر برای زندگی؟
در ادامه پرستو علی عسگرنجاد نویسنده و روزنامه‌نگار بیان کرد: همیشه مسئله مناقشه‌برانگیز در میان هنرمندان این بوده که آیا هنر برای هنر است یا هنر برای زندگی؟ کسانی که به مقوله هنر برای هنر قائل هستند، می‌گویند باید فارغ از درون‌مایه به هنر نگاه فرمی داشت، گروهی دیگر نیز هنر را به عنوان ابزاری برای انتقال پیام می‌بینند من اما طرفدار هیچکدام از این نظریه‌ها نیستم بلکه به نظرم در این عصر، ساده‌انگارانه است که اگر تصور کنیم انیمیشن ابزار انتقال پیام نیست!
وی گفت: کمپانی‌های انیمیشن‌سازی دلشان برای بچه‌های ما نسوخته بلکه درآمدزایی برای آنها مهم است گاهی این موضوع خودش را به شدت نشان می‌دهد و گاهی پنهان است. ضمن اینکه نسبت پررنگ و معناداری بین تربیت، انیمیشن و کودک برقرار است اما ما چه مواجهه‌ای با این نسبت داریم؟ گروهی همچنان بر این باورند که بخش سرگرمی بر عهده انیمیشن است و آن را به همین سطح تقلیل می‌دهند، گروهی دیگر اما به شکل افراطی انیمیشن را به مثابه بازوی تربیتی پررنگ می‌بینند، فکر می‌کنند اثر تربیتی خودشان ضعیف است و بار تربیتی را بر دوش انیمیشن می‌اندازند.
پایان خوب مسئله همه انیمیشن‌ها
سپس نراقی‌زاده درباره مزایای تماشای انیمیشن گفت: سرگرمی و تفریح یکی از مزایای آن است اما در خیلی از انیمیشن‌ها رد پای برخی مسائل را می‌بینیم که در جهان آنها ناشناخته است، مثلا به واسطه برخی انیمیشن‌ها، کودکان با بحران مرگ والدین آشنا می‌شوند و نمی‌دانند با این بحران چگونه پیش بروند، یا پایان خوب یکی از مسائل است که در همه انیمیشن‌ها وجود دارد در حالی که دنیای واقعی این‌چنین نیست از سوی دیگر در انیمیشن‌ها مرز بین دنیای واقعی و خیالی مشخص نیست. به عهده گرفتن آموزش اخلاق و نشان دادن مرز بین درست و غلط هم همواره در انیمیشن‌ها وجود دارد اما چه کسی عهده‌دار آموزش اخلاق به کودکان است؟ مسئله اصلی این است که اگر از انیمیشن یا قصه‌ها صرفاً به عنوان ابزار تربیتی استفاده کنیم، مشکل‌ساز می‌شود چون باید نقش والدین در تربیت پررنگ باشد.
وزنه فرصت و دستاورد مثبت در انیمیشن بیشتر از جنبه‌های منفی آن است
علی‌عسگرنجاد هم در این رابطه مطرح کرد: به نظرم وزنه فرصت و دستاورد مثبت در انیمیشن بیشتر از جنبه‌های منفی آن است، انیمیشن‌ها جهانی را برای بچه‌های ما خلق می‌کنند که بدون آن چیزی از ما کم می‌شود اما خیلی مهم است که قواعد زیستن در این جهان تصویری را بلد باشیم به تبع بدون شناختن آن به خودمان آسیب می‌زنیم. ضمن اینکه این خانواده است که مشخص می‌کند انیمیشن چه مزایا و معایبی دارد پس اگر اثری به میزان 65 درصد محتوای خوب دارد باید مادر در کنار کودک به تماشای آن انیمیشن بنشنید تا از آن میزان محتوای خوب چشم‌پوشی نکند.
