کودکان کار پشت چراغ قرمز کرونا

پسرک با لحنی غمگین می‌گوید آقا بذار 2 ریال نون دربیاوریم، اینم شغل منه، از صبح تا شب برای چندرغاز پول جون می‌کنیم تا شب برای ارباب دست خالی نرویم. از او می‌پرسم ارباب! منظورت چیه؟ در پاسخ می‌گوید که من و چند نفر از دوستان از ساعت هفت صبح تا پاسی از شب برای ارباب کار می‌کنیم و شب هرچقدر پول در می آوریم به او می دهیم در نهایت پایان هر ماه مبلغ ناچیزی از آن پول را به ما می‌دهد. می‌پرسم که چرا برای خودتان کار نمی‌کنید پاسخ می‌دهد تا چندسال پیش سر هر چهارراه پاتوق یکی از کودکان کار بود و برای خودمان کار می‌کردیم اما از وقتی که سریال آوای باران از تلویزیون پخش شد و بچه‌های کار را سر چهارراه‌ها می‌فرستاد ما هم صاحب ارباب شدیم و حتی به او هم شکیب شخصیت ارباب در این سریال می‌گوییم. شیشه را تمیز نمی کند به سراغ ماشین دیگر می رود. دردی که کودکان کار دارند بسیار غم‌انگیز و دلخراش است چون شغل دارند اما درآمدشان برای خودشان نیست و هزاران مشکل دیگر که گریبان این طفلان کوچک را می‌گیرد. استان لرستان 581 کودک کار و خیابانی دارد که طبق آمار سازمان بهزیستی لرستان تنها پنج درصد آنها بومی هستند و مابقی مربوط به این استان نیستند. سامان یکی دیگر از کودکان کار که تنها هشت دارد در یکی از خیابان‌های شلوغ شهر روز با بسته کوچکی آدامس سر چهارراه می‌ایستد و هر رهگذری که رد می‌شود با التماس و خواهش از او می‌خواهد که یک بسته آدامس از من بخر. اما رعایت پروتکل بهداشتی در میان این کودکان هیچ معنایی ندارد و کودکان بدون ماسک و دستکش در خیابان ها هستند. از او می‌پرسم چرا آدامس می‌فروشی تو باید الان درس بخوانی می‌گوید پدرم دو سال است که ما را ترک کرده است من و مادر و خواهر بزرگترم هم هرکدام برای سیر شدن شکم مان کار می‌کنیم، بعد با لحنی ناراحت کننده می‌گوید من که بعضی موقع تا شب حتی یک بسته آدامس هم نمی‌فروشم. دوباره می‌گوید مادرم هم خیاطی می‌کند البته الان بخاطر کرونا هیچکس برایش پارچه نمی آورد و ما هم نمی‌توانیم پول کافی حتی برای غذا داشته باشیم. کمی مکث می‌کند و بسته آدامس در دستش را جابجا می‌کند و زیر لب زمزمه می کند حالا شاید تا شب من چند بسته آدامس فروختم. آن لحظه غم عجیبی وجودم را فرا گرفت و با خودم گفتم همه بسته های آدامس را از او بخرم و این کار را هم کردم اما دوباره فکر کردم امروز من هم بسته ها را خریدم فردا ممکن است حتی یک بسته هم نفروشد و دوباره غمگین می‌شود. یاد این موضوع افتادم که خدا روزی آدم را می‌دهد ساید روزهای آینده بتواند چندین بسته آدامس بفروشد. کرم یاری مدیرکل بهزیستی لرستان می‌گوید: تاکنون 581 کودک کار و خیابانی در استان شناسایی شده که از این تعداد 532 کودک کار و 49 کودک خیابانی هستند و تنها پنج درصد این تعداد غیربومی است. و بیشترین آنها در شهرستان‌های خرم‌آباد و بروجرد سکونت دارند. وی ادامه می‌دهد: ساماندهی کودکان کار باید با مسئولیت اداره کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی انجام شود اما به دلیل اینکه بهزیستی مراکزی برای نگهداری کودکان دارد این مسئولیت به سازمان واگذار شده است. وی اضافه می‌کند: طرح ساماندهی کودکان کار و خیابانی چندین بار در استان اجرایی شد اما ابتر ماند و باید تلاش کنیم همه دستگاه‌های عضو کمیته ساماندهی همکاری لازم را داشته باشند تا تلاشمان منجر به نتیجه شود. مدیرکل بهزیستی لرستان با تاکید بر حمایت همه جانبه اعضای کمیته می‌گوید: بسته‌ای را برای ساماندهی کودکان کار و خیابانی، معتادان متجاهر و زباله‌گردها در نظر گرفته‌ایم و سه مرکز حمایتی کودک و خانواده در خرم‌آباد و بروجرد راه اندازی شده است. یاری ادامه می‌دهد: برای 217 کودک، مستمری برقرار شده و با معرفی 51 نفر از مادران کودکان به اداره کل آموزش و فنی حرفه ای استان لرستان، تلاش شده با مهارت آموزی های این نهاد زمینه برای اشتغال و درآمدزایی آنان فراهم شده تا کودک آنها از کار خیابانی بازداشته شود. وی می‌گوید: همچنین طرح جمع آوری کودکان کار با جدیت آغاز شده که در این راستا کودکان پس از جمع‌آوری و تعهد والدین در مراجع ذیربط به آنها تحویل داده می‌شوند و در غیر اینصورت در مراکز روزانه بهزیستی نگهداری خواهند شد. اما این روزها که کرونا زندگی همه را تحت تاثیر قرار داده است کودکان کار هم از این قضیه مستثنی نیستند و آنان نیز به دلیل مشکلات اقتصادی کشور از درآمد پایین تری برخوردارند و همین امر باعث شده است که زمان بیشتری را در خیابان بمانند.

امیرعلی حدود 10 سال دارد می‌گوید هر روز ساعت 6 صبح به سر چهارراه می‌آیم شاید بخاطر زودتر آمدن بتوانم درآمد بیشتری داشته باشم اما هیچ فرقی نکرده است نه تنها مردم دیگر آنطوری که باید به ما کمک نمی‌کنند بلکه مردم چون از نظر اقتصادی مشکل دارند دیگر توان کمک و خرید چیزهای اضافه زندگی را ندارند. وی نیز که ماسک را برای پیشگیری از کرونا مهم نمی داند؛ ادامه می‌دهد که مادرش فقط چیزهایی را که به صورت روزانه نیاز دارد خریداری می‌کند و زندگی ما هم بعد از مرگ پدرم همین طور بوده است اما مردم من می‌دیدم که قبل همه چیز را یکجا خریداری می‌کردند که ظاهرا این روش زندگی مردم هم تغییر کرده است و دیگر چیزهایی که ما میفروشیم را جزو نیازهای ضروری خودشان نمی‌دانند. وی اضافه می‌کند: من و یکی از دوستان با هم دسته گل می‌فروشیم و امروز مردم دیگر بخاطر کرونا تمایلی به خرید دسته گل ندارند و چند روزی است که فروش کیک و کلوچه را شروع کرده‌ایم. امیرعلی می‌گوید: بخاطر شرایط کرونا انتظار داریم که مردم به ما بیشتر اهمیت بدهند تا ما هم بتوانیم زندگی خودمان را بگذرانیم. یاری رئیس سازمان بهزیستی لرستان می‌گوید: حمایت از کودکان کار و خیابانی، کودکان بی‌سرپرست و بدسرپرست بخشی از جامعه هدف بهزیستی است. یاری تصریح می‌کند: در راستای پیشگیری از کرونا در سه مرحله بین کودکان کار بسته های بهداشتی و معیشتی با اعتباری بیش از 450 میلیون تومان توزیع شده است. وی ادامه می‌دهد: در این راستا 440 بسته بهداشتی توسط پرسنل اورژانس اجتماعی درسطح خیابان همراه با آموزش پیشگیری از بیماری کرونا برای کودکان کار و خیابانی توزیع شده است. اینها غصه هایی که بر دل همه ما مانده است که چرا باید یک کودک دغدغه کار داشته باشد و زندگی چنان برایش سخت باشد که غصه نان شب خانه را داشته باشد.

مونیکا نادی عضو کمیته حقوقی انجمن حمایت از حقوق کودکان نیز می گوید: کار کودک یک آسیب اجتماعی است و با توجه به اینکه ایران در مرحله گذر از توسعه است، آمار کودکان کار در کشور زیاد است؛ معضلات موجود در کشور مانند نبود اشتغال مناسب، فقر، مهاجرت داخلی و خارجی، حاشیه نشینی و چرخه معیوب اقتصادی باعث می شود که کودکان مجبور به کار شوند. نادی می افزاید: کار کودک به این معناست که به جای اینکه کودکان مورد حمایت و مراقبت قرار گیرند، مجبورند برای تامین معاش خود و خانواده‌شان کار کنند. این مساله به خودی خود، آسیب های دیگری نیز به بار می آورد به آن معنا که کودک از حق کودکی، حق بازی، حق تحصیل، حق بهداشتی و بسیاری از حقوق خود محروم می‌شود. وی اضافه می‌کند: همه اینها در حالی اتفاق می افتد که در قانون اساسی کشور اولا دولت‌ها ملزم شده‌اند که امکانات عادلانه را برای همه فراهم و فقر و هر نوع محرومیت را رفع کنند و از طرفی بر منع بهره‌کشی از کار دیگران هم تاکید شده است. حتی در قانون کار صراحتا تصریح شده که بکارگیری کودکان در مشاغل سختی مانند زباله گردی ممنوع است و مقابله نامه محو فوری بدترین اشکال کار کودک و آیین نامه اجرایی آن را هم داریم که به آن پیوستیم و آن را قبول کردیم. نادی می گوید: حتی پیمان نامه جهانی حقوق کودک نیز دولت‌ها را مکلف کرده که از کودک در برابر کار زیانبار حمایت کنند؛ در واقع ما همه این تصریحات قانونی را داریم ولی همچنان می‌بینیم که کودکان کار می‌کنند و زباله گردی به عنوان بدترین شکل کار کودک به وفور دیده می شود.

• کودکان خیابانی
• کودکان کار
• لرستان
• سازمان بهزیستی کشور

• مدیریت استانی کرونا