کوپنیست، یعنی کمونیست!

عصر ایران؛ مهرداد خدیر- اعلام بازگشت کوپن با اصطلاح جدید «کالا‌برگ الکترونیک» با هدف توزیع عادلانه کالاها و یارانه‌ها و جلوگیری از قاچاق اقلام اساسی اگرچه موضوعی کاملا اقتصادی است اما یادآور مخالفت‌های سیاسی منتقدان دولت میرحسین موسوی در دهه 60 هم هست تا جایی که برخی برای رییس ستاد بسیج اقتصادی در دولت وقت (بهزاد نبوی) تعبیر «کوپنیست» را به کار می بردند و می گفتند «کوپنیست، یعنی کمونیست» غافل از این که معاون او - مرحوم سیاوش سمیعی- که خود یک چند مسؤولیت ستاد را بر عهده گرفت هیچ نسبتی با آرای سوسیالیستی نداشت و یک تکنوکرات واقعی بود.

نویسنده این سطور تعبیر کوپنیست معادل کمونیست را اول بار شخصا از زبان مرحوم حاج علی‌اکبر پور‌استاد (مشهور به حاج اکبر استاد) از اعضای پیشین فداییان اسلام و عضو ارشد مؤتلفه شنیدم که با مرحوم عمویم دوستی قدیمی داشت و مدتی نماینده تهران در مجلس شورای اسلامی هم شد.

او در کار تجارت آهن بود و مدتی ریاست اتحادیه آهن را هم بر عهده داشت. در آن دوران هم اگرچه تجارت آهن پرسود بود اما تصویر امروز مان از آهن فروشان و ثروت آنان را نباید به آن دوره تسری دهیم چون داستان بسیار تفاوت کرده است.

باری او هم در مجلس و هم در گفت‌و‌گوهای خصوصی و هم جدی و هم به طنز «کوپنیست» را معادل کمونیست به کار می‌برد و متوجه بار اتهامی آن به لحاظ عقیدتی هم نبود. کوپُن را هم مثل خیلی‌های کوپِن می‌گفت.

این که بعد قریب 40 سال اصول‌گرایان به توزیع کوپن رسیده‌اند حال آن که اسلاف‌شان مغایر آزادی تجارت می‌دانستند و از ویژگی های اقتصاد سوسیالیستی می دانستند از نکته‌های ظریف این روزهاست.

شاید هم اصرار بر واژه «کالابرگ» به جای «کوپن» ریشه در همین یادآوری تاریخی داشته باشد زیرا اگر قرار بر پارسی‌نویسی (‌مثل یارانه به جای سوبسید) باشد برای «الکترونیک» هم باید فکری می‌کردند.

این یادآوری هم به غنای بحث کمک می کند که سید محمد موسوی خویینی (خویینی ها) از نماد های جریان چپ در دهه 60 چند سال قبل در کانال تلگرامی خود به این موضوع اشاره کرد و نوشت:

«مهم‌ترین موضوعی که محل اختلاف جناح چپ و مخالفان‌شان بود موضوع واردات و توزیع آن در داخل کشور بود؛ با آغاز جنگ، زمینه مساعدی برای سوءاستفاده از کار تجارت فراهم شده بود و در نتیجه بسیاری از اقشار جامعه در تامین نیازهای ضروری خود گرفتار مشکلاتی شده بودند.

دولت مهندس موسوی تصمیم گرفت برای کاهش فشار مشکلات بر مردم و نیز صرفه‌جویی در مصرف ارز، خود عهده‌دار امر واردات کالا و توزیع آن در داخل کشور شود و برای انجام این مهم، شبکه واردات و توزیع، نظام دفترچه بسیج و کوپن را سامان دادند. این تصمیم دولت یکی از مهم‌ترین سرفصل‌های اختلاف‌ها بین دولتِ مورد حمایت جریان چپ و مخالفان‌شان شد، تا آنجا که گفته شد کوپنیست مساوی است با کمونیست.»

آقای خویینی‌ها از کسی نام نبرد اما آن که گفت کوپنیست، کمونیست است، حاج علی اکبر پور‌استاد بود که نوبت دیگری از زبان او در دفتر میدان ولی‌عصر شنیدم «‌آخرین دیدار من با سید مجتبی نواب‌صفوی روزی بود که سید ضیاء‌الدین طباطبایی هم آنجا بود و دیگر نواب را ندیدم».