گرد و غبار بی توجهی بر صنایع دستی کردستان / عمده مشکلات صنعتگران نبود نمایشگاه است

به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ به نقل از کردتودی، هنگام قدم زدن در بازارهای قدیمی و سنتی ایران به هر گوشه‌ای که نگاه کنید حجره کوچکی را می‌بینید که در آن مردان و زنانی با عشق و هنر مشغول خلق اثری‌اند که حاصل دست‌های هنرمندشان است.

در استان کردستان تهیه و تولید انواع فرآورده های دستی از دیرباز مرسوم بوده است اگر به درستی معرفی شود دل هر گردشگری را در آن سوی کشور به لرزه می‌اندازد تا برای یک روز هم شده سفر به کردستان را در برنامه خود قرار دهد و اشتغال و رونق اقتصادی را برای این صنعت کهن به ارمغان آورد.

فرش و گلیم کردستان به همراه محصولات نازک کاری چوپ مانند تخته نرد و شطرنج از جمله صنایع دستی استان کردستان است که شهرت جهانی پیدا کرده است و بیشتر مسافران و گردشگرانی که به کردستان سفر می کنند از این محصولات خرید می کنند.

صنایع دستی به مجموعه ای از هنرها و صنایعی گفته می شود که به طور عمده با استفاده از مواد اولیه بومی و انجام قسمتی از مراحل اساسی تولید به کمک دست و ابزار دستی، ساخته شده است که البته در هر واحد آن ذوق هنری و خلاقیت فکری صنعتگر سازنده به نحوی تجلی یافته و همین عامل وجه تمایز اصلی این گونه محصولات از مصنوعات مشابه ماشینی و کارخانه ای است

طبق آخرین آمار اعلامی از سوی معاون صنایع دستی اداره‌کل میراث فرهنگی کردستان 18 رشته صنایع دستی بومی و فقط مختص به استان وجود دارد که شامل رشته‌های نازک‌کاری، البسه محلی یا کردی دوزی، گلیم‌بافی، سازهای عرفانی، کلاش‌بافی، شالبافی، نساجی سنتی شامل موج‌بافی و سجاده‌بافی، زیورآلات

سنتی، خراطی، معرق چوب، منبت، رودوزی‌های سنتی، سفالگری سنتی، رنگرزی گیاهی، بافتنی‌های سنتی و سراجی است.

20 خرداد روز جهانی صنایع دستی است؛ روزی متعلق به دنیای پر نقش و نگار دست بافته ها و جلوه هایی که عاشقانه خلق شده اند و ارزش آنها به حدی است که نمی توان قیمتی را برای‌شان متصور شد.

برای معرفی صنایع استانی به قدمت تاریخ یعنی کردستان باید گوش جان داشته باشی تا به روایت آفرینندگان این آثار که با ذره ذره عشق وجودشان آثاری خلق می کنند که رنگ ها و نقش های آنها حرف های زیادی برای گفتن دارند.

در ادامه این گزارش به معرفی صنایع دستی استان کردستان می پردازیم که خواندن آن خالی از لطف نیست.

قالی سفیر فرهنگی کردستان

قالیبافی در کردستان بسیار رایج است و نام کردستان همیشه مترادف با مهمترین قالی های دستباف بوده است که با کمال ذوق و سلیقه پدید آمده است و با دستان هنرمندان این استان بافته می شد و رونق خاصی به منازل مردم می بخشید.

دیار بیجار گروس یکی از شهرهای قدیمی استان کردستان مهد فرش بافی است، یجار گروس از قدیم الایام به داشتن فرش پولادین و هنر فرش بافی در ایران و سطح بین الملل شناخته شده است.

قالیبافی در گروس متعلق به هزاره های قبل از میلاد است به طوری که در دوران هخامنشیان قالی گروس بنا به نوشته ها شهرت بسیار زیادی در ایران داشته و بافت قالی و قالیچه یکی از منابع درآمد ساکنان گروس از گذشته های دور بوده است.

قدیمی ترین قالیچه ی گروس که تاریخ بر روی آن حک گریده و به یادگار مانده، قالیچه است به تاریخ 1158ه. ق که در وسط آن نام السلطان افشار نادر شاه حک گردیده است.

هنوز زمان زیاد از آن دورانی که در بیجار گروس از درون هر خانه ای زمزمه های حزن انگیز مادران و دختران قالی باف همراه با دف های کوبیده شده بر رج ها بلند می شد، نگذشته است.

در آن دوران برای بسیاری از مردم زندگی در سرزمین بام ایران زودتر از آفتاب طلوع می کرد، در آن زمان قالی ها زودتر از هرکسی سلام دختران دم بخت را می شنیدند.

استفاده از رنگ گیاهی، خامه طبیعی، ترکیب نقش و اصالت طرح، موجب برتری کیفیت قالی و گلیم استان کردستان شده است.

محصولات نازک کاری

کردستان مهمترین استان کشور از لحاظ تولید محصولات نازک کاری است هنر ناز ک کاری ترکیب قطعات بسیار کوچک از انواع چوب های پرداخت شده طبیعی است که با ظرافت خاصی در کنار هم قرار گرفته و موجب به وجود آمدن آثار بسیار ظریف چوبی همانند تخته نرد، قلمدان و سایر محصولات می گردد.

علاوه بر نازک کاری، اروسی سازی، منبت و معرق سنندج نیز از شهرت و اعتبار برخوردار است آثار نفیس نازک کاری زنده یاد دکتر علی اکبر بهزادیان هم اکنون در موزه مردم شناسی خانه کرد سنندج نگهداری و مورد بازدید گردشگران قرار می گیرد.

منبت کاری از جنس عشق و خلاقیت

در کنار نازک کاری روی چوب، منبت کاری چوب در کردستان از قدیم رواج داشته است و درهای چوبی در کردستان و برخی از روستاهای آن که به جای مانده متعلق به دوران صفوی است که دارای کنده کاری های دقیق و به صورت گل و کتیبه های گوناگون است.

منبت کاری هایی که بر در امامزاده ها و مشایخ انجام شده باقی مانده است بسیار با ارزش است و امروز هم منبت کاران کرد در کردستان به کار خود ادامه می دهند و منبت کاری رواج کامل دارد.

اکنون در سنندج معروفترین و زبردست ترین منبت کاران در کارگاه های خود مشغول به کار هستند و همراه با سبک های جدید که آن را ابداع کرده اند، ابتکار خود را محفوظ داشته اند.

ارغوان بافی

هنر به کار بردن ترکه ها یا ارغوان (بید) برای ساخت انواع سبدها، ظروف و سینی های خاص و ویژه این منطقه را ارغوان بافی یا ترکه بافی می نامند.

در اکثر مناطق کردستان خصوصا اورامانات صنعتگران با بهره گرفتن از مواد اولیه طبیعی منطقه (ترکه های نازک در بید) به بافتن انواع مختلف سبدها با فرم های ویژه و کاربردهای متنوع مشغول هستند.

این دست ساخته با ظاهری زیبا و فلکلوریک برای همگان یک اثر نوستالوژیک محسوب می گردد بدوی بودن و کاربردهای متنوع آن از محبوبیت خاصی برخوردار است.

جاجیم دست بافته پنجه انگشت زنان کردستان

جاجیم گونه‌ای زیرانداز دورویه است که با استفاده از پارچه ای ضخیم و کم عرض است با پودهای کلفت بافته میشود. رنگهای به کار رفته در جاجیم در 6 تا 8 رنگ و بیشتر از رنگهای سنتی و گیاهی و طرحها ی ساده وهندسی و اغلب به دو شکل راه راه و ستاره ای است

جاجیم ها اغلب به صورت نوارهایی با عرض 25 تا 30 سانتیمتر و طول 50 متر بافته می شوند. برای استفاده از جاجیم چند نوار کنار همدیگر دوخته میشوند تا پارچهای بزرگ فراهم شود.

جاجیم‌ها پرز ندازند و می‌توان از هر دو روی آن استفاده کرد. جاجیم مناسب‌ترین چیزی بوده که در قدیم روی کرسی می‌انداختند. تقریبا در کلیه روستاهای کردستان جاجیم‌بافی مرسوم و متداول است و نیروی انسانی شاغل در این رشته عموما زن‌ها هستند که به منظور رفع احتیاج خانوادگی به تولید این محصول می‌پردازند. از این‌رو فعالیت در این رشته به صورت خانگی است و در اوقات فراغت صورت می‌گیرد. ماده اولیه مورد مصرف آن پشم است که به عنوان تاروپود جاجیم مورد استفاده قرار می‌گیرد.

ابزار کار جاجیم بافان شامل دستگاه بافندگی، ماکو و دیگر وسایل است مواد اولیه جاجیم پشم است و بافت آن شبیه گلیم است، با این تفاوت که جاجیم در چهار تخته بافته می‌شود و پس از بافتن به هم متصل و دوخته می‌شود. در منطقه اورامان زنان جاجیم‌هایی را با نقوش متنوع و جنس مرغوب می‌بافند که در نوع خود کم‌نظیر است.

کلاش یکی از اولین پاپوش های سنتی بشر

در مناطق کردنشین نوعی گیوه به نام کلاش تولید می شود که هماهنگی زیبایی با لباس کردی دارد، رویه این کفش از نخ پنبه ای بافته شده و زیره آن از پارچه فشرده شده است، به همین دلیل کلاش کفشی سبک، نرم، قابل انعطاف و متناسب با محیط کوهستانی است.

گیوه یا کلاش، میان زاگرس نشینان قدمتی چندین هزار ساله دارد و بدون شک جزو اولین پاپوش های سنتی بشر است که انسان مبتکر دوران های گذشته با بهره گیری از مواد اولیه فراوان و ارزان قیمت طبیعی در دسترس و ذوق سرشار خویش اقدام به تولید دستی آن کرده است.

نبود بازار یا نمایشگاه خاصی برای فروش صنایع دستی

در استانی به قدمت کردستان که از دیرباز صنایع دستی آن شهرت جهانی داشته است مکانی به مساحت 10 متر مربع هم برای به نمایش گذاشتن آثار خلق شده توسط دست و پنجه هنرمندان که نمادی از فرهنگ و سخت کوشی مردمانش است پیدا نمی شود که بتواند منبع درآمدی برای این قشر باشد.

سهراب جبارنیا یکی از تاجران فرش در بیجار در گفتگو با خبرنگار ما اظهار داشت: فرش استان کردستان شهره جهانی دارد اما دریغ از نمایشگاه اختصاصی فرش در شهر سنندج یا یکی از شهرهای استان کردستان برای در معرض نمایش گذاتن هنر دست زنان و مردان که با مشقت به بار می نشیند.

وی افزود: هر گردشگری که وارد شهری می شود اولین سوالی که می پرسد آدرس بازار یا نمایشگاه صنایع دستی است که در استانی به قدمت کردستان هنوز یک مکان خاص برای این امر مهم که می تواند نقش مهمی در اشتغال و توسعه اقتصادی داشته باشد در نظر گرفته نشده است.

یکی دیگر از فعالان حوزه صنایع دستی استان کردستان گفت: صنایع دستی یکی از مولفه های مهم توسعه اقتصادی و رونق اشتغالزایی در هر منطقه ای است، اما با اظهار تاسف باید بگویم در استان کردستان برای هنر دستی که نسل به نسل چرخیده اکنون فضایی برای معرفی و بازاریابی وجود ندارد.

وی بیان داشت: وقتی فضایی برای معرفی و بازاریابی نباشد تولید معنایی ندارد، آن هم در صنایع دستی که نیروی دست و شوق دل را می‌طلبد و اگر بعد از آن همه عرق ریختن چیزی عاید سازنده آن نشود انگیزه و رمقی هم برای ادامه‌اش باقی نمی‌ماند.

عدم ارائه تسهیلات در راستای احیای صنایع دستی، بی توجهی به مطالبات حداقلی فعالان این حوزه از جمله بیمه بازنشستگی، بازاریابی نامناسب صنایع دستی و عدم معرفی و تبلیغات مناسب، عدم حمایت لازم ونبود مکان خاصی برای فروش صنایع دستی موجب شده صنعتگران دستی کردستان برای فروش تکی و دانه ای هنر اصیل و بومی خود امید حداقلی به عبور یک مشتری از مقابل مغازه خود داشته باشند.

سرپرست اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی کردستان در گفتگو با خبرنگار کردتودی اظهار داشت: 45 رشته صنایع دستی فعال در کردستان ثبت شده که 25 رشته آن بومی است.

وی افزود: از بین 45 رشته فعال صنایع دستی در استان کردستان هشت هزار و 500 صنعت‌کار پروانه انفرادی دارند و مشغول فعالیت هستند.

مریوانی با اشاره به سهم درآمد صنایع دستی استان کردستان از صادرات گفت: در 11 ماه منتهی به بهمن سال گذشته میزان درامد استان از صنایع دستی 592 هزار دلار بود که بعد از بروز بیماری کرونا از آن موقع تاکنون صادراتی صورت نگرفته است.

انتهای پیام /