یادداشت | سیاست خارجی اثربخش در اندیشه رهبر معظم انقلاب

به گزارش گروه سیاسی خبرگزاری تسنیم، داود عامری کارشناس مسائل سیاسی در یادداشتی با اشاره به سخنان اخیر رهبر معظم انقلاب در دیدار سفیران و مسئولان وزارت امور خارجه در باب راهبردهای مطلوب در سیاست خارجی نوشت:

بر اساس اصل 110 قانون اساسی، یکی از وظایف مهم رهبر معظم انقلاب، تعیین سیاست های کلی نظام است. طبیعتاً این سیاست‌ها را در ابعاد مختلف داخلی و خارجی می‌توان مورد بازخوانی و مطالبه قرار داد، که یکی از این مصادیق، سخنان رهبر معظم انقلاب در دیدار سفیران، نمایندگان و مسئولان وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران است که در راستای باز تنظیم سیاست های کلی و مطالبه ایشان از دستگاه سیاست خارجی قابل بررسی و مطالبه است.

سخنان رهبر معظم انقلاب در این دیدار دارای ابعاد مختلفی بود که پرداختن به همه آنها در این یادداشت امکان پذیر نیست، اما بخشی از فرمایشات ایشان متوجه حوزه عمل و اثربخشی دستگاه سیاست خارجی است که در قالب شش سرفصل بیان کردند و موفق بودن سیاست خارجی را منوط به آن ها دانستند.

رهبر معظم انقلاب در این دیدار فرمودند: «سیاست خارجی خوب و موفق حتماً موجب بهبود وضع کشور می‌شود و در مقابل، اختلال و اشکال در سیاست خارجی باعث بروز مشکل در وضع عمومی کشور می شود.»

ایشان با تاکید بر اهمیت سیاست خارجی و پیشبرد اهداف کشور در عرصه بین الملل، آن را یکی از راه های بهبود وضعیت کشور دانسته و به تبیین مطالبه خود در 6 سرفصل از نمایندگان سیاسی کشور و دستگاه دیپلماسی در عرصه بین المللی پرداختند که در ادامه با اندک توضیحی به آن‌ها اشاره می‌کنیم. بی تردید پرداخت دقیق به این سر فصل ها نیازمند یک کار علمی است که آن را به بعد واگذار می‌کنیم.

اولین سرفصل از مطالبات ایشان به منطق پذیرکردن سیاست خارجی و تبیین منطقی، اغنا کننده و هنجار ساز اصول انقلاب و کشور در جهان بود که فرمودند: دستگاه دیپلماسی کشور باید توانایی تبیین اغنا کننده منطق رویکردهای کشور در مسائل مختلف» را داشته باشدو به آن بپردازد. این سخن از یک سو حضور و مواجهه منطقی سفرای ایران اسلامی را در عرصه‌های مختلف یادآوری می کند و از سوی دیگر متذکر اهمیت منطق پذیر کردن سیاست‌های کشور در عرصه بین‌الملل برای افکار عمومی و نخبگان در جهان است که در دنیای امروز اهمیت بیش از پیش یافته است.

امروزه نمی توان نقش افکار عمومی و نخبگان تصمیم ساز جهانی را در تاثیرگذاری بر جهت گیری های سیاسی کشورها نادیده گرفت و این مهم نیازمند توسعه دیپلماسی عمومی و نخبگی در کنار دیپلماسی رسمی کشور به عنوان یک ضرورت است که مورد تاکید رهبر معظم انقلاب قرار دارد.

دومین سرفصل، «حضور اثرگذار و جهت بخش در پدیده ها، حوادث و جریان های مختلف سیاسی - اقتصادی جهان» است که رهبر معظم انقلاب به آن اشاره کردند. معنای فرمایش رهبر معظم انقلاب این است که ما باید خود را به عنوان یک کشور، با اثربخشی جهانی بدانیم و به آن باور داشته باشیم و در این مسیر حرکت کنیم. تحقق این مهم نیازمند شناخت مناسب، اراده انقلابی، آینده نگری، تشخیص درست روندها و نتایج حاصل از پدیده ها و رویکردها و اقدامات مناسب است که باید دستگاه دیپلماسی با حضور تاثیر گذار خود در همه صحنه ها، ضمن حفظ اصول توسعه و پایدارسازی منافع ملی، از تبعات آسیب زای آنها نیز برای کشور جلوگیری کند.

ایشان در این خصوص ابتکارات شخصی خوب، به موقع و فردی دیپلمات ها و مسئولین را یک اصل مهم دانستند.

سومین سرفصل را رهبر معظم انقلاب «رفع و کاهش سیاست ها و تصمیمات تهدید آمیز علیه ایران» بیان کردند که دستگاه سیاست خارجی باید تهدیدات علیه کشور را بشناسد، رصد کند و در جهت رفع و کاهش آن عمل کند. بر اساس مفاد قانون اساسی و راهبردهای کلی نظام در سیاست خارجی، اصول اساسی حاکم بر روابط خارجی ایران، نفی سلطه گری و سلطه پذیری است، لذا در این راستا برای جلوگیری از امکان تسلط بیگانگان بر کشور و همچنین در راستای اصل 153 قانون اساسی، دستگاه دیپلماسی کشور وظیفه دارد سیاست ها و تصمیمات تهدید آمیز علیه کشور را دفع نماید. در واقع شناخت و مقابله هوشمند و پیش دستانه در این امر، کشور را از پرداخت هزینه های سنگین فارغ کرده و امکان مناسبی برای پیشبرد برنامه‌های کشور فراهم می نماید. بنابراین شناسایی به موقع و برنامه ریزی دقیق برای خنثی کردن تهدیدات، از وظایف مهم دیگری است که برای نمایندگان کشور در عرصه بین الملل تبیین شد.

چهارمین سرفصل در فرامین حضرت آیت الله خامنه ای، جلوگیری از برخوردهای منفعلانه دستگاه دیپلماسی کشور و برخورد فعال در راستای «تضعیف کانون های خطرآفرین» برای جمهوری اسلامی است. جمهوری اسلامی یک کشور با ویژگی های منحصر به فرد خود است و در مقابل منافع نظام سلطه و استعمار گران در جهان حرکت می کند. دارای پیامی نو و تحول ساز در عرصه جهانی است. پس همواره دشمنان در صدد ایجاد و تقویت کانون های خطر آفرین برای کشور ما هستند. شناخت دقیق آنها و حرکت مستمر در جهت تضعیف آنها یک رویکرد اساسی است، چرا که اگر این کانون ها مجال پیدا کنند، طبیعتاً برای کشور هزینه هایی را به بار خواهند آورد. لذا وزارت امور خارجه باید با برنامه‌ریزی فعال و مشارکت دیگر دستگاه‌های مسئول و بهره گیری هوشمندانه از دیپلماسی دفاعی در همراهی با ستاد کل نیروهای مسلح اقدام به تضعیف کانون های خطرآفرین بکند.

پنجمین سرفصل، تقویت جبهه طرفداران انقلاب اسلامی و دولت های همراه و هم پیمان است. جمهوری اسلامی ایران اکنون کشوری است با اثربخشی جهانی و دارای دوستان و طرفداران فراوان در میان ملت‌ها و دولت‌های آزاده و مستعد در جهان که تبیین حمایت و تقویت جایگاه و نقش انها، یکی از وظایف مهم دستگاه سیاست خارجی است که باید با بهره گیری از همه ظرفیت ها به آن اهتمام کرد، تا ضمن تقویت آنها به عنوان دوستان بین المللی، انگیزه همراهی با ایران اسلامی را هم بستر سازی و تقویت کند و بدین ترتیب زمینه اشتراک منافع و توسعه منابع بین طرفین فراهم شود که حرکت های سازنده دولت سیزدهم در این مسیر موجب خرسندی است.

اما ششمین و آخرین سرفصل نیز همانند اولین آن که در بالا اشاره شد، به یک مسئله بسیار حساس و خارج از روابط آشکار دیپلماتیک اشاره دارد. تردیدی نیست که بسیاری از سیاست گذاری های جهانی ضمن ابعاد آشکار آن، در لایه های پنهان قدرت اتخاذ می شود و آنچه آشکارا بیان می‌شود، یا سیاست‌های اعلامی است و یا اینکه پس از اتخاذ رویکرد ها، نتایج تصمیمات لایه های پنهان است که آشکار می شود. از این رو تشخیص درست رویکردها، اهداف و لایه های پنهان در تصمیمات و اقدامات منطقه‌ای و جهانی، کشور را صاحب تدبیر درست و به موقع خواهد کرد و از غافلگیری و حرکت در مسیر اهداف پنهان دشمن به صورت ناخواسته ایمن می‌کند و این امکان را به دستگاه سیاست خارجی و کشور می دهد.

از فرصت های به دست آمده استفاده کرده، تهدیدات را با برنامه ریزی به فرصت تبدیل کرد، هوشمندانه و خردمندانه تعامل کرد و در مقابل پدیده ها غافلگیر نشد و دوست و دشمن را به دقت شناخت و سیاست‌های مناسب و متناسب را تنظیم نمایند.

ما با مجالی که داشتیم گذرا و به اختصار به 6 مطالبه رهبری و شاخصی که از کارآمدی دستگاه سیاست خارجی ارائه فرمودند پرداختیم، اما این مهم نیازمند یک کار عمیق، دقیق و علمی است که شایسته است دستگاه سیاست خارجی به آن اهتمام کند.