یادداشت | مداحی، قدرت نرم و جهاد تبیین

به گزارش خبرنگار دین خبرگزاری تسنیم، حسین محمدی فام مداح اهل بیت علیهم السلام و دکتری تخصصی مذاهب کلامی طی یادداشتی به توضیح ابعادی از سخنان رهبر معظم انقلاب در دیدار اخیرشان با مادحین و شاعران آیینی پرداخت که در ادامه می خوانید:

در ابتدا عرض کنم هدف از این نوشتار صرفاً توجه دادن به محتوای خاص و برتر اربعینِ تجدید بیعت مداحان با ولی معظم فقیه است و لذا نیازی به طول بحث نیست و باید اهل علم و قلم و فکر در آینده نزدیک به بررسی همه جانبه محتوای ذکر شده بپردازند.

اما می‌دانیم که عدد 40 در ادبیات ایرانی و حتی اسلامی نشان از کمال و به ثمر رسیدن دارد. داستان چله حضرت موسی که در آیه 142 سوره مبارکه اعراف ذکر شده است «فَتَمَ مِیقَاتُ رَبِهِ أَربَعِینَ لَیلَهً» نمونه بارز قرآنی آن است؛ یا این دو بیت معروف از خواجه حافظ شیرازی:

سحرگه رهرویی در سرزمینی همی‌گفت این معما با قرینی

که ای صوفی شراب آن گه شود صاف که در شیشه برآرد اربعینی

و یا این روایت معروف که در بحارالانوار از عیون اخبارالرضا (ج15، جزو دوم، ص85) و عدهالداعی (ص87) و الکافی (ص85) از قول امام هشتم علیه السلام به روایت از رسول خدا صلی الله علیه و آله نقل شده است: «مَا أَخلَصَ عَبد لِلَهِ عَزَ وَ جَلَ أَربَعِینَ صَبَاحاً اِلاَ جَرَت یَنَابِیعُ اَلحِکمَهِ مِن قَلبِهِ عَلَی لِسَانِهِ؛ کسی 40 روز خود را برای خدا خالص نکرد مگر آنکه چشمه های حکمت از دلش بر زبانش جاری شده است.» مبعوث شدن رسول مکرم اسلام در اربعین عمر پربرکتش نیز دلیل دیگری بر این مدعاست.

در هر حال، اگرچه حادثه تلخ کرمان و شهادت جمع کثیری از هم‌وطنان ما دل‌ها و ذهن‌ها را به سمت خویش متوجه کرد، اما سخنان کم نظیر رهبری معظم در سالروز ولادت صدیقه طاهره سلام الله علیها و در چله تجدید عهد مداحان با ولایت، از چنان اهمیتی برخوردار است که نباید نسبت به آن غفلت کرد. شاید اگر فرهیختگان و پژوهشگرانی مجموعه بیانات رهبر معظم انقلاب را در طول این چهل سال و چهل دیدار جمع آوری کرده و مورد تحلیل و بررسی قرار دهند، اذعان کنند که برخی از جملات دیدار اخیر به مثابه قله فرمایشات معظم‌له بالاترین مطلب را در خود جای داده است.

می‌دانیم که امروز در دنیا قدرت‌های بزرگ در دو بخش سخت (Hard power) و نرم (soft power) قدرتنمایی کرده، تلاش می‌کنند هیچ یک از این دو حوزه را فدای دیگری نکنند. قدرت سخت شامل قدرت نظامی و اقتصادی و قدرت نرم توانمندی در حوزه فرهنگی، تبلیغی، رسانه‌ای و مانند آن است.

رهبر معظم انقلاب در دیدار 13 دی سال جاری مداحی را بخشی از قدرت نرم جامعه اسلامی دانسته و فرمود: «هنر مداحی و موجودیتی به نام "هیأت" که محورِ هیأت مداح و واعظ است؛ واعظ در کنار مداح جزو مهم‌ترین بخش های قدرت نرم جامعه‌ی اسلامی است. قدرت نرم از قدرت سخت نافذتر و مؤثرتر است.»

به نظر نگارنده اینکه رهبری معظم، مداحی و هیئات را در کنار سایر شقوق قدرت نرم مانند انواع و اقسام امور هنری، فعالیت‌های متنوع فرهنگی، تبلیغات رسانه ای و... مهم ترین بخش قدرت نرم جامعه‌ی اسلامی شمرده اند، مطلبی به غایت مهم و قابل تحلیل است که باید اندیشمندان این حوزه به بررسی و غور در ابعاد آن بپردازند.

جوزف نایاستاددانشگاه هاروارددر سال 2004 در کتابی با نام «قدرت نرم، راه موفقیت در سیاست‌های جهانی» در اهمیت این نوع از قدرت قلمفرسایی کرده است. واقعیت نیز همین است که امروزه کشوری که در قدرت نرم به خصوص رسانه توانمندتر باشد، بیشتر در جامعه جهانی به اهدافش می‌رسد.

نکته مهم و تکمیل کننده این بحث، آن است که این قسمت از قدرت نرم فقط در جامعه اسلامی و شیعی ما وجود دارد و دیگران از قدرت نرم هیأت و مداحی بی بهره اند. این نیز مطلبی است که رهبری در سال‌های گذشته بر آن دست گذاشته بودند.

مطلب را با این نکته به پایان می‌برم که در نشست های تخصصی و بررسی های علمی باید به این سؤال پاسخ داد که چرا رهبری معظم، مجدداً در دیدار امسال موضوع "جهاد تبیین" را موضوع اصلی سخنان خویش قرار دادند و این امر را که به طور طبیعی کار نویسندگان، سخنرانان و تحلیلگران است، بر دوش مداحان و ستایشگران می‌گذارند و از مجموعه هیأت‌ها و جامعه مداحی می‌خواهند که جهاد تبیین را پیش ببرند آنجا که فرمود «امروز بار جهاد تبیین بر دوش شما مداحان اهل‌بیت است»

خود رهبر معظم انقلاب الگوی اول جهاد تبیین را حضرت زهرا سلام الله علیها و خطبه‌های ایشان دانسته و مصداق برتر جهاد تبیین در عصر حاضر را امام خمینی (ره) معرفی کردند. حال باید پاسخ داد که چرا این جهاد عظیم که روزی خمینی کبیر پرچمدار آن بوده است، باید هم اکنون در بستر هیئت ها بر دوش مداحان گذاشته شود؟ فلسفه این مأموریت بزرگ برای این قشر خاص چیست؟ امید که این چند سطر باعث شود اهل فکر و قلم، تحلیل و بررسی، و پژوهش و تحقیق بسم الله گفته به بررسی ابعاد بیانات نورانی رهبر معظم انقلاب در چهلمین دیدار با مداحان بپردازند.