یک سوم مساحت خراسان جنوبی کانون‌های گرد و غبار است
بیرجند - ایرنا - سرپرست اداره کل حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی گفت: سطح کانون‌های گرد و غبار در خراسان جنوبی پنج میلیون و 173 هزار و 597 هکتار است که یک سوم مساحت استان را شامل می‌شود.
اسدالله حاتمی روز شنبه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: کانون‌های فرسایش بادی با شدت‌های غبارخیزی کم، متوسط، زیاد و خیلی زیاد برآورد شده است و به‌طور متوسط سالانه 729 هزار و 692 تن گرد و غبار از این نواحی برخاسته و در سطح استان و مناطق همجوار ریزش می‌کند.
وی گفت: براساس مطالعات انجام شده و تقسیم‌بندی ناشی از وضعیت گرد و غبار استان‌ها، خراسان جنوبی در کنار استان‌های خوزستان، سیستان و بلوچستان، کرمان و هرمزگان از غبارخیزترین استان‌های کشور است و خشکسالی و کاهش بارندگی، گرد و غبار را براساس داده‌های ثبت شده در ایستگاه‌های سنجش کیفی هوا در سال جاری افزایش داده است.
سرپرست اداره کل حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی اظهار داشت: با توجه به خشکسالی و کاهش بارندگی‌ها پیش‌بینی می‌شود در سال جاری گرد و غبار و روزهای ناسالم در این استان نسبت به سال گذشته افزایش داشته باشد.
وی با بیان اینکه خشکسالی‌های سالیان اخیر نقش موثری در وقوع و گسترش گرد و غبار و فرسایش بادی در استان داشته است گفت: استان خراسان جنوبی در کشور از نظر نرخ تولید گرد و غبار و کانون‌های فرسایش بادی در رده‌های اول قرار دارد.
حاتمی با اشاره به عوامل طبیعی موثر در گرد و غبار افزود: کمبود رطوبت هوای استان به دلیل دوری از دریاهای آزاد، بالا بودن دمای هوا به‌ویژه در فصول گرم، بالا بودن تبخیر آب، طولانی بودن دوره خشکی حاکم بر استان، بالا بودن سرعت بادهای فرساینده نسبت به سرعت آستانه فرسایش بادی خاک‌های استان و متاثر بودن از وزش بادهای 120 روزه از عوامل طبیعی موثر در ریزگردها است.
وی گفت: حساسیت اغلب خاک‌های ریزدانه سازند کواترنری استان نسبت به فرسایش بادی، مجاورت با کویرهای لوت و مرکزی ایران و متاثر بودن اقلیم استان از اقالیم خشک و بیابانی حاکم بر این کویرها، مجاورت با سایر استان‌های غبارخیز و فرسایش‌پذیر از جمله سیستان و بلوچستان، کرمان، سمنان، خراسان رضوی، یزد، اصفهان و کشور افغانستان، نوسانات شدید فشار هوا با توجه به وضعیت توپوگرافی استان و ایجاد زمینه‌های لازم برای حرکت صعودی هوا و انتقال قائم ذرات گرد و خاک معلق به ترازهای بالاتر جو و مناطق دوردست از دیگر عوامل طبیعی است.
سرپرست اداره کل حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی تصریح کرد: براساس بررسی‌های کانون‌های گرد و غبار با منشاء داخلی در استان خراسان جنوبی (مطالعات منشاءیابی داخلی فرسایش بادی، توفان ماسه و گرد و غبار در سال 1398) چهار کانون اصلی با شدت زیاد و خیلی زیاد وجود دارد که کانون شمال شرق استان با بیشترین وسعت در شهرستان زیرکوه واقع شده و در همه فصول سال با شدت زیاد و خیلی زیاد فعال بوده و استان‌های خراسان جنوبی، سیستان و بلوچستان و خراسان رضوی را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
وی افزود: کانون جنوب استان در شهرستان نهبندان قرار دارد و استان‌های خراسان جنوبی و سیستان و بلوچستان را تحت تاثیر قرار می‌دهد همچنین کانون شرق در شهرستان‌های سربیشه و نهبندان واقع شده و استان‌های خراسان جنوبی، سیستان و بلوچستان تحت تاثیر این کانون قرار می‌گیرند.
حاتمی گفت: بررسی‌ها حاکی از آن است اگرچه کانون‌های گرد و غبار با شدت زیاد و خیلی زیاد مساحت نسبتا کمی از کل کانون‌ها را شامل می‌شود ولی نقش قابل توجهی در انتشار گرد و غبار به اتمسفر دارند.
وی خاطرنشان کرد: براساس آخرین برآوردها سالانه خسارت جبران‌ناپذیر ناشی از گرد و غبار به منابع مختلف زیرساختی، اقتصادی و زیست‌محیطی استان وارد می‌شود و در صورت نبود اقدام مثبت و کاهش قابل توجه گرد و غبار، مجموع خسارت گرد و غبار بر اقتصاد استان قابل تامل بوده و نیاز است نقش اقدامات پیشگیرانه، اصلاحی و احیایی کنترل گرد و غبار در کانون‌های شناسایی شده پررنگ‌تر شود.
سرپرست اداره کل حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی گفت: براساس کارکرد و داده‌های ثبت شده توسط ایستگاه‌های این اداره کل از ابتدای سال جاری تا 22 اردیبهشت ماه در بیرجند 6 روز، سرایان 9 روز، نهبندان 20 روز و حاجی‌آباد زیرکوه 11 روز کیفیت هوای نامطلوب در پنج ایستگاه پایش هوا به ثبت رسیده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته افزایش چشمگیری داشته است.
وی افزود: این در حالی است که در مجموع سال گذشته در بیرجند 23 روز، سرایان 41 روز، نهبندان 57 روز و حاجی‌آباد زیرکوه 24 روز کیفیت هوای نامطلوب در ایستگاه‌های پایش هوا به ثبت رسیده است.
حاتمی تاکید کرد: اگر بخواهیم نسبت به گرد و غبار نگاه بلندمدت داشته باشیم و پیشگیری‌های لازم را انجام دهیم باید از تخریب طبیعت جلوگیری کنیم.
وی گفت: حدود یک سوم مساحت استان را عرصه‌های بیابانی تشکیل می‌دهد، همچنین خراسان جنوبی در مجاورت بیابان بزرگ لوت و چند بیابان کوچک دیگر قرار دارد که اینها کانون‌های اصلی فرسایش خاک در استان محسوب می‌شوند.