4 نکته درباره عضویت فنلاند در ناتو

عصرایران؛ رضا غبیشاوی - فنلاند دیروز سه شنبه رسما به ناتو پیوست تا عضو سی و یکم این پیمان نظامی باشد. ناتو یا همان پیمان آتلانتیک شمالی متشکل از کانادا، آمریکا و 29 کشور اروپایی است اما ارتش امریکا ستون فقرات آن را تشکیل می دهد.

ناتو پیمان نظامی دفاع مشترک است. به این معنی که در صورت حمله به خاک هر کدام از اعضا، دیگر اعضا واکنش نظامی خواهند داشت و از کشور مورد حمله قرار گرفته دفاع خواهند کرد. به دنبال حمله نظامی روسیه به اوکراین در اسفند 1400، فنلاند و سوئد تصمیم گرفتند به ناتو بپیوندند. تا قبل از این حمله نظامی، فنلاند و سوئد همچنان در گروه های کشورهای بی طرف قرار داشتند اما با تغییر موضع به اردوگاه نظامی غرب پیوستند. به دلیل مخالفت ترکیه و مجارستان، عضویت سوئد تاکنون تکمیل نشده اما عضویت فنلاند رسماً اعلام شد. در مراسمی در مقر ناتو در بروکسل بلژیک، پرچم فنلاند در میان پرچم های کشورهای عضو جای گرفت.

در این باره به چند نکته اشاره می شود. اول - روسیه شاکی بود اوکراین می خواهد عضو ناتو شود و پای ارتش آمریکا را به مرزهای روسیه بکشد. حالا در نتیجه جنگ روسیه علیه اوکراین، همسایه بزرگ روسیه یعنی فنلاند به عضویت ناتو درآمد. روسیه می گفت به اوکراین حمله کرده تا این کشور را از عضویت در ناتو بازدارد اما هم اکنون نه تنها در مرزهای روسیه - اوکراین جنگ برقرار است بلکه فنلاند با 1340 کیلومتر مرز مشترک با روسیه به ناتو پیوست تا ارتش امریکا بتوانند به مرزهای طولانی شمال شرقی روسیه برسد.

نقشه مرزهای روسیه و فنلاند

عضویت فنلاند از این رو برای ناتو و امریکا اهمیت دارد که دسترسی ارتش های غربی را به مرزهای شمالی و شمال غربی روسیه باز می کند. وزیر خارجه امریکا هم در مراسم اعلام رسمی عضویت فنلاند در ناتو گفت پوتین (رئیس جمهور روسیه) باعث شد کشورهای بیشتری به این پیمان نظامی بپیوندند. علاوه بر این، با عضویت فنلاند در ناتو، روسیه از سمت غرب، کاملا با ناتو هم مرز شد. البته به استثنای اوکراین (کشوری که هم اکنون در حال جنگ با آن است) و بلاروس که هم پیمان روسیه به شمار می رود. عضویت اوکراین در ناتو بعد از پایان جنگ نیز یک گزینه جدی است. با عضویت فنلاند در ناتو، محاصره روسیه توسط ناتو که همیشه مسکو از آن بیم داشت حداقل در سمت مرزهای غربی تکمیل شد. عضویت فنلاند در ناتو قطعا یک خبر بد برای مسکو است. دوم - عضویت فنلاند یکی از تاثیرات تجاوز نظامی روسیه به اوکراین است. در نتیجه این جنگ، دو کشور فنلاند و سوئد (همسایگان روسیه) تصمیم گرفتند سیاست بی طرفی را کنار بگذارند و عضویت در ناتو را انتخاب کنند. عضویت فنلاند در ناتو سه شنبه (دیروز) عملی شد و تلاش ها برای مانع زدایی از مسیر عضویت سوئد ادامه دارد. به دلیل مخالفت مجارستان و ترکیه، عضویت سوئد در ناتو هنوز تکمیل نشده است. بی اعتمادی و احساس ناامنی کشورهای اروپایی از تبعات تجاوز نظامی روسیه به اوکراین است. این بی اعتمادی و احساس ناامنی تغییراتی در چارچوب های امنیتی اروپا ایجاد کرد که یکی از آنها همین عضویت فنلاند در ناتو است. سوم -  فنلاند و سوئد هر دو باهم درخواست عضویت در ناتو را ارائه کردند اما به دلیل مخالفت ترکیه و مجارستان، سوئد هنوز نتوانسته عضو ناتو شود و سه شنبه (دیروز) تنها عضویت فنلاند در این پیمان نظامی اعلام شد. براساس قوانین داخلی ناتو، تک تک اعضا در باره عضویت یک کشور جدید، از حق رای وتو برخوردارند. یعنی مخالفت حتی یک کشور عضو می تواند مانع از عضویت کشور جدید شود. در نتیجه کشور متقاضی عضویت باید موافقت یا عدم مخالفت سایر اعضا را جلب کند. این موقعیت بی نظیری را برای کشورهای عضو ایجاد می کند تا براساس شرایط، به امتیازگیری بپردازند؛ خواسته های خود را تحمیل و اختلافات خود را حل کنند. ترکیه هم تلاش می کند از این موقعیت نهایت استفاده را ببرد. به ویژه که برای عضویت سوئد در ناتو، علاوه بر دولت استکلهم، امریکا و قدرت های اروپایی مثل فرانسه و بریتانیا هم حاضر به هزینه کردن هستند. ترکیه ابتدا شرط موافقت با عضویت سوئد در ناتو را مقابله با مخالفان سیاسی آنکارا مستقر در خاک سوئد اعلام کرد و دو طرف هم توافقنامه ای در این زمینه امضا کردند.

ترکیه می گوید تروریست ها و گروه های تروریستی در خاک سوئد علیه دولت آنکارا فعالیت می کنند و سوئد باید آنها مقابله کند. اشاره دولت ترکیه به فعالان کُرد ترکیه از جمله حامیان گروه پ ک ک، حامیان فتح الله گولن (چهره سیاسی اسلامگرا و مخالف اردوغان) و دیگر مخالفان سیاسی دولت اردوغان است. دولت رجب طیب اردوغان رئیس جمهوری ترکیه از سوئد خواسته بود این فعالان را اخراج و برخی را هم تحویل دهد. در نهایت اجرای این توافقنامه با موانع سیاسی و حقوقی روبه رو شد و به طور کامل اجرا نشد. همزمان حادثه آتش زدن قرآن از سوی یک فعال تندرو در مقابل سفارت ترکیه در سوئد، روابط دو کشور را به شدت پرتنش کرد. ترکیه سفر رسمی مقامات ارشد سوئد به این کشور از جمله وزیر دفاع و رئیس پارلمان را لغو کرد و راهپیمایی ها و آتش زدن پرچم سوئد مقابله سفارت این کشور در آنکارا به راه افتاد. دولت سوئد این اتفاق را رسما نکوهش و با آن مخالفت کرد اما در عین حال براساس چارچوب های حقوقی برای این مراسم مجوز قانونی صادر کرده بود. اردوغان هم در یکی از واکنش هایش بعد از قرآن سوزی گفت ترکیه به عضویت سوئد در ناتو نه خواهد گفت. ترکیه و رئیس جمهورش اردوغان با جلوگیری از عضویت سوئد در ناتو، دست به قدرنمایی زدند. آنها تلاش می کنند در این ماجرا و بر سر پرونده های متعدد از سوئد، آمریکا و اروپا امتیاز بگیرند. این فرصت کم نظیری است که در مقابل ترکیه و اردوغان برای امتیازگیری و حل و فصل مسائل پیچیده با اروپا و امریکا مهیا شده است. این نه گفتن ترکیه به عضویت سوئد در ناتو، جنبه تبلیغاتی برای اردوغان هم دارد به ویژه در آستانه انتخابات سرنوشت ساز ریاست جمهوری این کشور. با محکومیت قرآن سوزی، توجه اسلامگرایان و با اشاره به وقوع این اتفاق در مقابل سفارت ترکیه، توجه ملی گرایان را در کشورش جلب کرد. ضمن اینکه بر محبوبیتش در جهان اسلام هم افزوده شد.  چهارم - فنلاند بخشی از خاک روسیه بود اما همزمان با انقلاب این کشور در سال 1917 اعلام استقلال کرد و روسیه / شوروی هم آن را به رسمیت شناخت. این استقلال و جدایی، با حداقل تنش و درگیری همراه بود. به همین دلیل فنلاند همواره در سال های اخیر رابطه خوب و متوازنی میان فنلاند با روسیه برقرار بود. فنلاند با اعلام بی طرفی تصمیم گرفته بود از منازعات روسیه - غرب به دور بماند اما تجاوز نظامی روسیه به اوکراین، چارچوب امنیتی شرق اروپا را به هم ریخت. از نشانه های این به هم ریختگی همین تغییر سیاست بی طرفی سوئد و فنلاند و تصمیم آنها برای پیوستن به اردوگاه نظامی غرب یعنی ناتو است. پیمانی که دشمن شماره یک آن روسیه است و مسکو هم آن را به صراحت دشمن خطاب می کند.

تجاوز نظامی روسیه به اوکراین، به سال ها روابط خوب ومتوازن روسیه - فنلاند هم آسیب زد و این کشور را از بی طرف به طرف منازعه احتمالی تبدیل کرد. البته یک بعد عضویت در ناتو، حمایت 30 کشور عضو از فنلاند در برابر حمله احتمالی روسیه است اما در بعد دیگر به معنای درگیر شدن فنلاند در هر جنگ و درگیری نظامی آتی میان روسیه و یک عضو ناتو است.

ببینید | مکالمه دوستانه استاد شجریان و فروشنده خارجی / کلاه سرم گذاشتین

صندوق امانات ساسانیان در 1700 سال قبل / شگفتی یک معماری منحصر به فرد؛ تجار اشیاء قیمتی‌شان را اینجا به امانت می‌گذاشتند تا دزدیده نشود (فیلم)