آماده باش به بازار خودرو / منتظر گران شدن ماشین باشیم؟
با توجه به ضرر انباشته‌ای که شرکت‌های خودروساز در حال تحمل آن هستند، بدیهی است که آن‌ها دیگر قادر به ادامه فعالیت در زمینه تولید خودرو نیستند. به همین دلیل، خودروسازان مجبور هستند بطور تدریجی و پیوسته، تا بازار را به صورت ناحیه‌ای و آرام وارد نمایند، قیمت کارخانه را کاهش داده و قیمت بازار را به عنوان قیمت کارخانه جایگزین سازند.
در حالی که در چند روز اخیر درباره طرح فروش خودرو با 5 درصد تخفیف زیر قیمت بازار صحبت شده است، برخی تحلیلگران معتقدند که این طرح تنها در شرایط خاص قابل اجرا است و در غیر اینصورت، ممکن است با یک فاجعه قیمتی جدید در بازار روبرو شویم.
آن‌طور که در گزارش‌ها دیده می‌شود، در آذرماه سال‌جاری جلسه‌ای با حضور معاون صنایع حمل‌ونقل وزارت صمت، مدیرعامل گروه صنعتی ایران‌خودرو و مدیرعامل ساپکو به نمایندگی از مدیرعامل سایپا، دبیر انجمن قطعه‌سازان و مدیران برخی شرکت‌های قطعه‌سازی در محل وزارت صمت برگزار شد که طی آن به منظور افزایش توان نقدینگی، افزایش تولید و کاهش قیمت خودروهای این خودروسازان در بازار آزاد، سه تصمیم مهم و اساسی اتخاذ شد.
یکی از این تصمیمات این بود که تا پایان سال هر خودروساز (ایران‌خودرو و سایپا) 60 هزار دستگاه خودرو با قیمت 5درصد زیر حاشیه بازار به فروش برسانند تا شاید روند صعودی قیمت‌ها و زیان خودروسازان و قطعه‌سازان هم در بازار کاهش پیدا کند.
مازیار بیگلو، دبیر انجمن سازندگان قطعات و مجموعه‌های خودرو در همین خصوص گفته است؛ جلسه مذکور پیرو این تشکیل شد که ما مشکلات نقدینگی خود را با وزارت صمت، مطرح کردیم؛ اما با توجه به اینکه هیچ راهکاری برای تامین نقدینگی شب عید قطعه‌سازان همچون روال سنوات گذشته وجود نداشت، این پیشنهاد ارائه شد. طی سال‌های گذشته، به هرحال مقداری از نقدینگی از سیستم بانکی که شورای پول و اعتبار تصویب می‌کرد تامین می‌شد یا سال گذشته از محل ارز بورس در کالا، اما برای سال جاری هیچ راهکاری وجود نداشت.
به گفته او، در این جلسه، تصمیم گرفته شد راهکاری که یک نهاد بالادستی تلویحا با آن موافقت کرده بود، اجرایی شود؛ بر این اساس که 60 هزار دستگاه از محصولات هر خودروساز که مازاد بر تعهدات خود، تولید می‌کنند را در حاشیه بازار عرضه کنند تا نقدینگی آن وارد شود تا امسال را هم بگذرانیم. این موضوع صورتجلسه شد و همه هم راضی به نظر می‌رسیدند؛ اما اکنون که یک‌ماه و چند روز هم می‌گذرد، هیچ اتفاقی نیفتاده، هیچ اقدامی صورت نگرفته و هیچ مجوزی هم برای فروش محصولات این دو خودروساز در حاشیه بازار صادر نشده است.
بیگلو عنوان کرده؛ وقتی سراغ مطالبات خود را از خودروسازان می‌گیریم، گفته می‌شود که برخلاف آن صورتجلسه، مجوزی برای ما صادر نشده است. این در حالی است که انجمن قطعه‌سازان هیچ کجای این موضوع نبوده و نیست؛ تنها مقرر شد که نقدینگی از طریق فروش خودرو در حاشیه بازار تامین شده و از محل آن مطالبات قطعه‌سازان از خودروسازان پرداخت شود. ذی‌نفع این موضوع هستیم اما ارتباطی در اقدامات عملیاتی آن، نداریم.
توضیح شورای رقابت
البته سپهر دادجوی‌توکلی، سخنگوی شورای رقابت اعلام کرده است که به هیچ عنوان خودروساز نمی‌تواند به شیوه‌ای خارج از آنچه که در مصوبه 543 قید شده است خودرو عرضه کند، عرضه خودرو خارج از مصوبه 543 تخلف محرز است.
به گفته او، خودروساز 100 درصد باید عرضه خودرو را طبق مصوبه 543 شورای رقابت انجام دهد و اگر هم تغییری در شیوه عرضه صورت گیرد در پروتکلی اعلام می‌شود.
سخنگوی شورای رقابت تاکید کرده است: براساس مصوبه 543 شورای رقابت صراحتا اشاره دارد که نحوه محاسبه قیمت خودرو براساس دستور هیات تعیین و تثبیت قیمت‌ها است و سازمان حمایت براساس صورت‌های مالی آن را محاسبه می‌کند و قیمت محاسبه شده با دیگر فاکتورها نظیر جداول رقابت‌پذیری سنجیده می‌شود که آن قیمت نهایی خودرو است.
چند سوال و هشدار
اما در این شرایط، سوالات بسیاری درباره این طرح فروش وجود دارد؛ اینکه در صورت اجرایی شدن آن، کدام قیمت روز خودرو در حاشیه بازار مبنای افزایش 5درصدی قرار می‌گیرد؛ آن هم در شرایطی که در بازار خودرو، قیمت‌های متفاوتی از خودرو دیده می‌شود و هیچ مبنای قیمتی و درستی در این بازار حاکم نیست. از سوی دیگر، در شرایطی که شاهد عرضه قطره‌چکانی خودرو به بازار هستیم، این سوال باز هم از سوی تحلیلگران مطرح می‌شود که اگر چنین خودروهایی در کشور وجود داشته، چرا تاکنون عرضه نشده است؟
بابک صدرایی، کارشناس صنعت خودرو در همین خصوص می‌گوید: اگر یک زمانی خودروساز بیاید و بگوید من خودرو را 5 درصد زیر قیمت بازار خودرو می‌دهم، به اندازه نیاز بازار هم خودرو دارم، تحویل فوری می‌دهم و سریع خودرو را به مشتری تحویل می‌دهم، در این شرایط هیچ عقل سلیمی نمی‌آید از بازار آزاد خودرو بخرد و به صورت مستقیم از خودروساز خرید می‌کند.
وی می‌افزاید: در این حالت، اختلاف قیمت زیادی که بین بازار و کارخانه وجود دارد، از بین می‌رود. برای مثال، قیمت یک خودرو در کارخانه 450 میلیون تومان است، اما در بازار به قیمت 700 میلیون تومان به فروش می‌رود. حالا اگر یک کارخانه‌ای بگوید من دو سه هفته‌ای خودرو را به شما به قیمت 670 میلیون تومان می‌دهم، عملا کسی دیگر سراغ بازار آزاد نمی‌رود و همه از کارخانه خرید می‌کنند.
این کارشناس صنعت خودرو تصریح می‌کند: اما یک اشتباهی وجود دارد که در این بخش‌ها گفته می‌شود که 120 هزار خودرو تا پایان سال می‌خواهیم بدهیم. اما نیاز بازار خودرو تا پایان سال به خصوص در این ماه‌هایی که اوج فروش خودروسازان در شب عید است، خیلی بیشتر از 120 هزار دستگاه است. عملا اگر از نظر تعداد، زمان و نحوه توزیع کنترلی وجود نداشته باشد و نتوانیم نیاز بازار را پاسخ دهیم، خود عاملی می‌شود که قیمت بازار سیاه شاهد یک رشد چشم‌گیری باشد.
صدرایی تاکید می‌کند: تنها تضمینی که واقعا وجود دارد، این است که برنامه‌ریزی آن‌چنان شده باشد که خودرو 5 درصد زیر قیمت بازار به تعداد نیاز بازار عرضه شود. اما آنچه که از شواهد پیداست، به نظر من نشان‌دهنده این است که خودروها با تقاضایی که در بازار پیش‌بینی شده، سازگار نیست.
عرضه قطره‌چکانی خودرو به بازار
این کارشناس صنعت خودرو در پاسخ به این پرسش که برخی از تحلیلگران معتقدند عرضه قطره‌چکانی خودروسازان عمدی است. آیا شما هم چنین تحلیلی را قبول دارید؟ می‌گوید: بالاخره خودروسازان مجبور هستند یک مقداری بازار خود را کنترل کنند.
صدرایی می‌افزاید: عمدی یا سهوی بودن آن را من نمی‌توانم پاسخ دهم، چون مدیران ارشد شرکت‌ها باید به این موضوع پاسخ دهند، اما آنچه مسلم است، اینکه تا زمانی که اصلاح قیمت خودروساز اتفاق نیفتد و به یک قیمت معقولی که مورد رضایت مشتری و خودروساز باشد، نرسیم و سیستم قیمت‌گذاری دستوری در مورد توزیع خودرو وجود داشته باشد، این اشکالات وجود دارد.
قیمت خودرو سه‌نرخی می‌شود؟
وی در پاسخ به این پرسش که در صورتی که خودروسازان مازاد تولید را 5 درصد زیر قیمت بازار عرضه کنند، آیا شاهد سه نرخ قیمتی از خودرو خواهیم بود؟ می‌گوید: ما یک شرایط بحرانی را تجربه می‌کنیم؛ خود این موضوع هم به نظر من یک بحران می‌شود.
این کارشناس صنعت خودرو عنوان می‌کند: البته این نکته وجود دارد که قیمت کارخانه که قبلا گذاشته بودند، به‌هرحال حذف می‌شود. مگر می‌شود یک خودرو را شما در کارخانه قیمت 450 میلیون تومان بگذارید، بعد خودت هم بگویی تحویل فوری را 650 میلیون تومان می‌دهم و در بازار هم 800 میلیون تومان باشد.
صدرایی تصریح می‌کند: بالاخره این خودرو قیمت ثابتی دارد یا خیر؟! مگر می‌شود یک خودرو را کارخانه به 2 نرخ بفروشد؟! به نظر من این سیستم برای این است که قیمت‌های دستوری حذف شود و به همان قیمت حاشیه بازار برگردد!
وی خاطرنشان می‌کند: با این زیان انباشته‌ای که شرکت‌های خودروساز دارند و وضعیت اسف‌باری که دارند، قاعدتا دیگر ادامه توان برای خودروسازی وجود ندارد. بر همین اساس، خودروسازان مجبور هستند که به صورت پلکانی و آرام که به یک‌باره به بازار شوک وارد نشود، قیمت کارخانه را حذف کنند و همان قیمت حاشیه بازار را به عنوان قیمت کارخانه جایگزین کنند.
عوامل تاثیرگذار در افزایش قیمت خودرو
فزایش قیمت خودرو توسط عوامل متعددی تحت تأثیر قرار می‌گیرد. برخی از این عوامل عبارتند از:
هزینه‌های تولید: هزینه‌های مرتبط با تولید خودرو شامل مواردی مانند قیمت قطعات، مواد اولیه، نیروی کار، اجاره کارخانه و سایر هزینه‌های تولید است. افزایش این هزینه‌ها می‌تواند منجر به افزایش قیمت خودرو شود.
تغییرات قوانین و مقررات: تغییر در قوانین و مقررات مربوط به صنعت خودروسازی، مانند استانداردها و مقررات ایمنی، می‌تواند نیازمندی‌ها و هزینه‌های تولید را تحت تأثیر قرار داده و قیمت خودرو را افزایش دهد.
تغییرات نرخ ارز: در صورتی که ارز خارجی برای واردات قطعات و مواد اولیه خودرو از جایگاه تقویت شده ای بهره ببرد، هزینه تولید خودرو افزایش می‌یابد و این امر می‌تواند به افزایش قیمت خودرو منجر شود.
سیاست‌های دولتی: تصمیمات سیاسی و سیاست‌های دولت نیز می‌تواند بر قیمت خودرو تأثیر بگذارد. تعیین سطح تعرفه‌ها و مالیات‌ها، ارائه تسهیلات مالی یا تنظیمات مربوط به واردات و صادرات، می‌تواند قیمت خودرو را تحت تأثیر قرار دهد.
عرضه و تقاضا: عوامل عرضه و تقاضا در بازار خودرو نیز می‌توانند قیمت را تحت تأثیر قرار دهند. در صورت کاهش تولید یا افزایش تقاضا، قیمت خودرو ممکن است افزایش یابد.
نوآوری و فناوری: استفاده از فناوری‌های جدید و نوآوری در خودروسازی ممکن است هزینه تولید را افزایش دهد و در نتیجه قیمت خودرو را بالا ببرد.
رقابت بازار: رقابت در بازار خودرو نیز می‌تواند تأثیرگذار باشد. در صورت وجود رقابت شدید و فشار رقابتی، شرکت‌ها ممکن است تلاش کنند قیمت را کاهش دهند. از طرف دیگر، در صورت کمبود رقابت، شرکت‌ها ممکن است بتوانند قیمت را افزایش دهند.
لازم به ذکر است که این عوامل به صورت ترکیبی و تعاملی می‌توانند بر قیافزایش قیمت خودرو توسط عوامل متعددی تحت تأثیر قرار می‌گیرد. برخی از این عوامل عبارتند از:
هزینه‌های تولید: قیمت قطعات، مواد اولیه، نیروی کار و سایر هزینه‌های تولید خودرو می‌تواند تأثیرگذار باشد. افزایش این هزینه‌ها می‌تواند منجر به افزایش قیمت خودرو شود.
تغییرات قوانین و مقررات: تغییر در قوانین و مقررات مربوط به صنعت خودروسازی، مانند استانداردها و مقررات ایمنی، می‌تواند نیازمندی‌ها و هزینه‌های تولید را تحت تأثیر قرار داده و قیمت خودرو را افزایش دهد.
تغییرات نرخ ارز: ارتباط خودروسازان با بازارهای بین‌المللی و نرخ ارز می‌تواند قیمت خودرو را تحت تأثیر قرار دهد. افزایش نرخ ارز ممکن است هزینه تولید را بالا ببرد و در نتیجه قیمت خودرو را افزایش دهد.
سیاست‌های دولتی: تصمیمات سیاسی و سیاست‌های دولت نیز می‌توانند بر قیمت خودرو تأثیر بگذارند. تعیین سطح تعرفه‌ها و مالیات‌ها، ارائه تسهیلات مالی یا تنظیمات مربوط به واردات و صادرات، می‌توانند قیمت خودرو را تحت تأثیر قرار دهند.
عرضه و تقاضا: عوامل عرضه و تقاضا در بازار خودرو نیز می‌توانند قیمت را تحت تأثیر قرار دهند. در صورت کاهش تولید یا افزایش تقاضا، قیمت خودرو ممکن است افزایش یابد.
نوآوری و فناوری: استفاده از فناوری‌های جدید و نوآوری در خودروسازی ممکن است هزینه تولید را افزایش دهد و در نتیجه قیمت خودرو را بالا ببرد.
رقابت بازار: رقابت در بازار خودرو نیز می‌تواند تأثیرگذار باشد. در صورت وجود رقابت شدید و فشار رقابتی، شرکت‌ها ممکن است تلاش کنند قیمت را کاهش دهند. از طرف دیگر، در صورت کمبود رقابت، شرکت‌ها ممکن است بتوانند قیمت را افزایش دهند.
