اجرای این قانون الزامی نیست

لیلا ضامنی: مشاغل هنری و هنرمند جزو آسیب پذیرترین ها و شکننده ترین ها در شرایط مختلف جامعه هستند؛ جامعه هنرهای تجسمی از آفت کرونا سر بلند نکرده بود که دستخوش شرایط جدید جامعه شد، در زمانه رکود و کساد شدن خرید و فروش آثار هنری شاید یکی از مهمترین حمایت های دولت از جامعه هنرهای تجسمی بازگرداندن قانون نیم درصد بودجه عمرانی دستگاه‌های دولتی برای خرید آثار هنری باشد.

در دوران شیوع پاندمی کرونا بیشترین خسارت را کسب و کارهای هنری بویژه هنرهای تجسمی دیدند و اغلب هنرمندان خانه نشین شدند و یا گوشه آتلیه های خود دست به خلق هنری زدند بدون اینکه آورده مالی داشته باشند، در این میان بودند گالری هایی که چراغ خود را با برپایی نمایشگاه آنلاین روشن نگه داشتند و به حیات خود ادامه دادند و اما گالری‌هایی هم تعطیل شدند؛ در بهار و تابستان امسال با فروکش کردن تب کرونا نمایشگاه‌های هنری برپا می‌شدند و گالری‌ها داشتند به رونق روزهای خوش گذشته برمی‌گشتند که شرایط کشور دگر باره تغییر کرد و نمایشگاه هنری دوباره برپا نشدند و همین باز موجب رکود خرید و فروش آثار هنری و کساد شدن بازار هنر شد.

قانونی برای حمایت از هنر

اگر به خاطر داشته باشید قانون الزام آور یک درصد از بودجه عمرانی دستگاه‌های دولتی برای خرید آثار هنری اولین بار در سال 1381 در مجلس ارائه شد و با تغییر وضعیت از یک درصد به نیم درصد و مجاز بودن به جای الزام آور بودن به این نتیجه رسید که همه دستگاه‌های اجرایی و مجریان طرح‌های تملک دارایی‌های سرمایه‌ای «مجازند» در چارچوب آیین‌نامه‌ای که از طریق وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، با هماهنگی سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی تهیه و به تصویب هیات وزیران می‌رسد، «حداکثر تا نیم درصد» از اعتبارات هر یک از طرح‌ها و بناهایی که می‌تواند معرف هویت اسلامی و ملی باشد، برای هزینه در همان طرح، متناسب با فرهنگ دینی و ملی خود اختصاص دهند. این موضوع در سال های بعد بارها مطرح شد و سرانجام در سال 85 به کلی حذف شد. در سال 88 بار دیگر این موضوع مطرح شد و به همان شکل قبلی خود بازگشت که دستگاه های دولتی مجازند تا نیم درصد از بودجه عمرانی خود را به خرید آثار هنری اختصاص دهند که در عمل هیچ اتفاق خاصی نیفتاد و واژه مجاز بودن باعث شده بود که دستگاه های دولتی زیر بار عملی کردن این قانون نروند. در سال 90 این قانون به شکل کاملتری به تصویب رسید و دستگاه های دولتی موظف شدند تا یک دهم درصد از بودجه عمرانی خود را به خرید آثار هنری اختصاص دهند، این بار واژه موظف بودن و الزام آور بودن در هزینه کردن این بودجه نیز کاری از پیش نبرد و باز هم عملاً این قانون هیچ گاه اجرا نشد.

«سیدعلی یزدی خواه»، نایب رییس کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی بازگرداندن قانون الزام آور نیم درصد از بودجه عمرانی دستگاه های دولتی برای خرید آثار هنری به خبرآنلاین گفت: این قانون نیم درصد اقدام خوبی است، منتها این قانون برای دستگاه های اجرایی اختیاری بود و الزامی نبوده است. این قانون در دوره دولت های هفتم و هشتم (دولت احمدی نژاد) اجرا می شد چون رییس دولت به دنبال اجرای آن بود و وزراء اقدام می کردند، اما دولت های بعدی اقبالی به این قانون نشان ندادند و این موضوع رها شد.»

بیشتر بخوانید:

اگر حراج تهران نبود، وضع هنرهای تجسمی ما چگونه بود؟

او در پاسخ به این شوال که آیا این قانون حذف شده است؟ گفت: «خیر این قانون حذف نشده و می توانند اجرایی اش کنند.»

گرچه این قانون حذف نشده است آیا کمیسیون فرهنگی مجلس قانون الزام آور نیم درصد بودجه عمرانی دستگاه های دولتی برای خرید آثار هنری را در بودجه امسال لحاظ می کند؟ نکته‌ای است که یزدی خواه آن را اینگونه شرح داد: «ما پیشنهاد خود درباره این مسئله را ارایه دادیم.»

آیا می خواهید این قانون را الزام آور کنید؟ به گفته او کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی درصدد است که قانون نیم درصد بودجه عمرانی را الزام‌آور کنند: «این تبصره عملکردی ندارد، چون اختیاری است و اگر تکلیف نداشته باشد انجام نمی دهند. در راستای حمایت از آثار فرهنگی، صنایع دستی و آثار هنری مجلس قانون نیم درصد بودجه عمرانی دستگاه های دولتی برای خرید آثار هنری الزام آور می شود. البته هنرمندان هنرهای تجسمی بر این باور هستند که قانون نیم درصد بودجه عمرانی دستگاه های دولتی برای خرید آثار هنری کمک بسیا زیادی به اقتصاد هنر و هنرمندانی می کند که در شرایط گوناگون کارشان دچار رکود می شود و آنها متضرر می شوند.»

5555