اجرای سامانه‌های نوین آبیاری، مرهمی برای بحران کمبود آب در کشور
با توجه به تغییرات اقلیمی و کاهش منابع آبی، توسعه شبکه‌های آبیاری نوین در سطح مزارع و باغات، لازمه مقابله با پدیده خشکسالی و کمبود آب در کشور است؛ چراکه بنابر آمار 75 تا 90 درصد آب موجود در هر استان به بخش کشاورزی تعلق دارد که براین اساس اجرای سامانه‌های نوین آبیاری برای بحث سازگاری با کم آبی و صرفه جویی در دستور کار قرار دارد.
در سند ملی امنیت غذایی کشور 221 اقدام برای وزارت جهاد کشاورزی در نظر گرفته شده که افزایش بهره‌وری آب و راندمان آبیاری، کاهش کل مصرف آب کشاورزی و افزایش میزان برخورداری از سامانه‌های نوین آبیاری از جمله تکالیف حوزه آب کشاورزی محسوب می‌شود.
بنابر آمار از مجموع 8 میلیون و 500 هزارهکتار اراضی کشاورزی، بیش از 4.6 میلیون هکتار از اراضی به سامانه‌های نوین آبیاری تجهیز شده‌اند که براین اساس با تخصیص اعتبارات لازم مابقی اراضی باقی مانده طی 10 سال به سامانه‌های نوین تجهیز می‌شوند.
کارشناسان بخش کشاورزی اذعان می‌کنند که طبق ارزیابی‌های صورت گرفته با اجرای سامانه‌های نوین آبیاری عملکرد تولید تا 30 درصد، بهره وری 40 درصد و کاهش آب آبیاری 30 تا 40 درصد در صورت اعمال مدیریت صحیح می‌تواند اثر گذار باشد.
پتانسیل اجرای سامانه‌های نوین در 2.6 میلیون هکتار اراضی وجود دارد
فریبرز عباسی مجری طرح سامانه‌های نوین آبیاری وزارت جهاد گفت: بنابر آمار تاکنون در حدود 3 میلیون هکتار از اراضی آبی به انواع سامانه‌های نوین آبیاری تجهیز شده‌اند و حدود 1.6 میلیون هکتار اراضی پایاب سد‌ها به سامانه مدرن یا سطحی تجهیز شده‌اند که براین اساس بیش از 4.6 میلیون هکتار از اراضی به انواع سامانه‌های مدرن سطحی یا تحت فشار تجهیز شده‌اند.
به گفته او، بنابر آمار بیش از 50 درصد اراضی آبی به انواع سامانه‌های نوین آبیاری تجهیز شده‌اند که با افزایش اعتبارات و پیگیری‌های وزارت جهاد و حمایت سازمان برنامه و بودجه تا پایان سال بیش از 50 هزارهکتار اراضی به انواع سامانه‌ها تجهیز می‌شوند.
عباسی با بیان اینکه پتانسیل اجرای سامانه‌های نوین آبیاری در حد 400 هزارهکتار در سال وجود دارد، افزود: با تامین اعتبارات به موقع از بخش دولتی، بهره گیری از سرمایه گذاران بخش خصوصی و ظرفیت‌های اعتباری ستاد فرمان امام (ره) امکان اجرای سامانه‌های نوین آبیاری در سطح 400 هزار هکتار اراضی در طول سال وجود دارد.
مجری طرح سامانه‌های نوین آبیاری ادامه داد: در برنامه هفتم سالانه 200 هزارهکتار اراضی به سامانه‌های آبیاری تحت فشار و 150 هزارهکتار آبیاری زیرسطحی باید تجهیز شود که براین اساس 30 همت اعتبار مورد نیاز است.
او با بیان اینکه مشکلی از لحاظ فنی و مهندسی لوازم و تجهیزات نداریم، افزود: کلیه لوازم برای اجرای سامانه‌های نوین آبیاری بومی سازی شده و در داخل تولید می‌شود و در صورت تامین اعتبار بهتر از سنوات گذشته در اجرای توسعه سامانه‌های نوین آبیاری می‌توان کمک کرد.
مجری طرح توسعه سامانه آبیاری وزارت جهاد با بیان اینکه پتانسیل تجهیز سامانه‌های نوین آبیاری در 2.5 تا 2.6 میلیون هکتار اراضی وجود دارد، گفت: با فراهم شدن الزامات طی یک برنامه 10 ساله امکان تجهیز این میزان اراضی به سامانه نوین آبیاری وجود دارد.
با توجه به خشکسالی سنوات اخیر و محدودیت منابع آبی، برای اجرای سیستم‌های نوین آبیاری در استان‌ها هیچ محدودیتی وجود ندارد به طوریکه دولت در راستای تشویق کشاورزان 85 درصد هزینه اجرایی سامانه‌های آبیاری نوین را به صورت بلاعوض در اختیار بهره برداران قرار می‌دهد.
متوسط راندمان آبیاری کشور 46 درصد است
امین روشنی مدیرآب و خاک جهاد کشاورزی تهران گفت: بنابر آمار تاکنون در 16 شهرستان استان 83 هزار و 729 هکتار اراضی به سامانه نوین آبیاری تجهیز شدند.
او با بیان اینکه در 87 درصد اراضی استان تهران قابلیت اجرای سامانه‌های نوین آبیاری وجود دارد، افزود: شهرستان ورامین با 20 هزار و 421 هکتار بیشترین سطح اجرای سامانه‌های نوین آبیاری را به خود اختصاص داده است. بنابر آمار متوسط راندمان آبیاری کشور 45 تا 46 درصد و استان تهران 62 درصد است.
مدیرآب و خاک جهاد کشاورزی تهران با اشاره به برنامه‌های راهبردی صرفه جویی آب در بخش کشاورزی افزود: توسعه کشت گلخانه، توسعه سامانه آبیاری تحت فشار، کشت ارقام‌زودرس و توسعه کشت حفاظتی از جمله راهکار‌های صرفه جویی مصرف آب محسوب می‌شود.
براساس این گزارش برای اجرای هر هکتار سامانه‌های آبیاری قطره‌ای 73 میلیون تومان، آبیاری بارانی 50 میلیون تومان و آبیاری کم فشار 25 میلیون تومان در اختیار بهره برداران قرار می‌گیرد.
افزایش 24 درصدی عملکرد تولید با اجرای سامانه‌های نوین آبیاری تحقق می‌یابد
در ادامه عطااله هاشمی عضو شورای هماهنگی تشکل‌های بخش کشاورزی گفت: با توجه به افزایش قیمت ماشین آلات و هزینه‌های تولید سرمایه گذاری زیرینایی، اجرای توسعه سامانه‌های نوین آبیاری نیازمند حمایت و ایجاد زیرساخت‌های لازم است. تخصیص اعتبارات لازم به اجرای سامانه‌های نوین آبیاری در افزایش 20 تا 25 درصدی عملکرد تولید و بهره وری آب تاثیر بسزایی دارد. در شرایط اقلیمی کشور در راستای افزایش بهره وری آب راهی جزء توسعه سامانه‌های نوین آبیاری وجود ندارد که این امر با سرمایه گذاری در بخش محقق می‌شود.
با توجه به آنکه امنیت غذایی مهم‌ترین اولویت دولت‌ها در دنیاست که عواملی همچون تغییرات آب و هوایی و کاهش بارش‌ها تهدیدی برای امنیت غذایی کشور محسوب می‌شود که وزارت جهاد توسعه سامانه‌های نوین آبیاری را در راستای پایداری تولید و بهره وری منابع آب در دستور کار خود قرار داده است که تخصیص اعتبارات لازم به این بخش می‌تواند علاوه بر افزایش عملکرد در واحد سطح، مصرف آب در بخش کشاورزی را به حداقل برساند.
خبرنگار: آزاده محبی
باشگاه خبرنگاران جوان اقتصادی صنعت، تجارت و کشاورزی