احتیاط در واکسیناسیون کودکان / زمان محدود اثربخشی واکسن ها

با گسترش واکسیناسیون کرونا به افراد بالای 12 سال، بحث تزریق واکسن به کودکان نیز مطرح شده اما هنوز شواهد علمی کافی در این زمینه وجود ندارد، چالش دیگر محدود بودن زمان اثربخشی واکسن است که تزریق دز سوم را اجتناب ناپذیر می کند، حالا با در پیش بودن خطر پیک ششم، ستاد کرونا باید تصمیم بگیرد.

حدود هفت ماه از شروع واکسیناسیون کرونا در ایران می گذرد، در این مدت تاکنون بیش از 48 میلیون نفر دز اول واکسن کرونا و حدود 23 میلیون نیز دز دوم را تزریق کرده اند و مجموع واکسن های تزریق شده در کشور به 71 میلیون و 358 هزار دز رسیده است. گر چه تا پایان دولت قبل، کندی روند واکسیناسیون، صف های طولانی واکسن و کند بودن روند پایین آمدن گروه های سنی، مشکلات زیادی را در کشور رقم زد اما حالا با سرعت گرفتن واکسیناسیون و گذر از پیک پنجم کرونا، اندکی از وخامت اوضاع کاسته شده، حدود 30 درصد مردم واکسینه شده اند و احتمالا تا یکماه آینده میزان پوشش هر دو دز واکسن به بالای 60 درصد می رسد اما هنوز با رسیدن به ایمنی جمعی 85 درصدی واکسیناسیون فاصله داریم.

برای تکمیل پوشش واکسیناسیون و رسیدن به ایمنی جمعی 85 درصدی باید در مورد واکسیناسیون دو گروه تصمیم گیری شود، اول کودکان و دوم گروه هایی که به هر دلیل از جمله ترس یا اعتقاد نداشتن به واکسن، از تزریق واکسن کرونا اجتناب می کنند. در مورد گروه اول تجربیات جهانی در مورد عوارض احتمالی یا ایمنی بخشی واکسن برای کودکان زیر 12 سال هنوز کامل نیست و سازمان بهداشت جهانی نیز هنوز هیچ واکسنی را برای این گروه سنی به طور قطعی تایید نکرده است، بنابراین توصیه کارشناسان این است که برای واکسیناسیون کودکان با شتاب اقدام نشود و احتیاط های لازم برای جمع آوری شواهد علمی کافی با توجه به مجوزهای بین المللی انجام شود.

اکنون میزان تزریق روزانه واکسن کرونا به حدود 500 هزار تا یک میلیون دز رسیده است و هر هفته محموله های جدید واکسن وارد کشور می شود؛ به طوری که وزارت بهداشت اعلام کرده تا تا دهم آبان، تعداد واکسن های کرونای وارد شده به کشور از مرز 150 میلیون دز می گذرد. اگر این میزان واکسن وارد کشور شود، دغدغه تامین واکسن در کشور بر طرف می شود اما دغدغه دیگر استقبال بیش از 85 درصد مردم برای تزریق و اقناع عمومی است.

مساله بسیار مهم دیگر زمان محدود اثربخشی واکسن های کروناست که گر چه زمان دقیقی برای آن اعلام نشده اما برآوردها زمانی بین 6 تا 9 ماه را نشان می دهد. بسیاری از کارشناسان معتقدند با توجه به این زمان محدود باید دز سوم واکسن کرونا برای افرادی که بیش از 6ماه از تزریق دو دز واکسن آنها گذشته در دستور کار قرار گیرد تا از چرخش دوباره ویروس و بروز موج های جدید جلوگیری شود.

کاهش آمار موارد مرگ کرونا این خطر را دارد که مردم و دچار خوش خیالی و عادی انگاری شوند، میزان رعایت شیوه نامه های بهداشتی کاهش پیدا کند و با بازگشایی مدارس و اماکن عمومی دوباره خیز بعدی کرونا شروع شود. مسئولان وزارت بهداشت با توجه به شواهد موجود از احتمال خطر بروز خیز ششم همه گیری کرونا در ایران سخن گفته اند و از بیمارستانها خواسته اند، در حالت آماده باش باشند اما همزمان ستاد ملی کرونا، پیشنهاد کاهش محدودیت ها را روی میز گذاشته است و احتمال بازگشایی مدارس و دانشگاهها در ماههای آینده نیز مطرح شده است، تصمیماتی که به نظر می رسد در یک مسیر نیستند و می توانند یکدیگر را خنثی کنند.

وزارت بهداشت همزمان طرح قرنطینه هوشمند را نیز مطرح کرده و اعلام کرده با اجرای آن کسبه، اصناف و شاغلان در صورتی می توانند به فعالیت بپردازند که هر دو دز واکسن را زده باشند و برای افرادی که واکسن نزده اند، محدودیت های قانونی اعمال می شود اما هنوز جزئیات اجرای این طرح و میزان عملی بودن آن مشخص نیست.

پیام طبرسی، فوق تخصص عفونی درباره واکسیناسیون کودکان و روند همه گیری کرونا به پژوهشگر ایرنا گفت: واکسیناسیون افراد بالای 12 سال با واکسن های معتبر موجود مشکلی ندارد. ثابت شده برای آنان بی خطر است و در کشورهای مختلف از جمله ایران انجام می شود. در مورد افراد زیر 12 سال مطالعات در دنیا در حال انجام است و اگر بی خطر بودن و اثربخشی آن ثابت شود، برای کودکان هم استفاده می شود.

وی افزود: برخی کشورهای دنیا واکسیناسیون افراد زیر 12 سال را هم شروع کرده اند اما هنوز مطالعات آن تکمیل نشده است و در این مورد بهتر است با احتیاط برخورد شود. فعلا در ایران برای افراد بالای 12 سال از واکسن سینوفارم استفاده می شود. شرایط این افراد مانند سایر بزرگسالان است و منعی برای واکسیناسیون آنان وجود ندارد. برای واکسیناسیون کودکان زیر 12 سال نیز همین واکسن مطرح است، در برخی استانهای چین از این واکسن برای کودکان استفاده شده است اما در همه کشور چین از این واکسن برای واکسیناسیون کودکان استفاده نمی شود و کشورهای محدودی از این واکسن برای کودکان استفاده می کنند.

طبرسی گفت: بیماری کووید 19 موج های سینوسی مختلف دارد، اکنون که پیک پنجم کرونا را پشت سرگذاشته ایم باید منتظر بروز پیک ششم باشیم. این مساله ای دور از انتظار نیست و همواره بعد از فروکش کردن یک موج دوباره با روند افزایشی و پیک بعدی مواجه شده ایم، بنابراین حتما با سیر بالارونده موارد این بیماری مواجه می شویم. پیش بینی می شود این خیر در آبانماه باشد. ممکن است زمان پیش بینی دقیق نباشد اما سیر افزایشی این بیماری را خواهیم داشت. امیدواریم با گسترش واکسیناسیون این بار به یک خیز سنگین مانند پیک های قبلی مواجه نشویم و خفیف تر باشد.

وی ادامه داد: در پیک پنجم کرونا در ایران بیشتر با ویروس جهش یافته دلتا مواجه بودیم، تعداد زیادی از مردم مبتلا شدند و عده زیادی هم واکسن زدند و با توجه به اینکه فعلا سویه و ویروس جهش یافته جدید کرونا را در کشور نداریم، به نظر نمی رسد با وضعیت انفجاری همه گیری کرونا در پیک جدید مواجه باشیم اما اگر مردم رعایت نکنند و شیوه نامه های بهداشتی رعایت نشود، با وضعیت خطرناکی مواجه می شویم. اکنون میزان رعایت شیوه نامه های بهداشتی به زیر 46 درصد کاهش پیدا کرده و به سمت عادی شدن پیش می رویم، این وضعیت نگران کننده است. در برخی استانها روند افزایشی کرونا شروع شده و برخی شهرها به سمت قرمز شدن پیش می روند. هشدارها و نشانه های موجود نشان می دهد اگر به همین روال پیش برویم در آبان با پیک ششم کرونا مواجه می شویم و وضعیت پایداری را نداریم.

فوق تخصص بیماریهای عفونی گفت: گر چه عده زیادی از مردم تاکنون به کرونا مبتلا شده و بهبود یافته اند، نمی توان خیلی روی ایمنی جمعی حساب باز کرد زیرا افراد بسیار زیادی هستند که در ماههای اخیر دوبار به کرونا مبتلا شده اند، زمانی می توانیم از ایمنی جمعی صحبت کنیم که حداقل 85 درصد جمعیت خیلی سریع واکسینه شده باشند تا چرخه انتقال بیماری قطع شود. هنوز افرادی که هر دو دز واکسن را زده و ایمن شده اند، حدود 30 درصد است و میزان زیادی نیست و در صورت همکاری مردم می توان انتظار داشت در دی ماه به واکسیناسیون بالای 80 درصدی مردم دست پیدا کنیم. تا آن زمان خطر بروز پیک جدید محتمل است.

وی ادامه داد: زمانی تزریق واکسن، ایمنی نسبی ایجاد می کند که هر دو دز آن تزریق شده و حداقل دو هفته از تزریق دز دوم گذشته باشد. دز اول واکسن هایی که در ایران تزرق می شوند، ایمنی زیادی ایجاد نمی کنند. غفلت از این موضوع بعد از تزریق دز اول می تواند باعث گسترش همه گیری کرونا در کشور شود.

طبرسی افزود: برای بازگشایی مدارس و دانشگاهها نباید عجله کرد اگر 85 درصد جمعیت واکسینه شدند و هر دو دز واکسن را تزریق کردند که احتمالا در دی ماه خواهد بود باید برای بازگشایی ها و حضوری شدن کلاس های مدارس و دانشگاهها تصمیم گیری شود.

وی درباره خطر افرادی که برای تزریق واکسن مراجعه نمی کنند گفت: 100درصد این افراد خطری برای جامعه هستند. واکسن زدن گروهی از مردم به تنهایی کافی نیست باید 85درصد مردم واکسن بزنند تا چرخش ویروس در جامعه کند شود. ضمنا ایمنی زایی واکسن ها زمان محدودی دارد و همه افرادی که واکسن زده اند باید بعد از 6ماه واکسن یادآور و دز سوم را تزریق کنند زیرا زمان اثربخشی واکسن ها محدود و حدود 6 ماه است و میزان ایمنی و آنتی بادی بدن بعد از واکسن به مرور زمان افت می کند. بنابراین باید همه مردم را ترغیب کنیم که واکسن بزنند.

فوق تخصص بیماری های عفونی گفت: افرادی که واکسن نمی زنند ترس از واکسن ندارند و اهداف دیگری دارند، برخی مردد هستند و منتظر واکسن هایی با برند خاصی هستند و دنبال برندی خاصی هستند، این افراد اشتباه می کنند، اگر دوباره پیک جدید کرونا ایجاد شود، عده زیادی درگیر می شوند و این افراد و اطرافیان آنها بیش از همه در معرض خطر هستند.

وی در پاسخ به این پرسش که چرا با وجود محدودیت زمانی ایمنی زایی واکسن های کرونا، تزریق دز سوم واکسن شروع نمی شود، گفت: علت آن این است که فعلا منتظر واکسیناسیون حدود 85درصد جمعیت هستیم و تزریق دو دز واکسن به این جمعیت اولویت دارد تا چرخه انتقال ویروس در جامعه متوقف شود، بعد از آن باید برای تزریق دز سوم واکسن در سطح وسیع اقدام شود.