احمدی: رقابت فیلم‌های کودک و نوجوان با کمدی‌ها در گیشه به شدت نابرابر است
محمد احمدی، تهیه‌کننده و کارگردان سینمای کودک و نوجوان معتقد است که رقابت فیلم‌های کودک و نوجوان با کمدی‌ها در گیشه به شدت نابرابر است.
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، سی و پنجمین جشنواره بین‌المللی فیلم‌های کودکان و نوجوانان، این روزها در اصفهان برپاست و رفته‌رفته به ایستگاه پایانی خود نزدیک می‌شود. پس از اتمام جشنواره، گام بعدی برای فیلم‌هایی که در این آوردگاه مهم سینمایی حضور یافته‌اند، مهیا شدن برای اکران است. اما در شرایط جولان شبه‌کمدی‌ها و فیلم‌های تجاری گیشه‌پسند، به نظر می‌رسد که تولیدات سینمای کودک و نوجوان شرایط بسیار دشوار و نابرابری را برای رقابت در اکران پیش‌رو دارند؛ چراکه به اندازه رقبای تجاری قدرتمندشان از امکاناتی چون تبلیغات مناسب، سانس‌ها و سالن‌های پرشمار و حضور بازیگران چهره برخوردار نیستند.
فیلم سینمایی «میان صخره‌ها» ازجمله آثاری است که در سی و چهارمین جشنواره بین‌المللی فیلم‌های کودکان و نوجوانان خوش درخشید اما پس از اکران، در رقابت نابرابر با فیلم‌های تجاری و گیشه‌پسند، نتوانست کاری از پیش ببرد.
محمد احمدی، تهیه‌کننده باسابقه سینمای کودک و نوجوان که تهیه‌کنندگی «میان صخره‌ها» را برعهده دارد نیز بر شرایط نابرابر اکران آثار سینمای کودک و نوجوان با فیلم‌های تجاری و گیشه‌پسند، اذعان دارد.
در مجال پیش‌رو، به منظور بررسی مسائل و چالش‌های اکران فیلم‌های کودک و نوجوان، با این تهیه‌کننده باتجربه سینما هم‌کلام شدیم.
در ادامه، مشروح این گفت‌وگو را از نظر می‌گذرانید:
تسنیم: در شرایط کنونی که فیلم‌های تجاری، گیشه را به تسخیر خود درآورده‌اند، به نظر می‌رسد که شرایط برای اکران فیلم‌های کودک و نوجوان چندان مناسب نیست.
احمدی: بله، متاسفانه این یک واقعیت است. اگر بخواهیم وضعیت سینمای کودک و نوجوان در ایران را با وضعیت این سینما در سایر نقاط دنیا مقایسه کنیم، می‌بینیم که ازقضا پرفروش‌ترین فیلم‌های سینمای جهان به نوعی با فضای کودک و نوجوان در ارتباط هستند. زیرا کودکان و نوجوانان باعث می‌شوند که معمولا خانواده‌ها به سینما بروند. یعنی به جای اینکه یک نفر به تنهایی برای تماشای فیلم به سینما برود، همه اعضای خانواده در سینما حضور پیدا می‌کنند. بنابراین به جای یک بلیت، چهار یا پنج بلیت به فروش می‌رسد و این‌گونه اقتصاد سینما وضعیت بهتری می‌یابد. اما متاسفانه در کشور ما شرایط این‌گونه نیست و سیاست‌های سینمایی موجود در کنار عدم حمایت کافی از سینمای کودک و نوجوان، باعث شده است که چنین اتفاقی رقم نخورد. البته همچنان جای شکرش باقی است که انیمیشن در حال پیدا کردن جایگاه خود است و چند انیمیشنی که طی سال‌های اخیر در کشور ما ساخته شده‌اند، توانسته‌اند فروش‌های خوبی را در گیشه تجربه کنند. آخرین نمونه این انیمیشن‌ها، «بچه زرنگ» است که خوشبختانه هم‌اکنون در گیشه از وضعیت خوبی برخوردار است و توانسته با استقبال قابل توجه مخاطبان مواجه شود که باعث خوشحالی است. با وجود این، فیلمی که با رویکرد جدی در سینمای کودک و نوجوان ساخته شود، متاسفانه در گیشه توفیق چندانی نمی‌یابد. مخصوصا اگر از بازیگران سرشناسی هم برخوردار نباشد. حتی اگر با شرایط بسیار استانداردی هم تولید شده باشد، باز هم توفیق چندانی نخواهد یافت.
ژکان: به دوران فیلم‌فارسی برنگردیم / بخش خصوصی به جای سینمای کودک روی فیلم‌های گیشه‌پسند سرمایه‌گذاری میکندفیلم سینمایی «میان صخره‌ها» که در سی و چهارمین دوره از جشنواره بین‌المللی فیلم‌های کودکان و نوجوانان حضور داشت، نامزد سه عنوان شد و توانست دو جایزه را به خود اختصاص دهد و حتی در جشنواره‌های متعدد خارجی پذیرفته و موفق به کسب دو جایزه بین‌المللی شد. اما متاسفانه به رغم این ویژگی‌ها از شرایط اکران مناسبی برخوردار نبود. به نظر من چندان هم دغدغه مسئولین نیست که این نوع فیلم‌ها مورد استقبال مخاطبان قرار گیرند و راهکاری برای این مسئله پیدا شود. به نظر می‌رسد که اکنون هیچ سیاستی برای اکران فیلم‌های کودک و نوجوان مدنظر مسئولین حوزه سینما قرار ندارد و در نتیجه حمایتی هم انجام نمی‌دهند.
تسنیم: دلیل عدم موفقیت فیلم «میان صخره‌ها» در اکران چه بود؟ از نگاه شما به عنوان تهیه‌کننده این اثر، مسئله به زمان نامناسب اکران بازمی‌گشت تعداد کم سالن‌های سینما یا عدم تبلیغات کافی؟
احمدی: در تمامی این موارد با چالش مواجه بودیم. با توجه به هزینه‌های سنگین تبلیغات، ترسیدیم ریسک کنیم. سالن‌های کمی برای اکران در اختیار داشتیم. به هر حال وقتی سینمادار می‌بیند که یک فیلم، هنرپیشه آنچنانی ندارد و قرار نیست استقبال چندانی از آن به عمل آید، به سرعت سانس‌ها و سالن‌های فیلم را کاهش می‌دهد. اگرچه شاید اگر بخواهیم از منظر سینمادار به مسئله نگاه کنیم، این تصمیم غیرطبیعی هم نباشد و سالن‌دار حق داشته باشد. از سوی دیگر، بازیگران فیلم ما دو کودک هستند که یکی از آنها دختری هفت، هشت ساله است و دیگری پسر نوجوانی ده، دوازده ساله. علاوه بر این، زبان فیلم هم لری است. البته این زبان برای مردم قابل فهم است اما ممکن است کودکان در فهم آن با مشکلاتی مواجه باشند. در مجموع، فیلم ما در تمام مواردی که شما به آن اشاره کردید، دچار مشکل بود و این مشکلات در اکران به ما ضربه زد. جالب است که وقتی به پیام‌ها و واکنش‌های تماشاگرانی که فیلم را دیده‌اند، نگاه می‌کنیم، می‌بینیم که واکنش‌ها بسیار مثبت بوده است و کسانی که فیلم را در سالن سینما دیده‌اند، آن را خیلی دوست داشته‌اند. اما اینکه شما بتوانید با دو بازیگر نوجوان و ناشناخته، تماشاگران را به سالن‌های سینما بکشانید، کار خیلی سختی است. آن هم در مقایسه با فیلم‌های کمدی که از بازیگران چهره بهره می‌برند و تبلیغات بسیاری دارند، رقابت به شدت نابرابر است.
در ارتباط با فیلم سینمایی «اسکی‌باز» هم شرایط به همین ترتیب بود و متاسفانه آن فیلم هم به رغم درخشش در سی‌امین جشنواره بین‌المللی فیلم‌های کودکان و نوجوانان، در اکران موفق نبود؛ چرا که بازیگران آنچنانی نداشت و بازیگر اصلی‌اش هم یک نوجوان ده، یازده ساله بود. البته در تحلیل این مسئله لازم است فضای جامعه را هم در نظر بگیریم. فضای کنونی جامعه ما به گونه‌ای است که مردم بیشتر طالب فیلم‌های کمدی‌اند و دوست دارند برای دو ساعت به سینما بروند، به هیچ چیز فکر نکنند، فقط بخندند و در پایان از سالن خارج شوند. مجموع این شرایط، باعث شده است که فیلم‌های جدی سینمای کودک و نوجوان در اکران مورد استقبال تماشاگران قرار نگیرند.
تسنیم: در زمینه برگزاری جشنواره فیلم‌های کودکان و نوجوانان، یکی از مباحث جدی امسال، کمبود تولیدات سینمایی در حوزه کودک و نوجوان بود. شاید مجموع عواملی که به آنها اشاره کردید در بروز این وضعیت بی‌تاثیر نبوده است.
احمدی: بله متاسفانه شرایط حاکم بر سینمای کودک و نوجوان سبب شد که امسال تولیدات چندانی برای حضور در سی و پنجمین جشنواره بین‌المللی فیلم‌های کودکان و نوجوانان نداشته باشیم و وضعیت به گونه‌ای بود که بخش سینمای ایران هم از جشنواره امسال حذف شد. به هر حال جشنواره یک ویترین است که می‌تواند به فیلمسازان ما انگیزه دهد تا در زمینه کودک و نوجوان فیلم بسازند. بنابراین باید این امکان را برای فیلمسازان به‌ویژه جوانان فراهم شود و آنها را ترغیب کند. اما شما می‌بینید که کار جایی می‌رسد که بخش سینمای ایران از جشنواره فیلم‌های کودکان و نوجوانان امسال حذف می‌شود. نمی‌دانم با تداوم این وضعیت آیا اصلا می‌توان سال آینده به برگزاری جشنواره امیدوار بود یا نه.
تسنیم: راهکار شما برای حل مسائل و چالش‌هایی که اکنون سینمای کودک و نوجوان با آنها مواجه است، چیست؟ اگر بخواهید در زمینه طراحی راهکار، اولویت‌هایی را فهرست کنید، به چه مواردی اشاره می‌کنید؟
احمدی: به نظر من لازم است تحقیق و پژوهش ویژه‌ای در زمینه طراحی راهکار انجام شود. چه بسا لازم باشد یک کارگروه با چنین کارویژه‌ای شکل بگیرد. اما از همه مهم‌تر این است که مسئولین و مدیران سینمایی ما اراده لازم را برای تغییر وضعیت کنونی پیدا کنند. اکنون شرایط به گونه‌ای است که آدم احساس می‌کند دیگر سینما چندان جدی نیست. منظورم فقط سینمای کودک و نوجوان نیست، به طور کلی فیلم‌های اجتماعی هم دیگر چندان جدی گرفته نمی‌شوند. حالا فقط دور، دور فیلم‌های کمدی است و همانطور که پیش‌تر هم اشاره کردم، ممکن است شرایط جامعه این‌گونه اقتضا کند. با وجود این، وظیفه دولت و دست‌اندرکاران سینما این است که حمایت‌های لازم را انجام دهند تا تمامی ژانرهای موجود در سینما، بتوانند تولیداتی را داشته باشند و دست مخاطب برای انتخاب فیلم و ژانر، باز باشد و بتواند متناسب با سلیقه خودش به تماشای آثار سینمایی بنشیند. اکنون ما در حال محدودسازی ذائقه و سلیقه تماشاگران سینما هستیم و مدام گستره فیلم‌ها و ژانرها در سینمای ایران کم می‌شود. تداوم این وضعیت باعث می‌شود که قدرت انتخاب تماشاگر کاهش پیدا کند و سینما در بلندمدت آسیب ببیند.
تسنیم: از نگاه شما استفاده از بازیگران چهره چقدر می‌تواند در افزایش میزان فروش فیلم‌های کودک و نوجوان در گیشه موثر باشد؟
احمدی: ما پیش از این سابقه انجام چنین کاری را داشته‌ایم. فیلم سینمایی «جنجال در عروسی» که در سال 1394 به صورت سه‌بعدی ساخته و در سال 1395 شد، از بازیگران چهره‌ای چون علیرضا خمسه، میرطاهر مظلومی، نعیمه نظام‌دوست و... بهره می‌برد. البته قهرمانان قصه‌مان همگی کودک بودند و از بازیگران چهره به عنوان کاتالیزورهایی بهره بردیم که بتوانیم به واسطه آنها تماشاگران را به سالن‌های سینما بکشانیم. به نظرم این تمهید جواب داد و فیلم ما در آن مقطع توانست اکران مناسبی را پشت سر بگذارد. به طور کلی استفاده از بازیگران چهره می‌تواند به عنوان یک راه حل برای افزایش میزان فروش فیلم‌های کودک و نوجوان مطرح باشد اما این موضوع بستگی به فیلم‌نامه و قصه شما دارد؛ چرا که ممکن است هر فیلم‌نامه‌ای این اجازه را ندهد و ترکیب شخصیت‌ها به گونه‌ای نباشند که امکان بهره‌گیری از بازیگران چهره وجود داشته باشد. بعضی فیلم‌نامه‌ها مثل «میان صخره‌ها» این اجازه را به ما نمی‌دادند که بتوانیم به سمت استفاده از بازیگران چهره برویم. این فیلم، روایتگر قصه دو بچه است که به قصد چرای گله گوسفندانشان به کوهستان می‌روند و در ادامه اتفاقاتی برایشان رقم می‌خورد و در طول یک شبانه‌روزی که در کوهستان حضور دارند، به نوعی بلوغ می‌رسند. در مجموع، این ظرفیتی است که فیلم‌نامه در اختیار شما قرار می‌دهد و بسته به این ظرفیت، می‌توانید تصمیم بگیرید که چه کارهایی را انجام دهید.
«میان صخره‌ها» از فیلم‌نامه بسیار خوبی برخوردار بود و ما وقتی آن را برای ساخت انتخاب کردیم، می‌دانستیم که در اکران با شرایط دشواری مواجه خواهد بود؛ از این‌رو کوشیدیم فیلم را با هزینه بسیار پایینی تولید کنیم تا حداقل بتواند سرمایه اولیه ساخت خود را بازگرداند.
تسنیم: حالا سرمایه اولیه ساخت فیلم به شما بازگشته است؟
احمدی: نه متاسفانه هنوز این اتفاق رخ نداده است اما امیدواریم که به مدد اکران آنلاین و عرضه در تلویزیون و نمایش خانگی، «میان صخره‌ها» بتواند دست‌کم سرمایه اولیه خود را بازگرداند.
تسنیم: وزارت آموزش و پرورش برای برقراری اکران‌های دانش‌آموزی با شما همکاری‌های لازم را صورت داد؟
احمدی: متاسفانه زمان اکران ما به تابستان خورد و به دلیل تعطیلی مدرسه‌ها، نتوانستیم آن‌گونه که باید از ظرفیت اکران‌های دانش‌آموزی استفاده کنیم. اتفاقا دفتر تکنولوژی آموزش و پرورش هم به ما پروانه حمایتی داده بود؛ چرا که «در میان صخره‌ها» در جشنواره فیلم رشد نیز حضور داشت.
تسنیم: با توجه به شرایط و دشواری‌هایی که هم‌اکنون در سینمای کودک و نوجوان وجود دارد، آیا همچنان به ساخت فیلم‌های کودک و نوجوان ادامه می‌دهید؟
احمدی: ما هرگز در شرایط سخت، نگاه و سلیقه‌مان را تغییر نمی‌دهیم. قطعا در سینمای کودک و نوجوان ادامه خواهیم داد و می‌کوشیم به راهکاری برسیم تا وضعیت کنونی رو به بهبود رود.
