احیای قرآنی شب عاشورا؛ مصداقی از رفع مهجوریت قرآن کریم

علی اصغر شعاعی، قاری بین المللی کشورمان و رییس کمیته اجرایی شورای توسعه فرهنگ قرآنی استان قم در یادداشتی به تبیین برخی روایات که در آنها بر احیای قرآنی شب عاشورا تأکید شده، پرداخته که مشروح آن در ادامه آمده است:

یکی از سنت‌های حسنه، احیای شب عاشورا با محوریت قرآن کریم است؛ چرا که امام حسین (ع) در شب عاشورا از دشمن مهلت گرفتند تا به نماز، دعا، قرائت قرآن و استغفار بپردازند. (ارشاد مفید، ج2، ص90) در روایات برای احیای شب عاشورا فضایل زیادی وارد شده است؛ پیامبر (ص) فرمود: «من أحیا لیل عاشورا فکأنما عبدالله عباد جمیع الملائک واجر العامل فیها کأجر سبعین سن».(3)؛ «کسی که شب عاشورا را احیا بدارد، مثل آن است که عبادت تمامی فرشتگان را انجام داده است و پاداش. شب زنده داری در این شب مثل پاداش هفتاد سال عبادت است»(مستدرک الوسائل، ج10، ص293؛ مصباح المتهجد، ص771(27

در روایت دیگری آمده است: «کسی که در شب عاشورا بیدار بماند و شب‌زنده‌داری کند و زیارت کند امام حسین (ع) را تا صبح، خداوند او را در قیامت در حالی که آمیخته به خون امام حسین (ع) است، در زمره شهدا محشور می‌کند». (اقبال الاعمال، ج3، ص45).

خوشبختانه در چند سال گذشته احیای قرآنی مراسم عاشورا در شهرهای مختلف ایران و در اماکن مقدسه همچون حرم حضرت امام رضا (ع) و حضرت معصومه (س) همگام با برخی از کشورهای اسلامی از جمله مصر (مسجد راس‌الحسین «ع») و کربلای معلی در شب عاشورا پس از مراسم سوگواری با برنامه هایی از قبیل قرائت و ترتیل و بیان سیره قرآنی امام حسین (ع) و زیارت عاشورا برگزار می شود. مسلما برگزاری چنین برنامه هایی بیانگر انس شیعیان و عزاداران حسینی با قرآن کریم و یادآور اهداف و سیره قرآنی آن حضرت است. چه زیباست که در شب عاشورا همگام با امام حسین (ع) و یاران فداکارش نوای انس با قرآن را در شهرهای مختلف طنین افکن کنیم. برگزاری چنین مراسمی در حقیقت جامه عمل پوشاندن به فرمایش پیامبر (ص) در حدیث ثقلین مبنی بر لزوم تمسک همزمان به قرآن و عترت است.

در این راستا از سال 1385 در برخی از اماکن از جمله مسجد الزهرا (س)، مسجد امام حسین (ع)، امامزاده علی ابن جعفر (ع) و امامزاده ابراهیم (ع) در شهر قم برنامه احیای قرآنی شب عاشورا آغاز شد و از چندین سال قبل با پیگیری‌های انجام شده برای اولین بار این مراسم در حرم مطهر حضرت معصومه (س) برگزار شد که با استقبال پرشور مردم مواجه شد.

این مراسم معمولا پس از پایان مراسم سوگواری در اماکن مختلف برگزار می گردد. ختم یک جزء قرآن کریم توسط قاریان ممتاز به صورت ترتیل‌خوانی، بیان سیره قرآنی امام حسین (ع) توسط یکی از علما، سوگواری حضرت امام حسین (ع) که می‌توان به جلوه قرآنی آن حضرت از جمله شنیده شدن قرائت قرآن ازسر بریده آن حضرت و مهلت گرفتن شب عاشورا برای خواندن نماز و تلاوت قرآن و استغفار، اشاره کرد؛ جزو مهم‌ترین قسمت‌های این مراسم است.

امسال با توجه به وضعیت کرونا، این مراسم بصورت مجازی و در اماکن مختلف با همکاری نهادهای قرآنی و مشارکت جامعه قرآنی برگزار می گردد.

در پایان لازم است به برخی نکات در مورد احیای قرآنی عاشورا که فضیلت آن از نگاه برخی محدثان و فقیهان در شمار هفت شب احیای سال شمرده شده، اشاره کنم:

1 - سید بن طاووس شب‌زنده‌داری این شب را مستحب دانسته است.

2 - فقها درباره فضیلت و استحباب احیای شب عاشورا به روایاتی از پیشوایان معصوم (ع) تمسک کرده‌اند.

3 - امام حسین (ع) در شب عاشورا از دشمن مهلت گرفتند تا به نماز، دعا، قرائت قرآن و استغفار بپردازند.

فضیلت احیای شب عاشورا از نگاه برخی محدثان و فقیهان، در شمار هفت شب احیای سال شمرده شده است. (مصباح کفعمی، ص680) سید بن طاووس شب‌زنده‌داری این شب را مستحب دانسته است.(اقبال الاعمال، سید بن طاووس، ج3، ص45؛ بحار الانوار، ج95، ص236؛ مفاتیح الجنان، اعمال شب عاشورا،