اختلاف در حزب اردوغان در بحبوحه مبارزه با کرونا؟

در حالی که مقامات رسمی و رسانه‌های طرفدار حکومت در ترکیه از نحوه مدیریت دولت در بحران شیوع کووید -19 تمجید می‌کنند، گمانه‌زنی‌ها در رابطه با بروز اختلاف در حزب عدالت و توسعه به رهبری رجب طیب اردوغان قوت گرفته است.

به گزارش ایسنا، به نقل از بی‌بی‌سی، برخی ناظران معتقدند که استعفای سلیمان سویلو، وزیر کشور در 12 آوریل در پی اعلام ناگهانی منع عبور و مرور و رد آن توسط اردوغان، از تشدید جنگ قدرت در درون این حزب حکایت دارد.

از سوی دیگر افزایش محبوبیت فخرالدین کوجا، وزیر بهداشت ترکیه هم به بحث‌ها در رابطه با وجود رقابت در حزب دامن زده و این در حالی است که اردوغان همچنان قدرت اصلی را در کشور دست دارد.

این بحث‌ها بعد از این بالا گرفت که نظرسنجی‌ها از کاهش محبوبیت حزب عدالت و توسعه با وجود افزایش حمایت مردم از اردوغان در جریان بحران کووید -19 خبر داد.

فخرالدین کوجا چهره اصلی مبارزات دولت ترکیه علیه ویروس کرونا به حساب می‌آید. با این حال بنا بر برخی گزارش‌ها او به دنبال اعمال تدابیری گسترده‌تر و بیش از محدودیت‌هایی بوده که اردوغان با آن‌ها موافقت کرده است.

مورات یتکین، خبرنگار پرسابقه اهل ترکیه روز 24 مارس نوشت، وزیر بهداشت ترکیه و کمیته علمی این کشور نتوانستند اردوغان را متقاعد کنند که «بهترین روش برای کاهش روند شیوع کووید -19 اعمال تدابیر کلی جداسازی است».

یتکین علاوه بر این با اشاره به تأکید کوجا بر قدردانی از تلاش‌های برات البیرق، وزیر دارایی ترکیه و داماد پر نفوذ اردوغان در سخنرانی روز 23 مارس خود گفت، همدلی مردم با وزیر بهداشت در جریان شیوع این بیماری همه‌گیر، باعث آشفتگی عده‌ای از اعضای حزب شده است.

کمال جان، کارشناس سایت خبری مستقل «دووار» می‌گوید: طبق برخی شایعات تلاش عده‌ای از مقامات دولتی از جمله وزیر بهداشت در رابطه با اهمیت مسأله و اقداماتی که باید انجام شود توسط گروهی دیگر در دایره نزدیکان اردوغان متوقف می‌شود.

جان گفت شایعات در مورد عدم توافق در رابطه با کووید -19به دنبال تنش‌های درون حزب بر سر شماری از مسائل اخیر کشور از جمله اقتصاد، برگزاری دوباره انتخابات محلی سال 2019 در استانبول و موضوع سوریه شکل گرفته است.

برخی ناظران می‌گویند استعفای اخیر سویلو بعد از قبول مسئولیت نابسامانی‌های به‌وجودآمده در پی اعلام ناگهانی مقررات منع رفت و آمد در کشور حقایق بیشتری را در رابطه با وجود اختلاف در حزب عدالت و توسعه آشکار می‌کند.

حرف و حدیث‌ها در مورد رقابت وزیر کشور با البیرق به مدت‌ها پیش برمی‌گردد و تصاویر ویدئویی هم که سال 2018 از برخورد این دو در یک مراسم رسمی منتشر شد، به شایعات دامن زد.

در این میان نقش گروهی از شخصیت‌های پرنفوذ رسانه‌ای طرفدار دولت که به البیرق نسبت داده می‌شود و منتقدین آن را «پلیکان» می‌نامند در رقابت میان سویلو و وزیر دارایی کشور زیر سوال رفته است.

هیلال کاپلان، ستون‌نویس روزنامه صباح، مهم‌ترین نشریه طرفدار دولت که بسیاری او را با گروه پلیکان مرتبط می‌دانند، روز 14 آوریل از استعفای سویلو انتقاد کرد.

کاپلان گفت: آیا استعفا بدون موافقت رییس‌جمهور که با هزاران مشکل درگیر است، کار درستی بود؟ آیا این کار بی‌انصافی [در حق رییس‌جمهوری] نبود؟ به نفع چه کسی است که سویلو در این برهه زمانی خط مقدم را ترک کند؟

یک روزنامه‌نگار سابق و نماینده حزب دموکراتیک خلق‌ها در پارلمان ترکیه روز 17 آوریل مدعی شد یکی از اعضای «تاثیرگذار» گروه موسوم به پلیکان بعد از استعفای سویلو کمپینی علیه او به راه انداخته است.

آیدین اونال که قبلا متن سخنرانی‌های اردوغان را می‌نوشت و مدت‌هاست از ساختار کنونی کشور انتقاد می‌کند، این کار را ضربه‌ای به سویلو تلقی کرد. او بعد از اعلام استعفای وزیر کشور در توییتر خود نوشت: این فقط استعفای یک وزیر موفق نیست، این یک کودتای مهم تازه از سوی سازمان پلیکان علیه حزب عدالت و توسعه است.

«پلیکان» نامی است که منتقدین برای این گروه استفاده می‌کنند؛ هر چند مشخص نشده افرادی که به آن نسبت داده می‌شوند، به طور مستقیم با این مساله ارتباط دارند.

هانده فیرات، ستون‌نویس روزنامه طرفدار دولت حریت روز 14 آوریل گفت، در پی تصمیم‌گیری برای اعمال قرنطینه در روز 10 آوریل این دو وزیر پای تلفن بحثی جدی با هم داشته‌اند. او گفت: طوفان فروکش کرده اما آثارش قطعا به جا خواهد ماند. اختلاف در حزب توسعه و عدالت بر سر ویروس و همین‌طور اختلاف‌نظرهای قدیمی‌تر گاهی اوقات ممکن است به ایجاد تنش و بی‌اعتمادی منجر شود.

کوجا اما با اشاره به این که مردم انتظار دارند تمرکز مقامات بر مبارزه علیه شیوع بیماری باشد، این ادعاها را رد کرد.

کوجا گفت: ما، از جمله همه اعضای کابینه من و یک میلیون و صد هزار نفر نیروهای سلامت کشور با هدایت رییس‌جمهور خود را وقف مبارزه با شیوع بیماری کرده‌ایم و هیچ برنامه دیگری نداریم و نخواهیم داشت.

شایعات در مورد اختلاف بر سر قدرت در حالی بالا گرفته که طبق نظرسنجی‌ها میزان حمایت مردم از حزب عدالت و توسعه کاهش یافته است.

«استانبول اکانامیک ریسرچ»، یکی از شرکت‌های معتبر در زمینه نظرسنجی در ترکیه روز 22 آوریل گفت میزان حمایت‌ها از حزب عدالت و توسعه به 35 درصد رسیده؛ تقریبا 7 درصد کمتر از انتخابات سراسری سال 2018.

این در حالی است که به گزارش شرکت تحقیقاتی متروپل، در جریان شیوع کووید -19 میزان رضایت نسبت به رییس‌جمهور اردوغان از 41.1 درصد در فوریه به 52 درصد در آوریل افزایش یافته است.

با وجود کاهش حمایت‌ها از حزب عدالت و توسعه، ستاره اقبال وزیر کشور طی سال‌های اخیر اوج گرفته و عده‌ای از کارشناسان معتقدند بحران استعفای او حتی باعث افزایش محبوبیتش شده است.

به گفته اسماعیل سایماز، روزنامه‌نگار اهل ترکیه، سویلو در پایگاه‌های حزب عدالت توسعه و حزب هم‌پیمان آن، حزب حرکت ملی از حمایت و اطمینانی غیرمنتظره برخوردار است. او روز 15 آوریل با اشاره به نظرسنجی‌ها گفت: او در میان سیاستمداران حزب عدالت و توسعه بعد از اردوغان بیشترین اعتبار را دارد... اعتبار او دوبرابر البیرق است.

مسعود یگن، استاد جامعه‌شناسی به روزنامه چپ‌گرای اورنسل که منتقد دولت است، گفت افزایش محبوبیت سویلو نمادی از ملی‌گرایی انزواطلبانه و ضد غرب حزب عدالت و توسعه سال‌های اخیر است. او گفت: کسانی که به دنبال حذف سویلو بودند یا می‌خواستند او را با حزب عدالت و توسعه همسو کنند، کارشان را انجام دادند اما به نتیجه‌ای نرسید و دلیلش ماهیت متغیر ائتلاف [حزب عدالت و توسعه و حزب حرکت ملی] بود.

گفته می‌شود نارضایتی از ائتلاف حزب عدالت و توسعه با حزب حرکت ملی از جمله دلایل احتمالی شکل‌گیری احزاب جدید توسط مقام‌های ارشد سابق ترکیه از جمله احمد داووداوغلو و علی باباجان به حساب می‌آید.

برخی کارشناسان ظهور این احزاب انشعابی جدید را نشانه‌ای از شکنندگی حزب عدالت و توسعه می‌دانند. بکیر آگیردیر، مدیر یکی دیگر از شرکت‌های معتبر برگزار کننده نظرسنجی در ترکیه گفت: این حزب در انتخابات نوامبر 2015 نزدیک به نیمی از حامیان خود را از دست داده و توانایی اردوغان برای جذب دوباره حمایت آن‌ها رو به کاهش است.

یگن گفت: ادامه تنش‌ها که به بروز اختلافات مشابه در حزب عدالت و توسعه منجر می‌شود، اجتناب‌ناپذیر به نظر می‌رسد.