ارزیابی شرکت‌های دانش‌بنیان به کمک پارک‌های علم و فناوری / تغییر نظام ارزیابی به هدفمندتر شدن حمایت‌ها می‌انجامد
گروه علم و پیشرفت خبرگزاری فارس؛ دانش‌بنیان کردن اقتصاد ملی، یکی از ضرورت‌های فعلی کشور ایران است. برای تحقق این ضرورت بایستی اصلاحاتی در نظام ارزیابی دانش‌بنیان‌ها صورت گیرد که هم فعالیت‌های دانش‌بنیانی گسترش یابد و هم حمایت‌های دانش‌بنیانی به نحو مؤثرتری به دانش‌بنیان شدن اقتصاد کشور منجر شود.
اقتصاد دانش‌بنیان در بستر یک زیست‌بوم شکل می‌گیرد
رفع نیاز، مهم‌ترین هدف نوآوری است، اما علی‌رغم سادگی ظاهری، زنجیره خلق تا به‌کارگیری نوآوری دارای پیچیدگی‌های فراوان است. این زنجیره با نقش‌آفرینی بازیگران زیادی شکل می‌گیرد و به همین دلیل در موضوع نوآوری، ما با یک زیست‌بوم (اکوسیستم) مواجه هستیم.
تعاملات بازیگران و کنش‌های درون این زیست‌بوم، مجموعه‌ای از همکاری‌ها و رقابت‌ها بین بازیگران مختلف مانند کارآفرینان، شرکت‌ها، دانشگاه‌ها، بخش دولتی، فعالان تأمین مالی و... را شامل می‌شود که پویایی و بالندگی آن را به دنبال دارد.
توسعه بازیگران مختلف در زیست‌بوم نوآوری یک رفتار اقتصادی را شکل می‌دهد که نقش پر رنگی در اقتصاد کشور خواهد داشت.
زیست‌بوم نوآوری محل تولد و فعالیت بسیاری از کسب‌وکارهای نوپا (استارت‌آپ‌ها) است. این کسب‌وکارهای نوپا با هدف حل نیازهای جامعه به کمک نوآوری و با ابزار فناوری شکل می‌گیرند. بدون داشتن یک زیست‌بوم مناسب که بستر رشد و توسعه کسب‌وکارهای فناورانه و دانشی را فراهم کند، توسعه اقتصاد دانش‌بنیان و رشد اقتصاد محلی و ملی ممکن نخواهد بود.
در دنیای امروز، یکی از اولویت‌های مهم سیاست‌گذاری‌ها در تحقق اقتصاد دانش‌بنیان، توسعه زیست‌بوم کسب‌وکارهای نوپاست تا با کمک به فروش آن‌ها موجبات افزایش ثروت ملی و رشد اقتصادی را فراهم نمایند. به عبارتی، اگر بخواهیم نقش‌آفرینی نوآوری و دانش‌بنیانی را در سطح ملی پیگیری کنیم، نیازمند توسعه زیست‌بوم و زنجیره‌ای هستیم که بازیگران مختلفی در آن وجود داشته باشند و تعاملات آن‌ها باهم، یک رفتار اقتصادی را شکل دهد.
برای افزایش نقش‌آفرینی نوآوری در اقتصاد ملی، لازم است تا شرایطی را مهیا کرد که شرکت‌های تأثیرگذار و بزرگ نیز نوآوری را در چرخه فعالیت‌های خود وارد کنند. به عبارت بهتر، بایستی کاری کرد که شرکت‌های بزرگ نیز به سمت دانش‌بنیان شدن حرکت کنند.
شکل‌گیری فعالیت‌های نوآورانه نیازمند حمایت‌های هدفمند است
بررسی زیست‌بوم‌های نوآوری نشان می‌دهد بیش از 70 درصد کسب‌وکارهای نوپا به دلیل ماهیت پرریسک نوآوری، قبل از رسیدن به سوددهی قابل توجه با شکست مواجه می‌شوند. برای کاهش این مقدار، بایستی محیط و شرایطی را مهیا کرد که تعاملات موجود در زیست‌بوم، زمینه بهتری را برای فعالیت کسب‌وکارهای نوپا فراهم کند.
اگر بخواهیم که اقتصاد دانش‌بنیان و مبتنی بر نوآوری سهم بیشتری از اقتصاد کشور را تشکیل دهد، لازم است تا سیاست‌گذاری‌ها به شکل‌گیری تعاملات بهتر اعضای زیست‌بوم نوآوری معطوف شود. در این زمینه، تکمیل زنجیره علم تا ثروت، وجود بازیگران مختلف و تنظیم‌گری صحیح بین رفتارهای مختلف اعضای زیست‌بوم از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است.
از طرف دیگر، برای اینکه فعالیت‌های دانش‌بنیانی در کشور توسعه یابد، لازم است که از اعضای زیست‌بوم نوآوری حمایت شود، اما نحوه حمایت از شرکت‌ها و کسب‌وکارها بایستی با اندازه آن‌ها متناسب باشد. به عبارت دیگر حمایت از کسب‌وکارهای نوپا برای کاهش ریسک آن‌ها و نقش‌آفرینی صنایع بزرگ‌تر در اقتصاد ملی کشور امری ضروری است.
در حال حاضر، با توجه به تعریف شرکت‌های دانش‌بنیان که بر مبنای سطح فناوری آن‌هاست، به تمامی فعالیت‌های دانش‌بنیانی به یک چشم نگاه می‌شود. در صورتی که اگر بتوان تعاریف گسترده‌تری برای شرکت‌های دانش‌بنیان ارائه داد، حمایت‌های مورد نظر نیز بهینه‌تر و مناسب‌تر خواهد شد.
استعدادها در همه جا هستند، اما امکانات نه!
در ایران، با اینکه نزدیک به دو دهه از شکل‌گیری زیست‌بوم نوآوری می‌گذرد، اما مفهوم آن به درستی درک نشده است. این امر موجب می‌شود قواعد درستی نیز برای پایش و اندازه‌گیری پیشرفت زیست‌بوم وجود نداشته باشد و از طرفی توسعه زیست‌بومی مبتنی بر شرایط خاص کشور ایران ممکن نباشد.
از مشکلات پیش روی زیست‌بوم نوآوری در ایران، تنوع پایین بازیگران و تمرکز در شهرهای بزرگ است؛ تا جایی که آمارها نشان می‌دهد بیش از 60 درصد کسب‌وکارهای نوپا در تهران مستقر هستند و سهم سایر شهرهای بزرگ کشور مانند مشهد و اصفهان کمتر از 4 درصد است.
دلیل تمرکز جغرافیایی زیست‌بوم نوآوری در کشور پهناور ایران، ناشی از تمرکز منابع سرمایه‌ای، مراکز آموزشی و صنعتی و نیز امکانات و زیرساخت‌هاست که باعث می‌شود توسعه یکسان زیست‌بوم در همه نقاط ایران دشوار باشد.
این در حالی است که استعدادهایی که می‌تواند منجر به نوآوری و کارآفرینی شود، در کل کشور وجود دارد. هدف اقتصاد دانش‌بنیان و مبتنی بر نوآوری این است که استعدادهای موجود در جامعه به یک جریان اقتصادی تبدیل شود و این جریان اقتصادی بدون وجود یک زیست‌بوم قوی با بازیگران و فعالیت‌های متنوع ممکن نخواهد بود.
استفاده از مبادی‌های مختلف مثل پارک‌های علم و فناوری برای ارزیابی و حمایت از دانش‌بنیان‌ها، می‌تواند به پخش شدن فعالیت‌های دانش‌بنیانی در سطح کشور کمک کند.
از طرفی، در تعاریف دانش‌بنیانی در ایران، تنها پیچیدگی فناوری مورد بررسی قرار می‌گیرد. به عبارتی، شرکت دانش‌بنیان در ایران شرکتی است که سطح فناوری آن بالا باشد و متولی شناسایی و بررسی شرکت‌های دانش‌بنیان نیز معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری است.
یکی از اقداماتی که زمینه کاهش تمرکز شرکت‌ها می‌توان انجام داد، توسعه پارک‌های علم و فناوری و مراکز رشد در استان‌های مختلف و سپردن امر ارزیابی و تأیید دانش‌بنیانی به آن‌هاست. در واقع بستر پیگیری و رشد فعالیت‌های نوآورانه و دانش‌بنیان باید در همه استان‌های کشور وجود داشته باشد.
در حال حاضر، ارزیابی و تأیید فعالیت‌های دانش‌بنیانی در کشور به عهده معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری است و این امر نیز خود موجب تمرکز فعالیت‌های دانش‌بنیانی می‌شود. اگر بتوان برای گسترش فعالیت‌های دانش‌بنیانی از مبادی‌های استانی مانند پارک‌های علم و فناوری استان‌ها و دانش‌گاه‌های استانی کمک گرفت، می‌توان افزایش فعالیت‌های دانش‌بنیانی را در سطح کشور دنبال کرد.
اصلاحات ارزیابی دانش‌بنیانی، نیاز روز زیست‌بوم
با افزایش تنوع بازیگران مختلف در نظام نوآوری کشور، نهادهای سیاست‌گذاری دولتی با تنظیم‌گری تعاملات بین اعضای مختلف نقش‌آفرینی می‌کنند. به عبارت دیگر، سیاست‌های دولت با توجه به اهدافی که در سطح ملی دارد، به نحوی تنظیم می‌شود که تعاملات اعضای زیست‌بوم به تحقق آن اهداف کمک کند.
در واقع یکی از اصلی‌ترین نیازهای فعلی زیست‌بوم اقتصاد دانش‌بنیان در کشور، گسترش تعداد و تنوع در اعضا و تنظیم‌گری مناسب بین این اعضا است تا زمینه‌های تحقق اقتصاد دانش‌بنیان مطابق با سیاست‌ها و نیاز کشور فراهم شود.
اقتصاد دانش‌بنیان یکی از جنبه‌های مهم اقتصاد فعلی است و فرصت های جدیدی را برای رشد، نوآوری و توسعه فراهم می‌کند. با این حال، ورود به زیست‌بوم نوآوری می‌تواند برای بسیاری از شرکت‌ها، به ویژه شرکت‌های کوچک چالش برانگیز باشد. برای تسهیل تحقق دانش‌بنیان شدن اقتصاد ملی، باید نظام ارزیابی اصلاح شود تا تأثیرگذاری دانش‌بنیان‌ها در اقتصاد ملی افزایش یابد.
جدای از تغییرات لازم برای ارزیابی دانش‌بنیان‌ها، استفاده از مبادی‌های مختلفی چون پارک‌های علم و فناوری می‌تواند به افزایش تأثیرگذاری نوآوران و دانش‌بنیان‌ها در سطح کشور کمک کرد.
افزایش تنوع در زیست‌بوم با اصلاح نظام ارزیابی
امیرعلی اقبالی، کارشناس توسعه صنعتی و فعال حوزه اقتصاد دانش‌بنیان، با اشاره به اهمیت اصلاح نظام مجوزهای ورود به زیست‌بوم دانش‌بنیان اظهار کرد: یکی از دلایل اصلی ضروری‌بودن اصلاح نظام مجوزهای ورود به زیست‌بوم اقتصاد دانش‌بنیان، تشکیل زیست‌بوم متنوع اقتصاد دانش‌بنیان است.
وی اصلاح ارزیابی دانش‌بنیانی را برای توسعه زیست‌بوم دانش‌بنیان لازم دانست و افزود: این زیست‌بوم شامل بازیگران مختلفی مانند دانشگاه‌ها، مراکز تحقیقاتی، استارت‌آپ‌ها، پارک‌های علم و فناوری و شرکت‌های تأسیس شده است. برای ایجاد یک زیست‌بوم پر جنب و جوش، مهم است که ترکیبی از این بازیگران، با هم برای توسعه فناوری‌ها و محصولات جدید کار کنند.
اقبالی اظهار کرد: نظام ارزیابی و صدور مجوز دانش‌بنیان شدن یک شرکت دانش‌بنیان باید بر اساس نظر و ارزیابی همین بازیگران باشد. با ایجاد یک نظام جدید صدور مجوز ورود به زیست‌بوم اقتصاد دانش‌بنیان با حمایت‌های محدود، می‌تواند به اطمینان از مشارکت شرکت‌ها و افراد مناسب در این زیست‌بوم کمک کند و در نتیجه بار اجرایی ارزیابی متمرکز توسط معاونت علمی و دخالت حداکثری در تصدی‌گری و امور اجرایی را از مسئولیت معاونت علمی کم کند.
مبادی‌محور شدن نظام ارزیابی، به تحقق اقتصاد دانش‌بنیان کمک خواهد کرد
این فعال حوزه اقتصاد دانش‌بنیان به اشاره به ضرورت دانش‌بنیان‌شدن شرکت‌های بزرگ اظهار داشت: دلیل دیگری که نشان می‌دهد چرا یک سیستم جدید صدور مجوزها ضروری است، این است که برای تحقق اقتصاد دانش‌بنیان، ارائه انواع مختلف حمایت‌های دولتی در سطوح مختلف شرکت‌ها ضروری است.
نیازهای حمایتی نوآوران و دانش‌بنیان‌ها در مراحل رشد آن‌ها متفاوت است، به همین دلیل حمایت‌ها از آن‌ها نیز بایستی متفاوت باشد.
وی در ادامه افزود: سطح ابتدایی و محدود این حمایت‌ها، باید توسط مبادی مختلف و بازیگران اصلی زیست‌بوم اقتصاد دانش‌بنیان اعطا شود. به این ترتیب با بزرگ شدن شرکت، سطح حمایتی نیز تغییر خواهد کرد. به عنوان مثال، یک شرکت دانش‌بنیان کوچک ممکن است به حمایت حقوقی، مشاوره تخصصی یا همان حمایت‌های حداقلی نیاز داشته باشد و برای چند سال آینده، بدون دغدغه در همین سطح و با همین حمایت‌ها به کار خود زیر نظر مبدا معرفی شده ادامه فعالیت دهد. در حالی که شرکت‌های بزرگ نیاز به دسترسی به تجهیزات یا منابع تخصصی و بازارسازی جدی خواهند داشت.
اقبالی بر لزوم مبادی‌محور کردن ارزیابی تأکید کرد و افزود: ایجاد یک سیستم صدور مجوز مبادی‌محور، بار اصلی وظایف معاونت علمی را به سمت مبادی‌ها و بازیگران دیگر این زیست‌بوم مانند پارک‌های فناوری منتقل خواهد شد و به جای آن، تمرکز اصلی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری بر مسیر رشد شرکت‌های بزرگ و حضور فعال آن‌ها در صنعت جهت تحقق نقشه راه دانش‌بنیان شدن اقتصاد ملی متمرکز خواهد شد.
هدفمند کردن حمایت‌ها با نظام ارزیابی جدید
وی ادامه داد: با سازوکار نظام جدید مجوزها مبتنی بر نظام مجوزدهی معرفی‌محور یا مبادی‌محور، تمرکز اصلی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری بر شرکت‌های غیر کوچک خواهد بود و مجوزهای آسان برای ورود به زیست‌بوم اقتصاد دانش‌بنیان تحت عنوان شرکت‌های کوچک، توسط بازیگران اصلی زیست‌بوم اقتصاد دانش‌بنیان اعطا خواهد شد.
اقبالی تأکید داشت: شرکت‌های کوچک اغلب با موانع قابل توجهی برای ورود به زیست‌بوم اقتصاد دانش‌بنیان مواجه هستند. این موانع ممکن است شامل کمبود منابع، دسترسی محدود به بودجه و دشواری در مسیریابی مقررات پیچیده باشد. یک سیستم صدور مجوز می‌تواند به ساده‌سازی فرآیند ورود به زیست‌بوم برای شرکت‌های کوچک کمک کند.
وی در پایان اظهار کرد: تغییر در نظام ارزیابی و مجوزدهی برای ورود به اکوسیستم اقتصاد دانش‌بنیان در جهت تحقق مسیر دانش‌بنیان شدن اقتصاد ملی یکی از ضرورت‌های دوران گذار از اقتصاد سنتی به سمت اقتصاد مبتنی بر فناوری، رقابت‌پذیری و خلق ارزش است. این موضوع مهم به شکل‌گیری یک زیست‌بوم با بازیگران متنوع، ارائه حمایت هدفمند دولتی، تسهیل ورود شرکت‌های کوچک و اطمینان از حفظ استانداردهای کیفیت تولیدات صنعتی برای نقشه راه دانش‌بنیان شدن اقتصاد ملی کمک می‌کند که در نهایت می‌تواند منجر به رشد و شکوفایی بلندمدت اقتصادی شود.
پایان پیام /
شما می توانید این مطلب را ویرایش نمایید
این مطلب را برای صفحه اول پیشنهاد کنیددانش بنیان
پارک علم و فناوری
اقتصاد دانش بنیان
تغییر نظام ارزیابی دانش‌بنیان‌ها ارزیابی مبادی‌محور این خبر توسط افراد زیر ویرایش شده است
