از سکوت متولیان تا مشکلات صاحبخانه‌ها در حریم بناهای تاریخی / وزارت میراث فرهنگی چه برنامه‌ای برای سامان‌دهی حریم ابنیه دارد؟

به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ به نقل از خبرنگار عصراترک، هر اثر تاریخی با توجه به زمان و مکان ساخت آن، از دسترسی‌ها و مفصل‌های حیاتی برخوردار است که ضمن استقرار در بافت طبیعی، شهری و یا روستایی با محیط و بستر طبیعی خود انس گرفته و به گونه‌ای ارتباط برقرار کرده است.

حریم در قانون مدنی ایران، به بخشی از اراضی اطراف ملک و امثال آن گفته می شود، که برای کمال نفع از ملک مورد نظر ضرورت دارد.

ساختمان‌سازی در اطراف بناهای تاریخی که جزو آثار ملی هستند و در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده‌اند، حس زیبایی شناسی و هویت این آثار را به مخاطره انداخته است، در صورتی که بناهای تاریخی، تعیین حریم شوند، می‌توان با برنامه‌ریزی مدون برای بهره‌برداری مناسب‌تر از این بناها در راستای بهبود ظرفیت‌های گردشگری استفاده کرد.

طبق مطالعات به دست آمده حریمی برای بناهای تاریخی در نظر گرفته شده است که باید موارد زیر در حریم این بناها مدنظر باشد:

• ممانعت از احداث بناهای مرتفعی که باعث اختلال در دید بصری محیط می شوند، دید و چشم انداز موجود را تحت الشعاع قرار می دهد.

• ممانعت از افزایش یا کاهش تراکم موجود، زیرا افزایش تراکم باعث احداث تاسیسات جدید شهری خواهد شد، که آن بخش از بافت شهری، ظرفیت پذیرش آن ها را ندارد و کاهش تراکم نیز موجب رکود اقتصادی و حیاتی مجموعه یا بنا نیز می‌شود.

• ممانعت از به کار بردن مصالح ناموزون و ناهماهنگ در کنار بنا (همانند استفاده از سنگ پلاک که در بافت‌های خشت و گلی مورد استفاده قرار می‌گیرد.) شایان ذکر است که در موارد استثنا، پس از مطالعات و پژوهش‌های اولیه در امر طراحی و اجرا و به دلایل منطقی، استفاده از فن و مصالح جدید قابل قبول است.

• ساماندهی و ایجاد فضای سبز در حریم بناها با در نظر داشتن ضوابط فنی و باستان شناختی.

بنابراین انجام ساخت و ساز در اطراف بنا‌های تاریخی دارای ضوابط خاصی است که شامل کد ارتفاعی و نمای آن‌ها و نیز خط آسمانی که دارند می‌شود و باید در نظر گرفته شود حتی درمورد پلان‌های معماری هم بسته به جایی که قرار گرفته اند محدودیت‌هایی وجود دارد.

نکته قابل توجه این است که قرارگرفتن برخی بناهای تاریخی در محدوده های شهری در موضوع ساخت و ساز باعث دردسرهایی برای مردم منطقه شده است، گروهی که قصد تخریب بنا و ساخت چندین طبقه دارند و خانواده هایی که قصد فروش دارند، به دلیل همین موضوع با مشکل مواجه شده اند.

مجموعه مفخم بجنورد از این گونه بناهای تاریخی است که به دلیل قرار گرفتن در محدوده شهری، منازل مسکونی اطراف دچار مشکلاتی شده اند.

کسی تمایل به خرید ملک مجاور بنای تاریخی را ندارد

رحیمی، یکی از صاحبان منزل مسکونی در مجاورت مجموعه مفخم بجنورد در گفتگو با خبرنگار ما اظهار داشت: ملک ما به صورت ارثیه ای است که الان تقریبا به حالت غیرقابل سکونت درآمده و چندین سال است که برای فروش آن گذاشته شده، اما نه سازمان میراث فرهنگی استان نسبت به خرید آن اقدام می کند و به دلیل نداشتن شرایط ساخت چندین طبقه خارج از مجموعه میراث نیز کسی تمایل خرید ندارد.

وی ادامه داد: بالاخره تکلیف این منازل باید مشخص شود، ملک در حال تخریب است و قابلیت هیچ گونه بهره وری را ندارد، چندین بار قول هایی داده شده اما هیچ وقت به مرحله اجرا نرسید.

اکبرزاده یکی از ساکنان این محله در ادامه گفت: متاسفانه برخی از منازل که طی سال های اخیر توسط سازمان میراث فرهنگی خریداری شده اند، به صورت کامل تخریب نشدند و امروز تبدیل به محلی برای تجمع معتادان شده که امنیت منطقه را زیرسوال برده است.

قربان نژاد یکی دیگر از ساکنان این محله ادامه داد: زمینی با فاصله نزدیک به یک چهارراه با این بنای تاریخی داریم که به دلیل قوانینی که دارند بیشتر از یک طبقه اجازه ساخت ندارد و همین قضیه باعث شده نه زمین به فروش برود و نه خودمان نسبت به ساخت آن اقدام کنیم.

تجمع معتادان در فضاهای متروکه اطراف مجموعه مفخم، باعث ناامنی بیمارستان امام رضا بجنورد شده است

مجید پورخیاط، مدیر روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی در گفتگو با خبرنگار عصراترک اظهار داشت: فضاهای متروکه اطراف بیمارستان امام رضا بجنورد باعث تجمع معتادان متجاهر و پرخطر شده است و باعث شده که از بیمارستان سرقت انجام شود.

وی با اشاره به اینکه معتادان با ایجاد شکاف در دیوارهای بیمارستان وارد انبارها و بخش های مختلف بیمارستان می شود، ادامه داد: این افراد باعث ناامنی برای محیط بیمارستان امام رضا و پرسنل و خودروهای آنها در این مجموعه شده است.

پورخیاط گفت: بحث باید سریعا پیگیری شود، فضاهای متروکه تحت اختیار هر ارگان یا دستگاهی است، یا تخریب یا فضا را مسدود یا دیوار کشی کنند که ورود افراد اتفاق نیفتد.

وی خاطرنشان کرد: فضا به گونه ای است که با ایجاد درگیری بین آنها، آرامش محیط بیمارستان را برای بیماران و نیروها از بین برده است و وضعیت ناهنجاری اتفاق افتاده است.

ارگان های مرتبط نسبت به ساماندهی و جمع آوری معتادان اقدام کنند

پورخیاط گفت: براساس تصاویری که نیروهای بیمارستان تهیه کردند، معتادان این مکان های مخروبه و متروکه را به عنوان پاتوق دیوارکشی کردند و زندگی می کنند، که قطعا در شأن استان نیست که در نقطه مرکزی شهر شاهد این صحنه ها باشیم.

وی بیان داشت: لازم به توجه است که ارگان های مرتبط سریعا نسبت به جمع آوری معتادان، فضا را برای محیط بیمارستان و همشهریان امن کنند.

تعیین تکلیف منازل اطراف بناهای تاریخی تنها برعهده میراث فرهنگی نیست

علی مستوفیان، مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان شمالی در گفتگو با خبرنگار عصراترک اظهار داشت: موضوع حریم در کل کشور از مسائل اساسی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی است.

وی با اشاره به اینکه طبق آخرین مصاحبه های منتشر شده از وزیر میراث در رابطه با اینکه برنامه هایی برای رفع این موضوعات در دستور کار دارند، گفت: دیده می شود که خیلی از مردم در شهرها و روستاها با موضوع حریم میراث فرهنگی درگیری دارند و مشکلاتی برایشان پیش آمده است.

مستوفیان با بیان اینکه به طور نمونه در شهر بجنورد، تپه معصوم زاده، مجموعه مفخم، ارگ نادری در شیروان و سایر شهرستان ها از جمله مواردی هستند که در موضوع حریم برای مردم دردسرساز شده اند، گفت: راهکارهایی که وجود دارد برای این موضوع، قانون حمایت از مرمت و احیا بافت و بناهای تاریخی در سال 98 مصوب شد، که ماده 11 بیان می کند، مجموعه دستگاه های دولتی از جمله استانداری، شهرداری، راه و شهرسازی و بنیاد مسکن باید به منظور جبران زیان مالکانی که در اطراف مجموعه های تاریخی واقع شده اند، از ابزارهای خودشان بهره بگیرند.

وی ادامه داد: براین اساس این تکلیف تنها بر عهده میراث فرهنگی گذاشته نشده است، دستگاه های متولی شامل استانداری که نظارت و حاکمیت بر دستگاه های مختلف دارد می تواند کمک کننده باشد که براین اساس در جلسه کمیسیون ماده پنج و شورای برنامه ریزی استان و شهرستان، محقق شد اعتبارات مورد نیاز به این موضوع تخصیص پیدا کند، اما اعتبارات به میزانی نیست که بتوان این موضوع را رفع کرد.

اعتبارات ابلاغ شده برای منازل اطراف بناهای تاریخی مسئله را حل نمی کند

مستوفیان با اشاره به اینکه در سال جاری و سال گذشته از استانداری و وزارت اعتباری در این حوزه ابلاغ و تخصیص پیدا نکرده است، گفت: نکته قابل توجه این است که ظرفیت هایی وجود دارد و تنها نباید به دنبال اعتبارات بود.

وی ادامه داد: براساس ظرفیت های قانونی که وجود دارد می توان همچون نهضت ملی مسکن، در شهرهای مختلف اراضی را به محدوده شهر با تغییر کاربری الحاق کرد، که بتوان با این اراضی تهاتر شوند.

مستوفیان اضافه کرد: زمین در حریم بنای تاریخی قیمت گذاری می شود و به همین میزان قیمت زمین در جای دیگری به صاحبان املاک حریم میراث فرهنگی زمین تعلق می گیرد.

وی خاطرنشان کرد: همچنین اراضی که تحت مالکیت راه و شهرسازی، بنیاد مسکن و جهادکشاورزی هستند، می شود به صورت اراضی جایگزین به افراد ارائه داده شوند که این تجربه در جاجرم، سنخواست اجرایی شده است.

ارائه زمین های جایگزین توسط مجموعه شهرداری برای تعویض با زمین های ملکی مردم

این مقام مسئول در رابطه با مجموعه مفخم توضیح داد: شهرداری باید چندین هکتار زمین جایگزین پیشنهاد دهد، تا با تعویض املاک اطراف این بنا تغییر کاربری لحاظ شود و فضای سبز محقق شود که طی جلسات برگزار شده در اواخر سال گذشته با معاونت عمرانی استاندار خراسان شمالی به شهرداری ابلاغ شد که پیگیر این موضوع باشند.

وی ادامه داد: زمین های شهرداری تحت تملک و مالکیت میراث فرهنگی قرار نمی گیرد، بلکه شهرداری زمین پیشنهاد می دهد، با تغییر کاربری به مالکان داده می شود و زمین هایی که از مردم دریافت می شود، در اختیار شهرداری است.

مستوفیان گفت: سازمان میراث فرهنگی این موضوع را راهبری می کند و موضوعات نظارتی نیز انجام می شود اما موضوع فضای سبز، خدمات شهری، کاربری گردشگری ملی و استانی و شهرستانی است، اگر قرار باشد که مجموعه تفریحی و گردشگری در مجموعه مفخم برای گذران اوقات فراغت محقق شود، باید تمام دستگاه ها ورود کنند.

توقف اجرای مجموعه تفریحی آفتاب

وی در رابطه با طرح ارائه شده در دوره مدیریت قبلی میراث، تحت عنوان مجموعه تفریحی آفتاب، توضیح داد: این طرح در دوره استانداری قبلی شروع شد اما به دلیل تداخلاتی که با بیمارستان امام رضا و اداره اوقاف داشتند متوقف شده است.

مستوفیان افزود: باید این موضوع را تشریح کنیم، که با توجه به موضوعاتی که در املاک تخریب شده میراث در اطراف بیمارستان و مشکلاتی که برای ناامنی این مجموعه و املاک اطراف رقم زده است، اولویت ها در سال جدید تعیین تکلیف پروژه بیمارستان امام رضا است که منتظر تصمیم استاندار هستیم.

اولین بازار میوه و تره‌بار شهر بجنورد راه‌اندازی می‌شود

جواد حمیدی، شهردار بجنورد در این رابطه افزود: با توجه به اینکه یکی از رسالت‌ها و وظایف شهرداری‌ها خدمات‌رسانی در حوزه مدیریت شهری است، بر آن شدیم که در تقاطع سیدجمال و شریعتی، جنب بیمارستان امام رضا (ع) اولین بازار میوه و تره‌بار شهر بجنورد و استان خراسان‌شمالی را راه‌اندازی کنیم.

وی گفت: در این مکان میوه و تره‌بار مورد نیاز همشهریان با قیمت‌های مناسب و نظارت مستقیم خود مجموعه شهرداری عرضه خواهد شد.

حمیدی خاطر نشان کرد: اولین بازار میوه و تره‌بار شهر بجنورد دو ماه دیگر قابلیت بهره‌برداری دارد و اتمام پروژه ساخت آن است.

گفتنی است که براساس اظهارات شهردار بجنورد این بازار میوه و تره بار در محدوده مجموعه مفخم بجنورد به بهره برداری خواهد رسید.

بنابراین گزارش، براساس قوانین موجود در ساخت بنا در اطراف آثار تاریخی و نبود شرایط خرید توسط میراث فرهنگی، قطعا نیازمند این موضوع است که دستگاه های مرتبط پای کار بیایند تا با ایجاد شرایط جابجایی برای صاحبان این املاک، این خانواده ها را از بلاتکلیفی خارج کنند، از طرفی با از بین بردن وضعیت مخروبه منازل خریداری شده توسط میراث فرهنگی طی سالیان اخیر، امنیت به منطقه برمی گردد و مشکل امنیت بیمارستان امام رضا بجنورد و منازل اطراف رفع خواهد شد.

تهیه و تنظیم گزارش: آرزو رحمانی

انتهای پیام /