اسنپ و تپسی به پایان خط رسیدند؟

وب‌گاه عرشه آنلاین 1403/03/07 - 06:23 مشاهده در مرجع

تهرانی‌ها 24عیب به این تاکسی‌ها وارد کرده‌اند و راننده‌ها نیز 2 گلایه اساسی دارند. ریشه آشفتگی در این شبکه، «غیبت» نهاد ناظر و «سهم‌داشتن» آن از عایدی راننده‌ها است. دنیای اقتصاد نوشت: آشفته‌بازار تاکسی‌های آنلاین در تهران نه انتظارات مسافران را تامین می‌کند، نه خواسته‌های رانندگان را؛ اما هر دو به قدری در این صحنه حضور دارند که تاکسی اینترنتی را به «پرنفوذترین شبکه حمل‌ونقل درون‌شهری»...

دنیای اقتصاد نوشت: آشفته‌بازار تاکسی‌های آنلاین در تهران نه انتظارات مسافران را تامین می‌کند، نه خواسته‌های رانندگان را؛ اما هر دو به قدری در این صحنه حضور دارند که تاکسی اینترنتی را به «پرنفوذترین شبکه حمل‌ونقل درون‌شهری» تبدیل کرده‌اند. بررسی‌های «دنیای‌اقتصاد» درباره این معمای «دوگانه نارضایتی - میل به استفاده» نشان می‌دهد، خلأ «گزینه جایگزین» هم برای شاغلان این تاکسی‌ها و هم برای مسافران آنها باعث «ماندن اجباری» شده است. تهرانی‌ها 24عیب به این تاکسی‌ها وارد کرده‌اند و راننده‌ها نیز 2 گلایه اساسی دارند. ریشه آشفتگی در این شبکه، «غیبت» نهاد ناظر و «سهم‌داشتن» آن از عایدی راننده‌ها است.

تاکسی های آنلاین در مسیر دوطرفه «نارضایتی» قرار گرفته اند؛ هم خدمات دهنده های اصلی یعنی راننده ها از اوضاع گلایه دارند و هم شهروندان تهرانی یعنی مسافران این مد حمل ونقلی پایتخت مجبور به تحمل این شرایط جابه‌جایی در سطح شهر هستند؛ این داستان ترافیکی تهران یک «معمای عجیب» دارد و دو «ریشه انحراف.»

شهروندان تهرانی مسافر این تاکسی ها دو گلایه مشترک شامل «غیبت خدمات درخور و حداقلی تاکسی و راننده» و همچنین «عدم‌تناسب بهای خدمت و کیفیت خدمات» را دارند. راننده ها نیز به نوعی خودشان را بازنده این میدان می دانند؛ آنها هم دو گلایه اصلی شامل «درآمد پایین ماهانه» و «غیبت خدمات حمایت شغلی» را مطرح می کنند. تا اینجا، در این نابازار، دو بازیگر اصلی، ناراضی هستند.

اما معمای عجیب آن است که هر دو بازیگر، این صحنه را ترک نمی کنند به‌طوری که از سال 99 به بعد - با شروع کرونا - جابه‌جایی ها در پایتخت شاهد یک «چرخش اساسی از تاکسی های سنتی و مترو و اتوبوس و حتی خودروی شخصی به تاکسی های اینترنتی» شد و تا امروز به‌رغم «افت کیفیت» این حوزه ترافیکی، حجم تمایل دو طرف - راننده و مسافر - برای ماندن و ورود در این حوزه، برعکس «صعود نارضایتی ها»، رو به افزایش بوده است. «دنیای‌اقتصاد» درباره این دوگانگی «نارضایتی» و «تداوم تمایل به استفاده»، بررسی و علت آن را نیز شناسایی کرده است. اما قبل از پرداختن به پاسخ این معما، اصل ماجرا لازم است روشن شود.

نه «ایمنی»، نه «آسایش» سفر

شهروندان تهرانی استفاده کننده از تاکسی های آنلاین، سطح سرویس این مد حمل ونقلی پایتخت را بسیار «پایین تر از کف ضروری خدمات تاکسی» توصیف می کنند و 24 عیب این تاکسی ها را برمی شمرند. از نگاه مصرف‌کننده در این حوزه، عیوب به قدری اساسی و کیفیت سرویس به قدری نازل است که بهای پرداختی برای تاکسی های اینترنتی بیش از رقمی است که باید باشد.

بعضا نوع نافرم خودروها به لحاظ ظاهر و مدل، نظافت اندک داخل خودرو، طرز رانندگی، ضعف شدید در رعایت آداب مخصوص ارائه خدمت حمل ونقلی، فرار از ارائه سرویس در پیک های ترافیکی صبحگاهی و شبانگاهی و به‌ویژه در شرایط خاص جوی مثل بارش باران، سرمای شدید یا گرمای بالا، بی تجربگی در تشخیص مسیرها، خرابی خودرو، ضعف فنی، سرعت بسیار بالا یا بسیار پایین، پخش موزیک با صدای بلند... از جمله عیوب نابازار تاکسی های آنلاین در تهران است که به عنوان گلایه های مشترک عمده شهروندان محسوب می‌شود (لیست کامل نارضایتی مسافران و عیوب تاکسی آنلاین را در جدول گزارش بخوانید).

اولین بازیگر اصلی نابازار تاکسی آنلاین با استناد به این عیوب، «سفر درون شهری با این مد حمل ونقلی» را فاقد آنچه «مطلوب حقوق شهروندی است» می داند.

نه «بیمه»، نه حتی «طرح ترافیک»

سمت دوم نابازار تاکسی آنلاین از «درآمد پایین» و «نبود حمایت شغلی» رنج می برد. تحقیقات میدانی «دنیای‌اقتصاد» از درآمدهای روزانه و ماهانه راننده های تاکسی اینترنتی حاکی است، حدود 12 ساعت کار در سطح معابر پایتخت می‌تواند در ماه رقمی حدود 18میلیون تومان «دریافتی پس از کسر هزینه های مربوط به خودرو و حق کمیسیون ها» برای خدمات دهنده داشته باشد. حق کمیسیون از 10 تا 20‌درصد است که برخی راننده ها از کسر 20‌درصد می گویند. بخشی از این حق کمیسیون که از کرایه هر سفر کسر می‌شود، به شهرداری پرداخت می‌شود. گفته می‌شود سهم شهرداری 1.5‌درصد است اما برخی هم مدعی هستند این سهم 5‌درصد است. هر چند این رقم برحسب 4 فاکتور «حجم تردد بیشتر یا کمتر در مناطق پرترافیک»، «شرایط جوی»، «تعداد تعطیلات طول ماه» و همچنین «نوع و مدل خودرو»، متغیر و متفاوت است اما به احتمال زیاد برای غالب این گروه، نزدیک است. این سطح از درآمد ماهانه با تاکسی اینترنتی در مقایسه با هزینه های اجاره نشینی و سایر فاکتورهای هزینه ای خدمات دهنده ها، برای افرادی که «تنها شغل» آنها مسافرکشی با تاکسی است، ناترازی دخل و خرج در زندگی شان شکل داده است.

اما معضل حادتر راننده ها، «نبود بیمه»، «نبود استراحتگاه در طول روز»، «خرید اجباری طرح ترافیک برای جابه‌جایی مسافر از مناطق اطراف به مناطق مرکزی پایتخت» و همچنین «هزینه سنگین خرید قطعات مصرفی خودرو در طول ماه و سال» است.

معمای «تاکسی سواری به رغم نارضایتی از تاکسی»

بررسی های «دنیای‌اقتصاد» درباره نارضایتی مشترک از حوزه تاکسی آنلاین نشان می دهد، راننده ها به دلیل آنکه «گزینه جایگزین» شغلی بهتر ندارند، صحنه را ترک نمی کنند و مسافران نیز «تاوان ضعف سیستم حمل‌ونقل عمومی» را می پردازند. ازدحام در واگن های مترو، معطلی در ایستگاه ها و از همه مهم‌تر، «دوری ایستگاه ها از مبادی و مقاصد سفر شهروندان» به اضافه «مشکلات مربوط به اتوبوس» باعث شده است، سمت تقاضای تاکسی های اینترنتی نیز «گزینه جایگزین» نداشته باشد. حتی تاکسی های سنتی نیز از نگاه شهروندان، در خطوط سرویس دهی حضور منظمی ندارند و «زنجیره خدمات حمل ونقل عمومی» به این معنا که بخشی از سفر مترویی با تاکسی تکمیل شود، در تهران عملا قطع است.

ریشه شکل گیری نابازار تاکسی آنلاین

بررسی های «دنیای‌اقتصاد» درباره عیوب و نارضایتی ها در حوزه تاکسی های اینترنتی حاکی است، شهرداری به عنوان «نهاد ناظر» بر شبکه حمل‌ونقل عمومی پایتخت، نه «نظارت به معنای رگولاتوری» را دارد و نه در «نقش پایشگر خدمات این تاکسی ها از منظر حفظ حقوق حداقلی شهروندی و مسافران» قرار گرفته است. سهم قابل‌توجهی از ترددهای درون شهری پایتخت در حال حاضر با تاکسی اینترنتی انجام می‌شود؛ از این منظر، این حوزه امروز به «یکی از خدمات کلیدی شهری» در تهران تبدیل شده است و از آنجا که شهرداری وظیفه «ارائه خدمات شهری در سطح مناسب و قابل قبول و مطلوب شهروند» را دارد، لازم است نظارت و رگولاتوری مشخصی بر «جابه‌جایی شهروندان با تاکسی آنلاین» داشته باشد. این نظارت در عین حال نباید به سمت «تعیین قیمت» منحرف شود، بلکه «خدمات متعارف و درخور شهروندی در تاکسی های آنلاین موفق در شهرهای مدرن جهان» را باید شناسایی کند و در مقام حافظ حقوق شهروندان، آنها را از خدمات دهنده های این حوزه مطالبه کند. نبض ترافیک تهران یک فرق اساسی با کلان‌شهرهای دنیا دارد و آن، «استفاده بیشتر از تاکسی به جای مترو» به عنوان معضل در این کلان‌شهر است. این وضعیت، اتفاقا «مراقبت بیشتر نهاد ناظر» را می طلبد. ریشه دوم انحراف اما به «شراکت مدیریت شهری در کسب و کار تاکسی های اینترنتی» برمی گردد. داشتن سهم از کرایه های سفر و درآمد تاکسی ها توسط نهادی که باید به جای شراکت، نقش نظارت و داور صحنه را داشته باشد باعث تعارض منافع می‌شود و امکان «نظارت بی طرفانه» بین دو بازیگر این نابازار را از بین می برد. فعالیت تاکسی های آنلاین عملا در نابازار برقرار است، چون شرایط به گونه ای چیده شده که امکان «رقابت برای ارائه بهترین کیفیت» دیده نمی‌شود.

بازار تاکسی آنلاین چگونه شکل می‌گیرد؟

بررسی های «دنیای‌اقتصاد» با استناد به تجربه موفق غول جهانی تاکسی آنلاین نشان می دهد، این وضعیت آشفته در تاکسی های آنلاین تهران می‌تواند به مسیر اصلی برگردد. ابزار هدایت به مسیر اصلی، «امتیاز مسافران» است که در حال حاضر استفاده موثر از آن نمی‌شود. در گام اول لازم است، «تعارض منافع» مدیریت شهری در این حوزه از بین برود و رابطه نهاد ناظر با درآمد تاکسی ها قطع شود. در گام دوم باید «تعهدات خدمات دهنده ها و وظایف بدیهی آنها مقابل شهروندان و مسافران» توسط خودشان مشخص و لازم الاجرا شود و نهاد ناظر، اجرای درست آن را پایش کند. اما یک ابزار برای جلب رضایت دو طرف وجود دارد و آن امتیاز مسافران است. امتیاز بالا برای راننده می‌تواند ابزار تشویقی برای «افزایش سرویس های بهتر» شود به این صورت که با امتیاز بالا، «حق کمیسیون پرداختی راننده» به شکل تصاعدی تا سطح مشخص کاهش پیدا کند و برعکس. این مدل فضا باعث «رقابت خدمات دهنده ها» برای «ارائه سرویس با کیفیت» می‌شود.

سرمشق «اوبر» برای تاکسی های اینترنتی

دنیای اقتصاد - نیلوفر ادیب نیا: اوبر، غول دنیای تاکسی های اینترنتی، با وجود شهرت و محبوبیت جهانی، فرآیندی آسان برای استخدام راننده ندارد. این شرکت برای حفظ امنیت و کیفیت خدمات خود، الزامات و معیارهای سفت و سختی را برای رانندگان خود در نظر گرفته است. در ایران نیز تاکسی های اینترنتی به بخش جدایی ناپذیر زندگی شهری تبدیل شده اند. با این حال، در مقایسه با اوبر، فرآیند استخدام راننده در این تاکسی ها غالبا ساده تر و با الزامات کمتری همراه است. این موضوع می‌تواند چالش هایی را در زمینه کیفیت خدمات و امنیت مسافران به وجود آورد.

بر اساس اطلاعات وب‌سایت اوبر، شاید با خود فکر کنید که رانندگی با اوبر کار ساده ای است؛ فقط کافی است یک خودروی شخصی و گواهینامه داشته باشید و در اپلیکیشن ثبت نام کنید. اما در واقع، اوبر برای حفظ امنیت و کیفیت خدمات خود، شرایط و الزاماتی را برای رانندگان خود در نظر گرفته است. اول باید شرایط لازم برای رانندگی در اوبر را دارا بود. برای این کار به سابقه کیفری پاک، گواهینامه معتبر و سابقه رانندگی کافی برای امنیت مسافران نیاز است. سابقه کیفری پاک به این معنی است که فرد به عنوان راننده اوبر باید از نظر کیفری دارای سابقه مثبت باشد و هیچ‌گونه جرم سنگین یا خشونت آمیزی در پرونده خود نداشته باشد.

فرآیند درخواست برای رانندگی با اوبر شبیه به درخواست برای هر شغل دیگری است. راننده متقاضی باید مدارک لازم را ارائه دهد و در مراحل گزینش و بررسی صلاحیت شرکت کند. با اینکه راننده اوبر به عنوان پیمانکار مستقل محسوب می‌شود و کارمند رسمی این شرکت نیست، اما حفظ شهرت اوبر و امنیت مسافران از اهمیت بالایی برخوردار است. خوشبختانه، برآورده کردن الزامات رانندگی با اوبر چندان دشوار نیست و میلیون ها نفر در سراسر جهان به عنوان راننده این شرکت فعالیت می‌کنند. این خبر امیدوارکننده ای برای کسانی است که به دنبال شغلی پویا و انعطاف پذیر هستند. اما درک الزامات و فلسفه پشت آنها از اهمیت بالایی برخوردار است. اوبر این الزامات را به چند دلیل تعیین کرده است:

تضمین امنیت: اولویت اصلی اوبر، حفظ امنیت همه افراد درگیر در این سرویس، یعنی رانندگان و مسافران، است. این شرکت با الزام داشتن به سابقه کیفری پاک و سابقه رانندگی ایمن برای رانندگان، این هدف را دنبال می‌کند. این امر به مسافران اطمینان می‌دهد که زمانی که سوار خودروی راننده اوبر می شوند، در امنیت کامل به سر می برند.

ارائه خدمات باکیفیت: اوبر به دنبال ارائه تجربه ای لذت بخش و مطمئن برای مسافران خود است. رانندگان این شرکت نقش کلیدی در این امر ایفا می‌کنند. با الزاماتی مانند تعهد به رانندگی ایمن، حفظ نظافت و بهداشت خودرو و ارائه خدمات با احترام و خوشرویی به مسافران، اوبر تلاش می‌کند تا سطح کیفی خدمات خود را در بالاترین حد نگه دارد.

حفظ اعتبار برند: اوبر به عنوان یک شرکت پیشرو در صنعت تاکسی های اینترنتی، به حفظ اعتبار و شهرت خود اهمیت می‌دهد. رانندگان این شرکت به عنوان نماینده اوبر در جامعه شناخته می شوند و رفتار و عملکرد آنها می‌تواند بر نگرش مردم نسبت به این برند تاثیر بگذارد.

ایجاد یک محیط کاری امن و پویا: اوبر به دنبال ایجاد محیط کاری امن و پویا برای رانندگان خود است. این امر با اعمال الزامات و قوانین مشخص و نظارت بر عملکرد رانندگان حاصل می‌شود.

همچنین بر اساس گزارش دیگری از وب‌سایت راید شِیر گای، اوبر، به عنوان یک شرکت پیشرو در صنعت حمل‌ونقل آنلاین، ایمنی را در اولویت قرار می‌دهد. این امر در مورد انتخاب رانندگان نیز صدق می‌کند. اوبر با بررسی دقیق سوابق رانندگی متقاضیان، به دنبال رانندگانی است که متعهد به رانندگی ایمن و محافظت از مسافران باشند.

آنها سن متقاضی، تجربه رانندگی و سابقه رانندگی فرد متقاضی را در نظر می گیرند. برای مثال، اگر فرد خیلی جوان باشد یا سابقه رانندگی پرخطر داشته باشد، ممکن است برای رانندگی با اوبر تایید نشود. اوبر برای رانندگان خود حداقل سن تعیین کرده است. این امر به دلیل آن است که رانندگان جوان تر به طور کلی تجربه رانندگی کمتری دارند و ممکن است در معرض خطر بیشتری باشند. اوبر سابقه رانندگی متقاضیان را به دقت بررسی می‌کند. این شامل مواردی مانند تعداد تخلفات رانندگی، جریمه ها و تصادفات می‌شود. رانندگانی که سابقه رانندگی پرخطری دارند، ممکن است برای رانندگی با اوبر تایید نشوند. اوبر به دنبال رانندگانی است که تجربه رانندگی کافی داشته باشند. این امر به‌ویژه برای رانندگی در شرایط مختلف آب و هوایی و ترافیکی حائز اهمیت است.

اوبر همچنین در انتخاب رانندگان خود وسواس به خرج می‌دهد. این شرکت به دنبال رانندگانی است که نه‌تنها از نظر مهارت رانندگی، بلکه از نظر اخلاقی و شخصیتی نیز واجد شرایط باشند. بررسی دقیق پیشینه رانندگان، به اوبر کمک می‌کند تا بهترین و مورد اعتمادترین افراد را برای ارائه خدمات به مسافران خود انتخاب کند.

اوبر برای اطمینان از ایمنی مسافران خود، فرآیندی دقیق برای بررسی پیشینه رانندگان خود در نظر گرفته است. این بررسی به طور کلی به 7 سال گذشته بازمی‌گردد و شامل مواردی مانند سابقه رانندگی، سوابق کیفری و سابقه شغلی راننده می‌شود. اوبر سوابق رانندگی متقاضیان را به طور کامل بررسی می‌کند. این شامل مواردی مانند تعداد تخلفات رانندگی، جریمه ها، رانندگی تحت‌تاثیر مواد مخدر و الکل و تصادفات متعدد می‌شود. رانندگانی که سابقه رانندگی پرخطری دارند، به احتمال زیاد برای رانندگی با اوبر تایید نمی شوند. در حالی که بررسی پیشینه اوبر به طور کلی به 7 سال گذشته محدود می‌شود، برخی از جرائم به طور کامل غیرقابل بخشش هستند. رانندگانی که به جرائم سنگینی مانند قتل، تجاوز جنسی یا قاچاق مواد مخدر محکوم شده باشند، فارغ از اینکه چه مدت از زمان ارتکاب جرم گذشته باشد، نمی‌توانند برای اوبر رانندگی کنند.

آنها فقط می خواهند به رانندگانی حقوق بدهند که کار خود را جدی بگیرند و بتوانند از امنیت تمام مسافران محافظت کنند. رانندگی با اوبر می‌تواند فرصت مناسبی برای رانندگانی باشد که به دنبال شغلی پویا، انعطاف پذیر و با درآمد مناسب هستند. با تعهد به رانندگی ایمن، رعایت قوانین و مقررات اوبر و حفظ رفتار حرفه ای، رانندگان می‌توانند به جمع رانندگان برتر این شرکت بپیوندند و تجربه ای امن و مطمئن را برای خود و مسافران رقم بزنند.

اوبر در انتخاب رانندگان و خودروهای خود، به دنبال حداکثر ایمنی و آسایش برای مسافران است. این شرکت نه تنها صلاحیت رانندگان را به طور دقیق بررسی می‌کند، بلکه معاینات فنی کاملی را نیز برای خودروها در نظر گرفته است. این شرکت معتقد است که ترکیب یک راننده قابل اعتماد و یک خودروی ایمن، بهترین تجربه را برای مسافران رقم می زند. همان‌طور که رانندگان باید از نظر صلاحیت و سابقه رانندگی مورد بررسی قرار بگیرند، خودروهای آنها نیز باید از یک فرآیند بازرسی دقیق عبور کنند. این بازرسی ها در مراکز «گرین لایت هاب» اوبر یا توسط مکانیک های مجاز انجام می شوند. هدف از این کار اطمینان از ایمن بودن خودرو برای جابه‌جایی مسافران اوبر است. همچنین، اوبر مانند رانندگان، به سن خودرو هم اهمیت می‌دهد. اوبر به دنبال خودروهای 15 ساله یا جدیدتر است تا اطمینان حاصل کند که دارای آخرین ویژگی های ایمنی بوده و احتمال خرابی کمتری داشته باشند. پاکیزگی و نظافت خودرو یکی از مهم‌ترین عوامل در ایجاد تجربه ای مثبت برای مسافران اوبر است. خودرویی که تمیز و مرتب باشد، نه‌تنها حس خوشایندی به مسافران القا می‌کند، بلکه به حفظ اعتبار و شهرت اوبر به عنوان یک شرکت حمل‌ونقل آنلاین قابل اعتماد نیز کمک می‌کند. اوبر به رانندگان خود توصیه می‌کند که به طور مرتب خودروهای خود را تمیز کنند و از اقداماتی برای حفظ نظافت و بهداشت آن استفاده کنند. رانندگانی که به پاکیزگی خودروی خود اهمیت می‌دهند، می‌توانند امتیاز بالاتری از مسافران دریافت کنند و شانس بیشتری برای دریافت درخواست های بیشتر داشته باشند.

رانندگی با اوبر: تعهدی فراتر از الزامات اولیه

پذیرفته شدن در فرآیند استخدام اوبر و شروع به رانندگی برای این شرکت، تنها آغاز ماجراست. فرد برای حفظ موقعیت خود به عنوان راننده اوبر و ارائه خدمات باکیفیت به مسافران، لازم است که تعهدات خود را در طول زمان نیز حفظ کند. اوبر از سیستمی برای امتیازدهی به رانندگان خود بر اساس معیارهایی مانند کیفیت رانندگی، رضایت مسافران و رعایت قوانین استفاده می‌کند. فرد برای حفظ موقعیت خود به عنوان راننده اوبر، باید امتیاز خود را در سطح قابل قبولی نگه دارد. رانندگان اوبر باید سوابق رانندگی خود را بدون هیچ‌گونه تخلف رانندگی جدی، مانند رانندگی در حالت مستی یا سرعت غیرمجاز، حفظ کنند. هرگونه تخلف رانندگی می‌تواند منجر به تعلیق یا اخراج از کار شود. اوبر به طور دوره ای سوابق رانندگان خود را بررسی می‌کند تا از عدم‌ارتکاب جرم یا تخلف جدید توسط آنها اطمینان حاصل کند. همچنین رانندگان اوبر باید گواهینامه رانندگی معتبر، بیمه خودرو و سایر مدارک لازم برای رانندگی را به طور مداوم به روز نگه دارند.

اوبر به طور مرتب مدارک رانندگان را بررسی می‌کند و در صورت بروز هرگونه مشکلی، به راننده اطلاع رسانی خواهد کرد.

هم اکنون دیگران می خوانند